اوتیسم یک اختلال رشدی است که با اختلال در ارتباط، تعامل اجتماعی و رفتار مشخص می شود. این بیماری بر روی زندگی بسیاری از کودکان و خانواده های آنها تاثیر می گذارد. این بیماری در بین پسران بیش از دختران شایع است. در گذشته، اوتیسم با اسکیزوفرنی یا روان پریشی دوران کودکی و اختلال شخصیتی در بزرگسالان اشتباه گرفته می شد. اگر به دنبال اطلاعات تکمیلی در مورد این بیماری هستید، ادامه این مطلب مجله پیام سلامت را از دست ندهید.

اوتیسم چیست؟

اوتیسم یک اختلال مغزی است که اغلب باعث می شود برقراری ارتباط با دیگران سخت شود. در افراد مبتلا به اوتیسم، مناطق مختلف مغز قادر به کار کردن با یکدیگر نیستند. در واقع افراد مبتلا به این بیماری مشکلاتی مرتبط با دیگران دارند و روابطشان تحت تاثیر قرار می گیرد.

علائم و نشانه های اوتیسم در کودکان و بزرگسالان چیست؟

دو ویژگی زیر در افراد مبتلا به این بیماری وجود دارد:

  • اختلال در تعاملات اجتماعی و ارتباطات
  • اختلال در رفتار

اختلال در تعاملات اجتماعی و ارتباطات

افراد مبتلا به اوتیسم موفق به ایجاد روابط شخصی عادی نمی شوند. این به این معنی است که افراد مبتلا موفق به تشکیل ارتباطات اجتماعی طبیعی که بخش مهمی از فرایند رشد انسانی است، نمی باشند. این اختلال ممکن است آنقدر شدید باشد که حتی رابطه بین مادر و نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد. این مهم است که توجه داشته باشید که، بر خلاف باور عمومی، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال قادر هستند که محبت خود را نشان دهند. با این حال، راه هایی که افراد مبتلا به اوتیسم برای نشان دادن محبت و پیوند خود به کار می گیرند ممکن است تا حد زیادی از راه هایی که دیگران از آن ها استفاده می کنند متفاوت باشد.

همانطور که کودک رشد می کند، تعامل با دیگران برای او به صورت غیر طبیعی در می آید. رفتارهای او با تغییر حالت چشم، چهره، و بدن تحت تاثیر قرار می گیرد. معمولا توانایی ایجاد روابط با همسالان و خواهر و برادر سالم برای کودک وجود ندارد. ممکن است شادی و یا علاقه به فعالیت های متناسب با سن او کمی غیر طبیعی باشد. به همین دلیل برای همسالان کودک، بازی کردن با او یا برقراری سایر تعاملات اجتماعی جذاب نیست.

ارتباطات معمولا به شدت در افراد مبتلا به اوتیسم دچار اختلال می شود. آن چه فرد مبتلا قصد گفتنش را دارد (گویایی زبان) و آن چه که در مورد صحبت های دیگران متوجه می شود (درک زبانی) به میزان قابل توجهی به تاخیر می افتد یا اصلا به وجود نمی آید. کاهش درک زبانی شامل ناتوانی در درک دستورات ساده، سوالات و یا فرمان ها می شود. افراد مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالا ممکن حرف های ساده را درک کنند، اما هنوز هم در تفسیر معنی ظریف تر صحبت ها مشکل دارند. این موضوع باعث می شود انجام بازی های مهیج و پیچیده ای که همسالانش انجام می دهند برایش ممکن نباشد. به جای آن بازی های ساده دوران کودکی مثل قایم موشک برایش جذاب تر و قابل درک تر است. به همین دلیل نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به این اختلال علاقه دارند در بازی های مناسب گروه سنی کوچک تر از خود شرکت کنند. گاهی حتی ممکن است دوستان این افراد بسیار کوچکتر از خود آن ها باشند.

افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است قادر نباشند در یک گفتگوی دو طرفه شرکت کنند. به دلیل آن که روشی که آن ها برای صحبت کردن خود انتخاب کرده اند برای دیگران غیر معمول است. صحبت آن ها از نظر دیگران ممکن است فاقد احساسات طبیعی بوده و خسته کننده باشد. جملاتی که افراد مبتلا به اوتیسم به کار می برند اغلب بسیار نابالغ هستند. به عنوان مثال به جای کلمه “لطفا به من مقداری آب بدهید” می گوید “می خواهم آب”. کسانی که مبتلا به اوتیسم هستند اغلب کلمات و یا عباراتی که به آن ها گفته می شود را تکرار می کنند. برای مثال، اگر شما بگویید “به هواپیما نگاه کن!” کودک یا بزرگسال مبتلا بدون هیچ گونه دانش از آنچه که گفته شد پاسخ “به هواپیما” می دهد. این تکرار به عنوان echolalia شناخته می شود. حفظ و خواندن آهنگ، داستان و یا آگهی های بازرگانی برای آن ها غیر معمول نیست. در حالی که بسیاری از افراد احساس می کنند این نشانه ای از هوش سرشار آن ها است. فرد مبتلا به اوتیسم معمولا درکی از آن چه در مورد آن صحبت می کنند ندارند.

اختلال در رفتار

افراد مبتلا به اوتیسم اغلب نمایشگاهی از انواع رفتارهای غیر طبیعی دارند. اعمال آن ها تکراری است و حساسیت به ورودی حسی از طریق بینایی، شنوایی، و یا لامسه دارند. در نتیجه، ممکن است به صداهای بلند و یا جمعیت زیاد، تحریک بصری، و یا چیزهایی که احساس می کنند رفتارهای شدید نشان دهند. جشن تولد و جشن های دیگر می تواند برای برخی از این افراد فاجعه آمیز باشد. پوشیدن جوراب و یا لباس با برچسب روی آن، چسباندن انگشتان به هم، بازی با خاک و خمیر بازی، خوردن کیک و غذا با دست و یا پا برهنه راه رفتن برای ما غیر قابل تحمل است اما فرد مبتلا به اوتیسم این رفتارها را طبیعی می داند.

کودکان و بزرگسالان که به اوتیسم مبتلا هستند اغلب کارهای روزمره برایشان تشریفاتی است. به همین خاطر کار ساده ای مثل حمام کردن برای آن ها باید با میزان دقیقی از آب داخل وان انجام شود. این افراد معتقدند که علاوه بر میزان آب، درجه حرارت دقیق آب، قرار دادن صابون در جای مخصوص و استفاده از چند حوله که در جای دقیق و مناسبشان قرار گرفته است باید مد نظر قرار گیرد. به همین دلیل معمولا کار کردن و یا زندگی کردن با این افراد برای افراد عادی دشوار است.

تاب خوردن مداوم، دندان قروچه، چرخاندن مو و یا انگشت، دست زدن و راه رفتن بر روی نوک پا برای آن ها غیر معمول نیست. این افراد غالبا، یک اشتغال ذهنی دارند که به آن علاقه زیادی دارند. به همین دلیل می بینید که گاهی کودک تنها با یک اسباب بازی بازی می کند. بزرگسالان نیز ممکن است چنین رفتارهایی را با لوازم شخصیشان مثل مسواک و لوازم بهداشتی داشته باشند. هر گونه تلاش برای اخلال در این رفتار فرد ممکن است واکنش های شدید، از جمله کج خلق یا حمله فیزیکی مستقیم را در پی داشته باشد. افراد مبتلا به اوتیسم به  اشیاء چرخشی و یا اشیایی که در دارند و باز و بسته می شوند شیفتگی شدیدی دارند. به همین دلیل ممکن است فرد مبتلا ساعت ها بنشیند و برقی را روشن و خاموش کند.

همه چیز درباره اوتیسم
همه چیز درباره اوتیسم

چه چیزی عامل اوتیسم است؟

از آنجا که اوتیسم برای اولین بار حدود ۵۰ سال پیش به متون روان پزشکی اضافه شده است، مطالعات و نظریه ها در مورد علل آن متعدد است. محققان هنوز به توافق در مورد علل خاص آن نرسیده اند. برای درک علل اول باید دانست که اوتیسم مجموعه ای از طیف گسترده ای از علائم است و ممکن است دلایل بسیاری داشته باشد. این مفهوم در طب غیر معمول نیست. به عنوان مثال، مجموعه ای از علائمی که موجب سرماخوردگی می شوند می توانند توسط صدها ویروس یا باکتری مختلف و حتی توسط خود سیستم ایمنی بدن ایجاد شوند.

تصور می شود اوتیسم یک اختلال بیولوژیکی است. در گذشته، برخی از محققان معتقد بودند که اوتیسم در نتیجه مهارت های ضعیف مادر ایجاد می شود. این باور باعث شده است که والدین خود را در ابتلای کودکشان مقصر بدانند. طبق این نظریه برخی از عوامل خطر اوتیسم شامل سن بالا مادر در زمان تولد فرزند، و همچنین استفاده از دارو در دوران بارداری، خونریزی یا دیابت بارداری است. دیگر نظریه های بیولوژیکی اوتیسم معتقدند که اختلالات عصبی شناخته شده با ویژگی های افراد مبتلا به اوتیسم در ارتباط است. اوتیسم یکی از علائم این اختلالات می باشد. این بیماری ها عبارتند از:

  • توبروس اسکلروز و سندرم X شکننده (اختلال ارثی)
  • اختلالات مغزی (رشد غیر طبیعی مغز)
  • سندرم رت (جهش در یک ژن واحد)
  • برخی از اختلالات مادرزادی متابولیسم (نقص بیوشیمیایی)

در کوتاه مدت، به نظر می رسد که اوتیسم نتیجه نهایی اختلالات متعدد است که بر روی رشد مغز تاثیر می گذارد. همچنین، مطالعات نشان داده اند که مغز افراد مبتلا به اوتیسم به ابتلا به اختلالات مربوط به اندازه مغز تمایل دارد.

از طرفی یک ارتباط قوی بین اوتیسم و تشنج وجود دارد. این ارتباط به دو دلیل زیر قابل توجیح است:

  • بسیاری از بیماران مبتلا به اوتیسم تشنج می گیرند.
  • افراد مبتلا به تشنج رفتارهایی شبیه به افراد مبتلا به اوتیسم دارند.

یکی از وابستگی های ویژه بین اوتیسم و تشنج سندرم لاندو کلفنر است. این سندرم به نام آفازی صرع اکتسابی نیز شناخته می شود. برخی از کودکان مبتلا به صرع، مهارت های زبان، به خصوص توانایی درک زبان را به صورت ناگهانی از دست می دهند. بسیاری از افراد نیز اغلب علائم اوتیسم را از خود نشان می دهند. در نوار مغز این کودکان اغلب، اما نه همیشه، یک الگوی مشخص از فعالیت الکتریکی مغز دیده می شود. EEG برای این کودکان در طول خواب عمیق گرفته می شود و به آن الکتروگرافیک صرع در طول خواب (ESES) گفته می شود.

اهمیت این یافته ها این است که، اگر چه سندرم لاندو کلفنر نادر است و می تواند خود به خود و یا با استفاده از داروهای استروئیدی مانند پردنیزون، کورتیزون برطرف شود اما ارتباط بین سندرم لاندو کلفنر و اوتیسم باعث شده است که بسیاری از پزشکان و خانواده ها در پی الگوی EEG در افراد مبتلا به اوتیسم باشند. این الگوی EEG غیر معمول است و تنها در خواب عمیق و طی ۱۲ ساعت متوالی به دست خواهد آمد.

همچنین پردنیزون، در دوزهای بسیار بالا که در درمان سندرم لاندو کلفنر استفاده می شود، تقریبا همیشه عوارض جانبی شامل افزایش وزن، فشار خون بالا، دیابت، اختلال رشد، زخم معده، تحریک پذیری، نوسانات خلقی، بیش فعالی، تخریب مفصل ران و استعداد ابتلا به بیماری های عفونی ( با سرکوب کردن سیستم ایمنی) را در پی دارند. در حالی که بسیاری از این عوارض جانبی برگشت پذیر هستند، برخی از عوارض ناشی از پردنیزون درمانی با دوز بالا می تواند غیر قابل برگشت و حتی کشنده باشد.

آیا اوتیسم ژنتیکی است؟

از آنجا که بسیاری از اختلالات می توانند در شکل گیری اوتیسم نقش داشته باشند بنابراین پاسخ به این سوال پیچیده است. بدیهی است، اختلالاتی مانند سندرم X شکننده و توبروس اسکلروز، که هر دو مرتبط به اوتیسم هستند، ارثی می باشند. مطالعات اخیر نشان داده اند که برای ابتلا به یک نوع از اوتیسم ارثی حداقل یک ژن بر روی کروموزوم ۱۳ باید دچار اختلال شود. در برخی از خانواده ها به نظر می رسد این بیماری از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. در خانواده های دیگر، اوتیسم در نسل های قبل یافت نشده، اما ممکن است در این نسل خود را بروز دهد. نتایج حاصل از این تحقیقات، احتمال حداقل یک “ژن معیوب” را در شکل گیری بیماری تایید می کند.

با این حال، اکثر افراد مبتلا به اوتیسم سابقه خانوادگی قوی ندارند. در این حالت ترکیبی از محیط و یا از عوامل محیطی و ژنتیکی به توسعه اوتیسم کمک می کنند. در این زمینه، عوامل محیطی عبارتند از عفونت ها، سموم و تغذیه.

آیا واکسن نقش مهمی در ابتلا به اوتیسم بازی می کند؟

اگر چه برخی از پزشکان معتقدند که واکسن های خاص، مواد نگهدارنده درون واکسن ها، یا داروهای مصرف شده برای درمان عوارض جانبی دارند که منجر به اوتیسم می شود، اما تحقیقات مختلف نشان می دهد که واکسن هیچ نقشی در شکل گیری این بیماری ندارد.

درمان اوتیسم

اطلاعات غلط در مورد اوتیسم بسیار رایج است. به همین دلیل روش های درمانی این بیماری نیز توسط افراد مختلف و گاها غیر اصولی ارائه می شود. اما مدل های درمانی استاندارد مدل هایی هستند که بر روی دو زمینه آموزشی و بالینی متمرکز هستند. تشخیص زودهنگام و درمان کمک می کند تا کودکان خردسال مبتلا به اوتیسم پتانسیل کامل خود را به دست آورد. هدف اصلی از درمان نیز بهبود توانایی کلی کودک است.

علائم و رفتارهای اوتیسم می تواند در ترکیبات مختلفی ایجاد شده و شدت متفاوتی داشته باشند. همچنین، علائم و رفتارهای فردی اغلب در طول زمان تغییر می کنند. به این دلایل، استراتژی های درمان با توجه به نیازهای فردی و منابع در دسترس خانواده طراحی شده اند. اما در کودکان مبتلا به اوتیسم درمان بسیار ساختاری و تخصصی است. در این برنامه به پدر و مادر در بهبود ارتباطات، روابط اجتماعی، رفتاری، تطبیقی، و جنبه های زندگی یک کودک آموزش داده خواهد شد.

آکادمی اطفال آمریکا (AAP) راهکارهای زیر را برای کمک به یک کودک مبتلا، جهت بهبود کلی عملکرد و رسیدن به پتانسیل مناسب توصیه می کند:

آموزش رفتاری و مدیریت رفتاری: آموزش و مدیریت رفتاری با استفاده از تقویت جنبه های مثبت و آموزش مهارت های اجتماعی به بهبود رفتار و ارتباطات می پردازد.

درمان های تخصصی: این درمان ها شامل گفتار درمانی، کار درمانی و درمان فیزیکی است. این درمان ها از اجزای مهم مدیریت افراد مبتلا به اوتیسم هستند و باید در همه جنبه های مختلف درمان کودک گنجانده شوند. گفتار درمانی می تواند در بهبود مهارت های زبان و اجتماعی برای برقراری ارتباط موثر باشد. کار درمانی و درمان فیزیکی می تواند به بهبود هر گونه کمبود در مهارت های هماهنگی کمک کند. کار درمانی هم ممکن است به کودک مبتلا به اوتیسم برای یادگیری پردازش اطلاعات دریافتی از حواس (بینایی، شنوایی، لامسه و بوی) کمک کند.

دارو درمانی: داروهای مورد استفاده برای درمان اوتیسم معمولا داروهایی هستند که برای سایر اختلالات روانی از جمله افسردگی، اضطراب، بیش فعالی و وسواس استفاده می شود.

داروهای رایج برای درمان علائم اوتیسم

داروهای زیادی برای درمان این اختلال مورد استفاده قرار می گیرند اما تقریبا هیچ دارویی به طور کامل و به تنهایی قادر نیست بیماری را درمان کند. در گذشته، علاقه زیادی به هورمون سکرتین برای درمان اوتیسم وجود داشت. با این حال، مطالعات منتشر شده این موضوع که سکرتین بیماران مبتلا به اوتیسم را کاملا درمان می کنند را رد کرد.

اما در حال حاضر کشف شده است که برخی از داروها برای کمک به مقابله با برخی از علائم که ممکن است در اوتیسم وجود داشته باشند موثر هستند. به عنوان مثال، تصور می شود که هالوپریدول (Haldol) و آریپیپرازول (Abilify) که برای درمان پرخاشگری و متیل فنیدیت که برای درمان بیش فعالی و سایر علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) استفاده می شود می تواند برای افراد مبتلا به اوتیسم مفید باشد. یافته های نشان می دهد که ریسپریدون در بسیاری از افراد که علائم  عجیب و غریب اوتیسم مانند رفتارهای مکرر، بیش فعالی، تحریک پذیری، کج خلقی، پرخاشگری نسبت به دیگران و مجروح کردن خود را دارند کاملا مفید است.

آیا رژیم غذایی و مکمل نقش مهمی در درمان اوتیسم دارند؟

برخی از مکمل های غذایی گاها برای  افراد مبتلا به اوتیسم تجویز می شوند. نمونه ای از این مکمل ها  اسیدهای چرب امگا ۳ می باشد. در حالی که درصد قابل توجهی از افراد مبتلا به اوتیسم از مکمل های غذایی به عنوان بخشی از درمان استفاده می کنند، اما تحقیقات کافی برای تعیین اینکه آیا این روش ها مفید است یا مضر وجود ندارد.

کلام آخر

به نظر می رسد که افراد مبتلا به اوتیسم نرخ مرگ و میر بالاتر نسبت به افراد عادی در سنین پایین دارند. بیشتر این مرگ ها به دلیل تشنج و عفونت رخ می دهد. به همین خاطر پزشکان به این افراد توصیه می کنند که برای بهداشت و سلامت خود اهمیت زیادی قائل شوند.

با توجه به برخی از عوامل بالقوه، افراد مبتلا به اوتیسم نسبت به مشکلات تغذیه ای آسیب پذیر تر هستند. به طور خاص، عواملی مانند تغییر در اشتها، امتناع از مصرف بسیاری از مواد غذایی، آلرژی غذایی، و عوارض جانبی برخی داروها به طور نامتناسبی می تواند بر روی مصرف مواد غذایی، و در نتیجه بدتر شدن وضعیت تغذیه این افراد تاثیر گذار باشد. افراد مبتلا به اوتیسم بیشتر در معرض مشکلات تنفسی هستند. بنابراین چکاپ های دوره ای برای آن ها از اهمیت زیادی برخوردار است. این افراد همچنین در معرض مشکلات عاطفی مانند اضطراب، افسردگی، و مشکلات توجه هستند، بنابراین باید تحت نظر روانشناس نیز باشند.