گردو، میوۀ خوراکی است و گیاه آن خزان دار و یکپارچه از تیرۀ گردوسانان (Jugan daceae) است در جنس گردو، حدود ۱۵ گونۀ مختلف وجود دارد که بومی نواحی مختلف نیمکرۀ شمالی می باشد.
گردوی معمولی، بومی منطقۀ وسیعی است که از کوه های کارپات در اروپای مرکزی شروع و به کشور کره در شرق آسیا ختم می شود.
ارقام مختلف گردوی معمولی، از نظر حساسیت به سرما، با هم متفاوتند و از بین آنها، از حساس تا مقاوم وجود دارد.
اکثر ارقام تجارتی، معمولاً در دمای ۹– درجۀ سانتیگراد به شدت صدمه می بینند و در ۲۰– درجه کاملاً خشک می شوند.
درخت گردو در شرایط مناسب، رشد بسیار زیادی دارد و ۳۰۰ – ۲۰۰ سال عمر می کند. این گیاه، در ۶-۵ سالگی به بار می نشیند و از ۱۵-۱۰ سالگی به بعد حداکثر محصول را تولید می کند. در گردو، گلهای نوخوشه ای هستند و به صورت جانبی روی چوب یکساله به وجود می آیند، در حالیکه گلهای ماده در گردوهای ۳-۱ عددی به صورت انتهایی و گاهی جانبی، روی شاخۀ فصل جاری پدیدار می شوندد.
گلها فاقد گلبرگ می باشند و توسط باد تلقیح می شوند.
ارقام گردوها خود بارورند ولی گرده معمولاً زودتر از پذیرا شدن مادگی رها می شود. در باغ باید درختان گرده زا وجود داشته باشد. گونه های مختلف گردو می توانند یکدیگر را تلقیح کنند.
تکثیر گردو از طریق کشت بذر و پیوند زدن انجام می شود ولی در ایران اکثر درختان غیرپیوندی هستند.
از یک باغ گردو، در شرایط مناسب، می توان تا ۴ تن محصول در هکتار بدست آورد و مهمترین ارقام گردوی ایران عبارتند از:
کاغذی، نوک کلاغی، ضیاء آبادی قزوین، قسمتهایی که از درخت گردو در غذا و درمان مورد استفاده قرار می گیرد عبارتند از:
۱- میوه ۲- برگ درخت ۳- پوستۀ سبز گردو. گردو را در زبان عربی «جُوز» نامند.
خواص گردو را بهتر بشناسیم
۱- گردو،مولد حرارت در بدن است و به فرمودۀ امیرالمؤمنین علی (ع): خوردن گردو در وقت شدت گرما، حرارت را در اندرون انسان تحریک می کند و خوردن آن در زمستان، کلیه ها را گرم می کند و سرما را برطرف می نماید.
۲- خوردن گردو با زنیان، نور چشم را زیاد می کند. (امام صادق (ع))
۳- گردو و زنیان با یکدیگر بواسیر را می سوزاند، باد را از بین می برند و رنگ صورت را نیکو می نماید، معده را نیرو می بخشد و کلیه را گرم می نماید.
۴- گردو دارای مواد چربی و پروتئین مغذی است.
۵- گردو، کرم کش است و مصرف آن کرم روده ها را به خارج دفع می کند.
۶- گردو، به طور خفیف ملین (نرم کننده) و ضد اسهال است.
۷- گردو مواد نشاسته ای کمتری نسبت به فندق دارد، لذا برای اشخاصی که دیابت و مرض قند دارند، مصرف آن تجویز می شود.
۸- گردو دارای ویتامینهای A و C (آ، ث) می باشد و در تعادل عمومی بدن و تغذیه، عمل مؤثر و مفید را انجام می دهد.
۹- روغن گردو را به بدن بچه هایی که استخوانهای نرم (راشیتیسم) و یا کم خون هستند، مالش می دهند، تا استخوانهای آنها محکم شود و کم خونی آنها را برطرف می نماید.
۱۰- روغن مایع گردو برای سالاد سبزیهای خام بسیار مطبوع است و طعم خاصی به سالاد و سبزیهای خام می دهد.
۱۱- کسانی که کرم کدو دارند، اگر هر روز ۵۰ تا ۶۰ گرم روغن مایع گردو را بخورند، کرم کدو را دفع خواهد نمود، این مقدار روغن گردو را می توان با سیب زمینی آب پز بخورند.
۱۲- دم کردۀ برگهای گردو به مقدار ۲۰ تا ۳۰ گرم در یک لیتر آب به عنوان نوشابۀ معمولی برای کسانی که مسلول هستند تجویز می شود.
۱۳- دم کردۀ فوق برای کسانی که مبتلا به نرمی استخوانها، لنفانیسم، یا بیماری استخوان هستند، مفید است.
۱۴- اگر برگ درخت گردو به مقدار ۵۰ تا ۶۰ گرم در یک لیتر آب به مدت یک ربع ساعت بجوشانید، می توان آن را برای تسکین خارش و تحریک مژه ها مصرف نمود و مژه ها را با آن شست.
۱۵- گردو میوه ای سرشار از مس، روی، پتاسیم، منیزیم، فسفر، گوگرد، آهن، کلسیم و ویتامینهای A و C است.
۱۶- گردو برای سل و مرض قند مفید است.
۱۷- برگ درخت گردو، قابض، مقوی و معرق است و برای درمان خنازیر و زخمهای برفکی و یرقان بسیار مفید است.
۱۸- برای معالجۀ رماتیسم و سیاتیک باید پوست سبز رنگ گردو را بکوبید و به صورت مرهم روی محلهایی که درد می کند بگذارید.
۱۹- خوردن مقدار کمی از پوست سبز گردو، کرم روده را از بین می برد.
۲۰- اگر برگهای درخت گردو را در مقدار کمی آب بپزند و آن را مثل مرهم بر روی جوش های پوستی و زخمی و یا امراض پوستی میکروبی مثل کچلی بگذارند آن را درمان می نماید.
۲۱- دم برگهای جوان و تازۀ درخت گردو را روی میخچه و پینه و زگیل دست یا پا بمالید، آنها را برطرف خواهد کرد.
۲۲- برای مصون ماندن از نیش و گزش زنبور، باید برگ درخت گردو را به صورت و دستهای خود بمالید و به کندوی زنبورهای عسل نزدیک بشوید و بدون اینکه زنبور به شما نیش بزند عسل را از کندو درآورید.
۲۳- اگر داخل قفسه های خودتان را با جوشاندۀ برگ گردو شستشو دهید مورچه ها به آنجا نخواهند آمد.
۲۴- خوردن شیر با گردو و خرما برای فربهی گرده (کلیه) و نیکویی رنگ صورت مفید است و مقدار خوراک آن از ۴۵ مثقال تا ۹۰ مثقال است.
۲۵- خوردن شیر با گردو و خرما، نیروی جنسی را تقویت می نماید و منی (آب نطفه) را زیاد می نماید و مقدار خوراک آن از ۴۵ مثقال تا ۹۰ مثقال است و زیاد خوردن آن سنگ کلیه ایجاد می کند.
۲۶- برگ گردو ضد کرم، ضد قند خون است و قسمت گوشت دار پوست گردو نیز دارای خواص برگ است.
۲۷- برگ گردو، قابض، مقوی معده و ضد خنازیر است.
۲۸- شیرۀ سبز رنگ پوست گردوی تازه برای از بین بردن زگیل و مداوای کچلی خواص بسیار دارد.
۲۹- جوشاندۀ پوست گردو موی سر را قهوه ای می کند و مخلوط آن با حنا خضاب خوبی می باشد.
۳۰- مغز گردو، ضد کرم، ضد خنازیر و ضد اسهال است.
۳۱- مغز گردو سوراخهای پوست بدن را پاک می کند.
۳۲- مغز گردو در امراض رحمی بسیار مفید است و خارش موضعی زنان آبستن را تسکین می دهد.
۳۳- مغز گردو به علت داشتن مس، ضد سرطان است.
۳۴- مغز گردو در ورم رحم، دهانۀ بچه دان و خونریزی بسیار مفید است.
۳۵- گردو یکی از مغزهای روغنی است که مواد معدنی گوناگونی مانند مس، آهن، کلسیم و فسفر دارد.
۳۶- روغن گردو برای مالش اعضاء و موی سر بسیار عالی است.
۳۷- دم کردۀ پوست گردو برای درمان سل و سستی استخوان و خنازیر بسیار مفید است.
۳۸- گردو، اعضاء مهم بدن مخصوصاً مغز را تقویت می کند.
۳۹- گردو حواس باطنی را تقویت می کند.
۴۰- خوردن گردو با کشمش و انجیر برای معده بسیار مفید است.
۴۱- کوبیدۀ مغز گردو با انجیر به معده لینت می دهد و بدن را تقویت می کند.
۴۲- مغز بو داده گردو برای نرم کردن سینه بسیار مفید است.
۴۳- خوردن مغز گردو با انزروت برای کرم معده نظیر ندارد.
۴۴- مربای گردو با عسل جهت تحریک نیروی جنسی بسیار مؤثر است و به معده لینت می دهد.
۴۵- قدما معتقد بودند که خوابیدن زیر درخت گردو شخص را لاغر می کند و ممکن است شخصی که زیر درخت گردو خوابیده، دیوانه وار از خواب پریده و مدتی ناراحت باشد، از اینرو خوابیدن در زیر درخت گردو به هیچ وجه جایز نیست.
۴۶- مغز گردو به علت داشتن ویتامین A باعث تقویت چشم، بینی، دهان، مو و ناخن می شود.
۴۷- مغز گردو به علت داشتن ویتامین B اعصاب را تقویت می کند و بیحالی و سستی، ترس و دلهرۀ بیماران را درمان می نماید.
۴۸- مغز گردو ملین است و به همین جهت از تخمیر غذا در معده مانع می شود، لذا بهتر است ۴۷ گرم مغز گردو با ۴۷ گرم انجیر خشک را کوبیده و با هم بخورند.
۴۹- خوردن گردو به تنهایی یا همراه با انجیر، قبل از استعمال سموم، مانع اثر سم خواهد شد و بعد از استعمال سموم، خوردن مغز گردو، مسمومیت را رفع می کند.
۵۰- خوردن گردو برای مبتلایان آسم کبدی مفید است و سموم بدن را دفع می کند. البته به شرط آنکه حساسیت نداشته باشد زیرا گردو حساسیت ( آلرژی ) آنها را تشدید می کند.
۵۱- سوخته شدۀ مغز گردو، بواسیر را درمان می کند. لذا ۵/۴ گرم از سوختۀ آن را با آب مورد مخلوط نموده و تناول نمایند.
۵۲- اگر مغز گردو را در صبح ناشتا جویده تا با بزاق دهان آغشته شود و نرم گردد و سپس آن را بر محل ورم پستان، پیچیدگی عضلات، پیچیدگی عصب و حتی زخم ها قرار دهند آن را درمان خواهد نمود.
۵۳- مخلوط نرم شدۀ مغز گردوی تازه به مقدار مساوی با حناء را خیس می کنند تا به صورت خمیر درآید، سپس آن را در محل فلج اعضاء، درد نقرس و سیاتیک، درد نیمۀ سر (میگرن)، قولنج و دردهای دیگر قرار می دهند تا بهبودی حاصل گردد.
۵۴- اگر آب گردوی تازه و عسل و رب انگور را مخلوط کنند و در دهان و بن دندان بمالند، زخمهای دهان، ورم لثه و سستی دندان را معالجه خواهد نمود.
۵۵- برای معالجۀ پوسته پوسته شدن و خشکی پوست و رفع ریش موی سر می توان روغن گردو را روزی چند مرتبه بر پوست بمالند.
۵۶- برگ درخت گردو با ترکیب کامل خود به طور قطع بر روی دستگاه هاضمه و ماهیچه ها اثر تقویت کننده دارد و به علت داشتن تانن اثر شفابخش در بیماری سل غیرقابل انکار است.
۵۷- مصرف دم کردۀ برگ درخت گردو می تواند برای بیماران مبتلا به مرض قند (دیابت) آنقدر مفید است که قند خون را پائین می آورد.
۵۸- مصرف دم کردۀ برگ درخت گردو می تواند برای مبتلایان به ورم مفاصل، بیماریهای پوستی و (مانند اگزما، زرد زخم، پسویازیس) مفید واقع شود.
۵۹- جوشاندۀ برگ درخت گردو، عوارض استخوانی مفصلی، سل استخوانی، زخم های دهان، زخم های چرکین، ورم غدد لنفاوی گردن را برطرف می کند.
از جوشاندۀ ۵۰ گرم برگ درخت گردو در یک لیتر آب موضع را شستشو دهد یا به صورت مرهم قرار دهد.
۶۰- سردرد و سرمازدگی را درمان می کند، برای این منظور ممکن است جوشاندۀ غلیظی از برگ درخت گردو را به صورت استعمال خارجی روی پوست بمالند.
۶۱- با جوشاندۀ ۵۰ گرم برگ درخت گردو در یک لیتر آب، می توان برای التیام و ضدعفونی کردن زخمها را شستشو داد و برای رفع ترشحات چرکین بینی جوشانده را در بینی چکانید و برای معالجۀ ترشحات زنانگی (لکوره) از جوشاندۀ فوق استفاده کرد و زنان جوشانده را در طشت ریخته و داخل آن بنشینند.
۶۲- اگر برگ تازۀ درخت گردو را بر روی پستان قرار دهند و یا جوشاندۀ غلیظ برگ خشک کرده را با پنبه بر روی پستان قرار دهند، ترشح شیر به تدریج قطع می شود. همچنین اگر چهارپایان مانند گاو و گوسفند از برگ درخت گردو بخورند شیرشان خشک می شود.
۶۳- اگر برگ درخت گردو را در محل حشرات موذی مانند (بید، ساس) بگذارند، آنها را از بین می برد.
۶۴- اگر جوشاندۀ برگ درخت گردو را به بدن دامها بمالند، مگس را از روی بدن آنها دور می کند.
۶۵- جوشاندۀ پوست سبز گردو معده را تقویت می کند. برای این منظور باید ۱۵ تا ۲۰ گرم پوستۀ سبز گردو را در یک لیتر آب جوشانیده و صبح و ظهر و شب هر دفعه ۱ تا ۲ استکان بیمار بنوشدد.
۶۶- اگر شیرۀ پوست سبز گردوی تازه را در محل زگیل، کچلی و بیماریهای قارچی بمالند، آنها را مداوا خواهد نمود.
۶۷- اگر چشم شما قرمز شده یا گل مژه پیدا کرده، چشمها را با جوشاندۀ برگ گردو بشویید.
۶۸- گردو را به عنوان کمک در معالجۀ عفونتهای ریوی و مجاری ادرار تجویز می کنند.
۶۹- گردو دارای مس است و با آهن برای ساختن هموگلوبین خون همکاری می کند.
۷۰- برای درمان دل درد، ترشی معده یا سوزش شکم باید ۲۰ تا ۳۰ گرم پوست سبز گردو با برگهای درخت گردوی خشک کرده، را در یک لیتر آب به مدت ۱۲ دقیقه دم کنید و پس از صاف کردن، هر روز قبل از غذا یک فنجان از آن را بنوشید.
۷۱- اگر برگهای درخت گردو را در کمی آب بپزید و آن را به صورت مرهم روی جوشهای پوستی و زخمی و یا امراض جلدی میکروبی مثل گال بگذارید، آن را معالجه خواهد کرد.
۷۲- اگر موی سر را با محلول آب گردو بشویید باعث حفظ مو و نرمی و درخشندگی آن خواهد شد.
۷۳- کمپرس جوشاندۀ برگ گردو به مقدار ۵۰ گرم در یک لیتر آب برای ورم و جوش پلک چشم و تاول استعمال می گردد.
۷۴- اگر مبتلا به درد دندان بودید و بی تاب شدید، کمی پوست سبز گردو را بجوید و فرو دهید.
نکاتی درباره صمرف گردو
- افرادی که دچار حساسیت (آلرژی) هستند باید از مصرف، مغز گردو خودداری نمایند.
- برای استفاده از خواص برگ درخت گردو، باید برگهای تازه را که در ماه خرداد و تیر می روید، برگهای سالم را پچید و دمبرگ آن را جدا نمود و در محل غیرمرطوب نگهداری کرد تا رنگ سبز و بوی معطر خود را حفظ نماید.
- کسانی که ناراحتی کبدی دارند باید از خوردن گردو پرهیز کنند.
- کسانی که دچار نفریت ورم چرکی کلیه هستند و یا اشخاص چاق باید از خوردن گردو بپرهیزند.
- کسانی که ناراحتی معده و روده دارند، نباید گردو بخورند.
- کسانی که ورم روده بزرگ، «کولیت» دارند.
- خوردن زیاد مغز گردو، باعث سوء هاضمه می شود.
- گردو در عین حال که مغذی است هضم آن سنگین است و اگر زیاد خورده شود مخاط روده ها و سقف دهان و زبان را متورم خواهد کرد و به همین علت است که باید بعد از خوردن گردو دهان را با آب کاملاً شستشو داد.
- گردو برای اشخاصی که روده های علیل و ضعیف دارند می تواند بحرانهای اسهالی تولید کند.
- اگر گردو بیش از یک سال بماند کهنه می شود و بو می گیرد و خوردن آن تولید گلودرد و خارش پوست بدن خواهد کرد.