ایست قلبی که مرگ قلبی ناگهانی نیز نامیده می شود با علامت اختصاری SCA و نام علمی Sudden Cardiac Arrest شناخته می شود. ایست قلبی ناگهانی زمانی رخ می دهد که حرکت و ضربان قلب به طور ناگهانی متوقف می شود. پس از این عارضه، فرآیند انتقال خون به مغز و سایر اندام ها متوقف می شود. پس از ایست قلبی تنها یک دقیقه فرصت باقی است که بدون خون حاوی اکسیژن، بدن به حیات خود بازگردد.
ایست قلبی ناگهانی یک حمله قلبی نیست. حتی اگر علائم حمله قلبی توصیف شود باز این دو عارضه با یکدیگر متفاوت هستند. حمله قلبی زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به بخشی از قلب، در یکی از عروق کرونر کاهش یافته و یا متوقف شود. این عارضه معمولا به دلیل پارگی و شکستگی پلاک ها ایجاد می شود. حمله قلبی باعث می شود عضله قلب از بین برود. اما همیشه حمله قلبی به این معنی نیست که ضربان قلب متوقف می شود. حمله قلبی ممکن است باعث SCA شود، اما این دو اصطلاح یک چیزی نیستند.
چه چیزی باعث ایست قلبی می شود؟
با توجه به آمارهای مرکز ملی قلب، ریه و خون در آمریکا، بین ۲۵۰٫۰۰۰ تا ۴۵۰٫۰۰۰ آمریکایی در هر سال بر اثر ایست قلبی جان خود را از دست می دهند. تقریبا ۹۵ درصد از این افراد در عرض چند دقیقه می میرند.
ایست قلبی ناگهانی اغلب در بزرگسالانی که در دهه ۳۰ یا ۴۰ زندگی خود هستند رخ می دهد. این عارضه مردان را دو برابر بیشتر از زنان تحت تاثیر قرار می دهد و به ندرت موجب مرگ کودکان می شود. مگر اینکه آن ها یک مشکل ارثی داشته باشند که خطر را افزایش دهد.
افراد مبتلا به بیماری های قلبی شانس بیشتری برای ابتلا به SCA دارند، اما این عارضه می تواند در افرادی که سالم به نظر می رسند و هیچ مشکل قلبی ندارند نیز رخ دهد.
اغلب موارد ایست قلبی توسط ضربان قلب بسیار سریع (تاکی کاردی بطنی) و یا ضربان قلب بسیار ناهمگون (فیبریلاسیون بطنی) ایجاد می شود. این ریتم نامنظم قلب، که به نام آریتمی ها شناخته می شود، ممکن است باعث شود ضربان قلب متوقف شود. نوع دیگری از آریتمی، که در آن ضربان قلب به شدت کند است نیز می تواند به SCA تبدیل شود.
علل دیگر SCA
- بیماری عروق کرونر (CAD)، که نتیجه بیماری به نام آترواسکلروز است نیز از علل ایست قلبی برشمرده می شود. آترواسکلروز بیماری است که در آن یک ماده مومی شکل (پلاک) اشکال داخل رگ های خونی که خون را به قلب می رسانند، را مسدود کرده است. در صورتی که پلاک از دیواره رگ جدا شده و به شریان وارد شود می تواند جریان خون را کند کرده و یا متوقف کند. این امر باعث کاهش میزان اکسیژن ارسالی به قلب می شود که می تواند به حمله قلبی منجر شود. هر آسیب به قلب پس از حمله قلبی نیز خطر آریتمی و ایست قلبی را افزایش می دهد.
- استرس های فیزیکی، که می توانند سیستم الکتریکی قلب را متوقف کنند نیز یکی از دلایل ابتلا است. در افراد مبتلا به مشکلات قلبی، فعالیت بدنی شدید و یا ورزش می تواند به SCA منجر شود، زیرا انتشار هورمون آدرنالین به عنوان یک محرک برای SCA عمل می کند.
- اختلالات وراثتی نیز می تواند منجر به ایست قلبی شود. برخی از انواع آریتمی ارثی هستند. همچنین کسانی که با نقص قلبی، ناهنجاری عروق کرونر (CAA) و یا سندرم بروگادا متولد می شوند نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری از SCA باشند.
- داروهایی که برای بیماری های قلبی تجویز می شود، گاهی اوقات می تواند خطر آریتمی را افزایش دهد.
- استفاده از مواد مخدر مانند کوکائین
تغییرات در اندازه یا شکل قلب، که می تواند به فشار خون بالا یا بیماری قلبی منجر شود نیز علت بعدی ایست قلبی است. تغییرات در ساختار قلب ممکن است مشکلات سیستم الکتریکی برای قلب ایجاد کند و خطر ابتلا به آریتمی را افزایش دهد.
علائم و نشانه های ایست قلبی چیست؟
برای اکثر مردم، اولین نشانه SCA غش کردن یا از دست دادن هوشیاری است. این بی هوشی زمانی اتفاق می افتد که ضربا قلب متوقف می شود. تنفس نیز ممکن است در این زمان متوقف شود. برخی افراد ممکن است سرگیجه یا سبکی سر را درست قبل ضعف و بی هوشی تجربه کنند.
ایست قلبی چگونه تشخیص داده می شود؟
از آنجا که SCA به سرعت و بدون هشدار اتفاق می افتد، معمولا نمی توان آن را قبل از وقوع شناسایی کرد. اما آزمایش هایی وجود دارد که به کمک آن ها پزشکان می توانند تعیین کنند که آیا بیماران در معرض خطر SCA قرار دارند یا خیر. این آزمایش ها به شرح زیر است:
- الکتروکاردیوگرافی (ECG یا EKG)، برای نظارت بر فعالیت الکتریکی قلب استفاده می شود. این تست به پزشکان کمک می کنند تا اطلاعات بیشتری در مورد ریتم قلب، اندازه، عملکرد حفره های قلب و عضلات قلب کسب کنند.
- اکوکاردیوگرافی، که با استفاده از امواج صوتی یک تصویر از قلب و نحوه کارکرد آن تولید می کنند.
- کاتتریزاسیون قلبی، که در آن نخ طولانی از طریق لوله نازک (به نام کاتتر) به وسیله یک سرخرگ یا سیاهرگ در پا یا بازو به قلب فرستاده می شود. بسته به نوع آزمایش، دکتر ممکن است موارد مختلف را در طول کاتتریزاسیون قلبی بررسی کند. برای مثال، گاهی یک رنگ مخصوص را در طی کاتتر به رگ تزریق می کنند تا رگ های منتهی به قلب و عروق را ببینند.
- مطالعات الکتروفیزیولوژی (EPS)، که با استفاده از تکنیک کاتتریزاسیون قلبی به مطالعه بیماران مبتلا به آریتمی می پردازد. EPS نشان می دهد که چگونه قلب به سیگنالهای الکتریکی کنترل شده، پاسخ می دهد.
- اسکن پمپ خون یا Muga، که نشان می دهد که چگونه قلب خون را پمپ می کند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) که به پزشکان تصاویر دقیق از قلب نشان می دهد.
ایست قلبی چگونه درمان می شود؟
ایست قلبی ناگهانی باید بلافاصله با یک دستگاه شوک، که شوک الکتریکی را برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب به آن می رساند، درمان شود. در بیشتر مواقع دستگاه شوک در اختیار نیست پس به محض مشاهده علائم ایست قلبی در فردی باید با اورژانس تماس گرفته شود.
فشرده سازی قفسه سینه در طول ماساژ قلبی نیز مقدار کمی خون را به قلب و مغز حرکت می دهد. ممکن است ماساژ قلبی نیز برای بازگشت فرد مبتلا به ایست قلبی مفید باشد.
بیمارانی که یک بار ایست قلبی کرده اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلای دوباره قرار دارند. معمولا برای این بیماران داروهای ضد آریتمی یا دفیبریلاتور (ICD)، برای جلوگیری از آریتمی که می تواند به ایست قلبی منجر شود، تجویز می شود. ICD دستگاهی است که پالس های الکتریکی قلب را اندازه گیری کرده و در صورت نیاز، برای بازگرداندن ضربان قلب نرمال، شوک به آن می دهد.
در برخی بیماران ممکن است، آنژیوپلاستی با بالون یا جراحی بای پس عروق کرونر انجام شود.