بینی عضوی از بدن است که مملو از عروق خونی است و چون بخشی است که بیشتر از سایر اعضای صورت، بیرون زدگی دارد بیشتر مستعد آسیب هایی است که به خون دماغ یا خونریزی از آن منجر می شوند. خون دماغ می تواند شدید و یا خفیف باشد. این عارضه در زمستان بیشتر اتفاق می افتد زیرا در این فصل هوا خشک است و معمولا وسایل گرمایشی که در خانه مورد استفاده قرار می گیرد، بیشتر هوا را خشک می کند. همین خشکی هوا منجر به خشک شدن و ترک خوردن غشای داخلی بینی شده و خون دماغ و یا خونریزی از بینی ایجاد می کند.
کسانی که دارو های رقیق کننده خون مانند وارفارین (کومادین)، آسپیرین یا هر داروی ضد التهاب دیگر استفاده می کنند، بیشتر مستعد ابتلا به خونریزی از بینی هستند. در این بیماران، حتی کوچکترین ضربه به بینی سبب خون دماغ شدید می شود. خون دماغ یکی از اولین اتفاقاتی است که معمولا پس از یک ضربه به بینی یا صورت رخ می دهد. ممکن است این ضربه با یک شکستگی همراه باشد یا می تواند تنها صدمات جزئی ایجاد کند. گاهی اوقات نیز خون دماغ می تواند خود به خود و بدون هیچ ضربه ای رخ دهد. اکثریت خونریزی هایی که از بینی ایجاد می شود را می توان با اقدامات ساده و در خانه برطرف کرد.
خون دماغ رایج است. اما به همان میزان و در صورت شدت زیاد، ممکن است ترسناک باشد. بینی شامل رگ های خونی زیادی است. این رگ های خونی نزدیک به سطح و در جلو و پشت بینی واقع شده اند. این رگ ها بسیار شکننده هستند و به سرعت خونریزی می کنند. خون دماغ در کودکان و در سنین بین ۳ تا ۱۰ سال شایع تر است.
دو نوع خون دماغ وجود دارد. خون دماغ قدامی زمانی رخ می دهد که عروق خونی جلو بینی آسیب دیده و خونریزی می کند. خون دماغ خلفی زمانی رخ می دهد که رگ های پشت یا عمیق بینی آسیب دیده اند. در این مورد، جریان خون به گلو راه پیدا می کند. خون دماغ خلفی می تواند خطرناک باشد.
علائم اپیستاکسی و یا خون دماغ
- خونریزی از یک یا هر دو سوراخ بینی می تواند رخ دهد.
- جریان خون می تواند خفیف تا شدید باشد.
- مدت زمان خونریزی ممکن است برای چند ثانیه تا ۱۰ دقیقه و یا حتی بیشتر به طول انجامد.
- خون ممکن است به گلو راه پیدا کرده و باعث تهوع شود.
علائم جدی اپیستاکسی و یا خون دماغ
- در صورتی که خونریزی شدید است و نمی توان آن را متوقف کرد.
- در صورتی که خونریزی باعث از دست دادن خون زیادی شود.
- در صورتی که بیمار احساس ضعف کند.
- در صورتی که ضربه به صورت با خون دماغ همراه باشد.
- تاری دید و یا از دست دادن هوشیاری ایجاد شود.
- اگر تب یا سردرد با خون دماغ وجود داشته باشد.
علل خون دماغ و یا اپیستاکسی
علاوه بر خشکی هوا که موجب پوسته پوسته شدن داخل بینی می شوند، مصرف آنتی هیستامین و ضد احتقان ها برای آلرژی، سرماخوردگی، یا مشکلات سینوسی نیز می تواند غشاهای بینی را خشک کرده و باعث ایجاد خون دماغ شوند. انجام مکرر این عمل یکی دیگر از علت خونریزی از بینی است.
- ضربه یا آسیب به بینی و در نتیجه پارگی عروق خونی کوچک در بینی. اگر ضربه شدید باشد، ممکن است منجر به شکستگی استخوان بینی شده و راه های تنفسی فرد بسته شود.
- خون دماغ همچنین می تواند در صورت وجود ضربه های شدید و عادت به دست کردن در بینی نیز ایجاد شود. این عوامل باعث می شوند به عروق خونی کوچک در دیواره های بینی آسیب وارد شده و خونریزی جزئی بینی ایجاد شود.
- خونریزی می تواند بدون ضربه و آسیب به صورت رخ دهد.
- آنفولانزا یا سرماخوردگی
- تب یونجه
- سینوزیت
- قرار گرفتن در ارتفاعات بالا
- استفاده از مواد مخدر روان گردان با بینی
- عفونت
- فشار خون بالا
- آلرژی و التهاب بینی غیر آلرژیک
- سوء مصرف الکل
- استفاده از رقیق کننده های خون
- وجود تومور در بینی
- تغییرات هورمونی در دوران بارداری
سایر علل شایع خونریزی بینی عبارتند از:
- وجود جسم خارجی که در بینی گیر کرده است.
- محرک های شیمیایی
- عطسه های مکرر
- هوای سرد
- عفونت تنفسی فوقانی
اختلالات خونریزی، اختلال لخته شدن خون و سرطان نیز از دیگر علل خونریزی از بینی می باشد.
تشخیص خونریزی از بینی
برای تشخیص علت این اختلال ابتدا پزشک معاینه فیزیکی داخل بینی را انجام می دهد. سپس در مورد داروهای مصرفی و آلرژی هایی که دارید از شما سوال می کند. علاوه بر این، علائم و آزمایش ها زیر نیز در تشخیص موثرند:
- آزمایش خون که در آن با شمارش سلول های خونی، اختلالات خونی بررسی می شود.
- اندوسکوپی بینی
- ترومبوپلاستین نسبی که در آن مدت زمانی که خونتان لخته می شود اندازه گیری می شود.
- سی تی اسکن از بینی، که آزمون تصویربرداری است و تصاویر مقطعی از بینی را نشان می دهد.
- عکس اشعه ایکس از صورت و بینی، که آزمون تصویربرداری با استفاده از اشعه برای تولید تصاویری از بینی می باشد.
درمان اپیستاکسی و یا خون دماغ
برای درمان خونریزی و بند آمدن آن بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید:
- قسمت های نرم بینی واقع در زیر بخش استخوانی بینی را با دست نگه دارید و کیپ کنید.
- بیمار باید نشسته و سرش را به جلو و کج بگیرد. (مانند تصویر زیر.) این کار از ورود خون به سینوس ها و گلو جلوگیری می کند.
- تا زمانی که خونریزی بند نیامده از بینی نفس نکشید.
- به مدت ۲۰ دقیقه قسمت نرم بینی را با دست نگه داشته و هر ۵ دقیقه یک بار آن را چک کنید.
- سر را بالاتر از قلب نگه دارید. زمانی که خونریزی از بینی دارید هرگز سر خود را پایین نگیرید و یا دراز نکشید.
- استفاده از کمپرس یخ بر روی بینی و صورت به کاهش خونریزی کمک می کند.
- اگر خونریزی شدید است و بعد از ۲۰ دقیقه بند نیامد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
- پس از بند آمدن خونریزی اصلا به بینی خود دست نزنید. همچنین تا ۱۲ ساعت پس از خونریزی از انجام حرکات شدید با سر خودداری کنید.
- اکر خونریزی از دماغ بدون علت ایجاد می شود پس از بند آمدن خون حتما به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری اپیستاکسی و یا خون دماغ
- بعد از خونریزی باید بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه به سر خود استراحت دهید.
- هرگز چیزی را با بینی ندمید و و قتی عطسه یا سرفه می کنید دهان خود را بیشتر باز کنید. این کار از ایجاد فشار زیاد به بینی جلوگیری می کند.
- هنگام دفع مدفوع از زور زدن زیاد خودداری کنید. برای جلوگیری از یبوست از فیبر بیشتر در رژیم غذایی استفاده کنید یا داروهای ملین بخورید.
- از زور زدن و یا دو لا کردن زیاد بدن برای بلند چیزهای سنگین اجتناب کنید.
- سر خود را بالاتر از سطح قلب نگه دارید.
- سیگار نکشید.
- تا ۲۴ ساعت بعد از خونریزی بینی، از خوردن هر ماده داغی اجتناب کنید. در این زمان بیشتر چیزهای نرم و سرد مثل بستنی بخورید.
- از مصرف رقیق کننده خون مانند آسپیرین، ایبوپروفن، اکسید گوگرد کلوپیدوگرل (پلاویکس) و یا وارفارین (کومادین) با مشورت پزشک، اجتناب کنید.
- اگر دچار خشکی زیاد بینی هستید پمادهای نرم کننده بینی که توسط پزشک تجویز می شود مناسب هستند.
- اگر مدام خونریزی دارید اسپری های بینی مانند عفرین و یا نئو سینفرین ممکن است در تسکین موقت کمک کنند. این اسپری ها می توانند اعتیاد آور باشند و در صورتی که بیمار فشار خون بالا دارد نباید از آن ها استفاده شود.