بیماری های کبد در دوران بارداری نادر است. به طوری تنها ۱۰ درصد از زنان از بیماری های کبد در دوران بارداری رنج می برند. در بسیاری از این موارد، بیماری کبد قبل از بارداری وجود داشته است. یک آزمایش ساده و معمول خون در دوران بارداری عملکرد کبد و در صورت وجود، بیماری کبدی را نشان می دهد. به یاد داشته باشید که حاملگی، بیماری کبدی ایجاد نمی کند. در این مقاله، ما در مورد انواع مختلفی از بیماری های کبد در دوران بارداری بحث می کنیم. ضمن این که علل مختلف بیماری های کبدی، درمان و برخی از علائم آن را نیز بیان خواهیم کرد.
بیماری های کبد در دوران بارداری
بیماری های کبد در دوران بارداری شامل طیف گسترده ای از بیماری ها است. این بیماری ها با استفاده از نتایج غیر طبیعی آزمایش های کبد مشخص می شود. این نتایج نشان می دهد که اختلالی در عملکرد کبد و صفرا وجود دارد. همان طور که گفتیم این نتایج در کمتر از ۱۰ درصد زنان مشاهده شده است.
علل ایجاد بیماری های کبد در دوران بارداری
چند اختلالات کبدی وجود دارد که موجب می شود آزمایش ها، نتایج غیر طبیعی نشان دهند. این بیماری ها عبارتند از:
- کبد چرب حاد بارداری
- کلستاز درون کبدی ناشی از بارداری
- بیماری های خود ایمنی هپاتیت
- بیماری ویلسون
- هپاتیت ویروسی
انواع بیماری کبدی منحصر به فرد در دوران بارداری
در ادامه به انواع بیماری های کبدی اشاره می کنیم که مختص بارداری هستند و تنها در آن زمان ایجاد می شوند.
کبد چرب حاد بارداری
- بیماری کبد جدی معمولا در سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد.
- اگر چه این بیماری نادر است، اما در نهایت می تواند به نارسایی کبد و همچنین انسفالوپاتی منجر شود.
- کبد چربی که در دوران بارداری تشخیص داده نشود، ممکن است عوارض جدی و مرگباری داشته باشد. این عوارض هم مادر و هم کودک را تهدید می کند.
- مطالعات اخیر نشان داده نرخ مرگ و میر در مادرانی که به این بیماری مبتلا هستند ۲۰٪ بیشتر است. پس بهتر است از این بیماری اطلاعات بیشتری داشته و در همان مراحل اولیه آن را درمان کنید.
کلستاز درون کبدی بارداری
- برخی از زنان در مراحل پیشرفته بارداری خود، تجربه خارش بسیار شدید دارند.
- خارش بیشتر در کف دست و کف پا، شروع شده و به سایر بخش های بدن منتقل می شود.
- کلستاز یک اصطلاح پزشکی است که در آن کبد قادر به دفع صفرا نیست.
- صفرا به بیلی روبین تجزیه شده و باعث می شود این ماده در خون بیش از حد طبیعی شود.
- بیلی روبین و صفرا در پوست تشکیل نمک دارد و در نتیجه خارش شدید ایجاد خواهد شد.
- در دوران بارداری، جریان طبیعی صفرا در کیسه صفرا به دلیل ترشح برخی از هورمون های بارداری زیاد می شود.
- این وضعیت اغلب در سه ماهه آخر دیده می شود و پس از چند روز بعد از زایمان از بین می رود.
- ضربان قلب جنین ممکن است تغییرات غیر طبیعی را نشان ندهد.
پره اکلامپسی
- پره اکلامپسی بیماری پاتولوژیک است که منجر به موارد زیر می شود:
- فشار خون
- پروتئینوری
- احتباس مایع در بدن و تورم
- افزایش وزن
- سردرد
- در پره اکلامپسی، کبد نیز تحت تاثیر قرار گرفته و آنزیم های کبدی بیشتر می شود.
سندرم HELLP
سندرم HELLP یک وضعیت پزشکی است که منجر به موارد زیر می شود:
- خونکافت (آزاد شدن هموگلوبین از گلبول های قرمز)
- اختلال آنزیم های کبدی
- سطح پایین پلاکت خون
تشخیص بیماری های کبد در دوران بارداری
تشخیص یک اختلال عملکرد کبدی در دوران بارداری به واقع یک چالش است. این حالت معمولا وابسته به تحقیقات آزمایشگاهی می باشد.
علائم غیر اختصاصی بیماری کبد در طول بارداری
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس خستگی و سرگیجه
- از دست دادن اشتها
علائم خاص و نشانه های بیماری های کبد در دوران بارداری
- درد شکم
- ادرار زرد رنگ
- مدفوع سفید و رنگ پریده
- زردی ملتحمه چشم (زردی قسمت سفید چشم)
- اریتم پالمر
- آنژیوم عنکبوتی
- خارش
- خشکی پوست
- بزرگی کبد
روش های تشخیصی بیماری کبد در دوران بارداری
- آزمایش ادرار برای بررسی بیلی روبین ادرار
- آزمایش خون برای بررسی افزایش بیلی روبین سرم، افزایش سطح آنزیم های کبدی، SGOT و SGPT
- بررسی خون برای تشخیص بیماری خود ایمنی
- مطالعات تصویربرداری مانند CT اسکن و MRI برای بررسی هپاتومگالی کبد بزرگ و علائم التهاب و زخم
- بافت برداری و نمونه برداری از کبد برای ارزیابی علت بیماری کبدی
مرگ و میر
میزان مرگ و میر در بین مادران مبتلا به بیماری های کبدی به عوامل زیر بستگی دارد.
- شدت بیماری
- تشخیص زودرس
- وجود اختلال زمینه ای که به طور قابل توجهی می تواند مرگ و میر در مادر و جنین را افزایش دهد.
- بررسی های تشخیصی باید مناسب و به موقع انجام شود.
- نارسایی کبدی حاد در دوران بارداری که در آن نرخ مرگ و میر جنین و مادر بسیار بالا است و بیشتر به دلیل هپاتیت ویروسی ایجاد می شود.
درمان بیماری های کبد در دوران بارداری
سه روش اصلی درمان بیماری های کبد در طول بارداری به قرار زیر می باشد:
- درمان محافظه کارانه
- مراقبت
- دارو درمانی
درمان های محافظه کارانه برای بیماری کبد در دوران بارداری عبارتند از:
- استراحت
- تغذیه ارگانیک و تامین ویتامین های بدن
درمان های مراقبتی و حمایتی برای بیماری های کبدی در بارداری عبارتند از:
- افزایش میزان معاینات دوره ای جنین و مادر
- نظارت و کنترل دقیق زمان زایمان
- بررسی عدم ابتلا به پره اکلامپسی یا اکلامپسی به صورت دوره ای
درمان های پزشکی برای بیماری های کبدی در بارداری نیز به علت ایجاد کننده بیماری بستگی دارد. هر کدام از عللی که ذکر شد، باید توسط پزشک و با داروهای مناسب درمان شود.
اما در مورد درمان های این بیماری ها باید نکات زیر را مد نظر قرار داد.
ایمنی دارو
در دوران بارداری، ایمنی مادر و جنین امری کاملا حیاتی است و از این رو، داروهایی که برای مادر تجویز می شود باید کاملا بدون خطر برای جنین و مادر باشد.
بارداری پس از پیوند کبد
زنان که تحت عمل پیوند کبد قرار گرفته اند و در سن باروری هستند باید زمان بارداری خود را حداقل دو سال بعد از عمل پیوند به تعویق بیاندازند.
در این حالت خطر ابتلا به بیماری و مرگ و میر مادر و جنین، بسیار کمتر اگر زنان بیماری می شود که کمتر از دو سال پس از پیوند کبد حامله می شوند.