بیماری سالک از انگلی نشأت میگیرد که در پوست جوندگان بیابانی مثل موشها و سگهای آلوده در حاشیه شهرها رشد و نمو میکنند و پشه خاکی برای خوردن خون، ضایعات این موجودات را نیش میزنند و از این طریق انگل وارد روده پشه میشود.
زمانی که انگل در بدن پشه تکثیر پیدا کرد، ممکن است این پشه اتفاقی انسان را نیش بزند و این انگل را وارد پوست شخص کند که معمولاً در ابتدا یک دانه کوچک شبیه پشهزدگی ایجاد میکند و این پشهزدگی بر خلاف اثر پشهزدگی معمولی که نهایتاً ظرف 2 هفته خوب میشود، خوب نمیشود بلکه روز به روز بزرگ میشود.
معمولاً پس از 2 ماه پوستهای روی پوست میزند و زخمی به اندازه سکه بر روی پوست ایجاد میشود.
انواع سالک:
بیماری سالک دارای 3 نوع شهری، روستایی و احشایی است که نوع شهری و روستاییاش بیشتر در فرد روی میدهد.
نوع شهری بیماری سالک ملایم است و معمولاً زخم به شکل یک پلاک برجسته به رنگ قرمز و بنفش در نواحی که در معرض نیش پشه قرار دارد ایجاد میشود مثل صورت، پشت دستها یا کسانی که در هنگام خواب پشت پایشان بدون حفاظ قرار میگیرد.
سالک فقط و فقط از طریق گزش مستقیم پشه خاکی ایجاد میشود و در شکل شهری زخم معمولاً ظرف یکسال پسرفت میکند و اگر سیستم دفاعی فرد قوی باشد بهبود پیدا میکند و از خود یک جوشگاه برجا میگذارد.
نوع روستایی که نوع وحشی نیز به آن اطلاق می شودعکس العمل بدن نسبت به این بیماری زیاد است و معمولاً خیلی سریع این دانه بزرگ میشود، زخم میشود، ترشح میکند و معمولاً ظرف 6 ماه بهبود پیدا میکند اما از خود جوشگاه بر جای میگذارد.
ضایعات ایجاد شده در نوع شهری نهایتاً یک یا دو عدد است اما در شکل روستایی بیماری از یک دانه یا یک پلاک به اندازه نخود یا سکه از طریق مجاری لنفاوی زیر زخم به قسمتهای دیگر پوست منتقل میشود و در حاشیه زخمها نیز یکسری دانههای قرمز رنگ ایجاد میشود که به آنها ضایعات اقماری گفته میشود که از این موضوع میتوان تشخیص داد که این شکل روستایی و وحشی است.
درمان سالک:
درمان سالک آمپول گلوکانتین است که به خوبی جواب داده است که میتوانند هفتهای یکبار یا دو هفته یکبار داخل ضایعه تزریق کنند تا اثرش از بین برود یا به صورت عضلانی تزریق میشود.
این بیماری معمولاً از طریق انسان به انسان منتقل نمیشود و حتماً بایستی پشه روی ضایعات قرار بگیرد و ضایعه را نیش بزند و فرد دیگر را نیش بزند تا این بیماری به فرد دیگر منتقل شود.
با یک آزمایش ساده میتوان به وجود بیماری سالک پی برد و روش آزمایش به این ترتیب است که بخشی از ترشحات را بر میدارند و زیر میکروسکوپ به راحتی قابل تشخیص است و درمان پیچیدهای ندارد.
اگر بیماری سالک تایید شد و با جراحی دانه و بخش مورد نظر تا 2 ماه برداشته شد معمولاً از خود نشانهای بر جا نمیگذارد و اگر بعد از 2 ماه درمان شروع شود ۱۰۰درصد از خود اثر و جوشگاه بر جا خواهد گذارد.
شیوع سالک :
این بیماری در برخی مناطق همچون اصفهان به علت وجود جوندگان زیاد در آن منطقه شایع است به همین دلیل پزشکان منطقه به سرعت قادر به نمونه برداری و شناسایی سالک از زمان نیش زدن پشه هستند و به راحتی درمان میکنند و اجازه بر جا ماندن جوشگاه را نمیدهند.
اگر قبل از 2 ماه و ایجاد پوسته، محل جوشگاه را بردارند دیگر ایمنی نسبت به این بیماری ایجاد نمیشود و اگر فرد مجدداً در معرض گزش پشه قرارگیرد به این بیماری مبتلا میشود در حالی که اگر از 2 ماه بیشتر بگذرد و سیستم ایمنی و دفاعی بدن فعال شود فرد دیگر در صورت گزیده شدن توسط پشه به بیماری مزبور مبتلا نخواهد شد.
این بیماری در نوع احشایی ارگانهای داخلی مثل کبد و طحال افرادی که سیستم دفاعی ضعیفی دارند را درگیر میکند و در نتیجه زمانی که ضایعهای روی پوست ایجاد شد انگل به بخشهای درونی منتقل میشود که باعث بزرگ شدن طحال، کمخونی مریض و ضعف و بیحالی می شود و با مراجعه به پزشک و نمونهبرداری به سادگی به وجود این بیماری میتوان پی برد.