در برخی خانواده‌ها استفاده از انواع و اقسام تمهیدات پیشگیری از سرماخوردگی اعم از تزریق واکسن، عدم تماس با افراد سرما خورده، پوشیدن لباس گرم و… موثر واقع نمی‌شود. شاید بار‌ها این جمله اشتباه را شنیده باشید: «هر چه‌قدر بیشتر رعایت کنیم، بیشتر مریض می‌شویم.» این جمله اشتباه نشان‌دهنده غافل بودن افراد از نقش پررنگ تغذیه در پیشگیری از بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی است. علی‌رغم اینکه میکروب سرماخوردگی در فصول سرد سال شیوع بیشتری دارد و برخی خانواده‌ها مکررا مبتلا به سرماخوردگی می‌شوند در برخی خانواده‌ها بر عکس این حالت مشاهده می‌شود. در واقع در این خانواده‌ها سرما خوردگی کمتر رخ می‌دهد. در رابطه با این تناقض، دکتر سعید حسینی، متخصص تغذیه، عضو هیات علمی دانشگاه تهران برای ما توصیه‌هایی دارد…
همه ما می‌دانیم ضعف سیستم ایمنی به بروز مکرر و تداوم بیشتر سرماخوردگی در افراد منجر می‌شود. افراد مبتلا به سوء‌تغذیه نه تنها در معرض سرما خوردگی بلکه در معرض ابتلا به انواع و اقسام بیماری‌ها هستند. منتها به اعتقاد دکتر حسینی هنوز ثابت نشده است که الزاما بیماری سرماخوردگی با یک ماده غذایی خاصی مرتبط است اما ثابت شده که در سرما خردگی با منشأ ویروسی یا باکتریایی عمدتا مصرف ویتامین C و با تاثیر کمتر مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها به دلیل تاثیرات مثبتی که در تقویت سیستم ایمنی دارند می‌توانند در کاهش بروز یا درمان سریع تر این بیماری موثر واقع شوند. خوردن میوه‌هایی مثل لیموشیرین، هندوانه، آب‌لیمو و به‌طور کلی مرکبات که سرشار از ویتامین C هستند در تقویت سیستم ایمنی تاثیر به سزایی دارند.
با هر درجه تب نیاز به انرژی ۱۰ درصد افزایش می‌یابد
هر چند که در تقویت سیستم ایمنی استفاده از مواد غذایی مغذی تاکید می‌شود اما با یک نکته مهم رو به رو هستیم و آن اینکه بی‌اشتهایی ناشی از سرماخوردگی اجازه تقویت غذایی را از فرد سلب می‌کند. دکتر حسینی می‌گوید از آن‌جا که در شرایط استرس موادی مثل نورآدرنالین یا سیتوکنین ترشح می‌شوند که خاصیت ضد اشتهایی دارند بنابراین در سرماخوردگی که یک شرایط استرس زا برای بدن محسوب می‌شود ما در نتیجه ترشح چنین موادی با بی‌اشتهایی نیز روبه رو هستیم. این بی‌اشتهایی به پیشنهاد این عضو هیات علمی دانشگاه تهران به این طریق قابل درمان است: «در بیماران بی‌اشتها و به ویژه تب‌دار تامین انرژی از طریق نوشیدن مایعات راحت‌تر و جذب آن نیز بهتر صورت می‌گیرد بنابراین توصیه می‌شود افراد بی‌اشتها با نوشیدن مایعات به ویژه آب میوه‌ها که سرشار از ویتامینC هستند به تقویت سیستم ایمنی خود بپردازند. البته شیر هر چند که جزو مایعات طبقه‌بندی می‌شود اما مصرف آن در افراد تب‌دار توصیه نمی‌شود. ضمن اینکه پیشنهاد می‌شود با استفاده از ظروف زیبا، محیط‌های مناسب، فراهم آوردن غذاهای دلخواه شرایط بهتری برای افزایش اشتهای بیمار فراهم شود.»
در بیماری‌های تب‌دار مثل سرماخوردگی مایعات بدن به صورت عرق، اشک، آب ریزش از بینی و… دفع می‌شود تا جایی که به ازای هریک درجه تب ده تا سیزده درصد نیاز به انرژی افزایش پیدا می‌کند. بنابر این، این مورد هم مزید بر علت می‌شود که متخصصان تغذیه بر مصرف فراوان مایعات، در این دوران، تاکید کنند.
با سوپ شروع کنید
در جریان سرماخوردگی نیاز بدن به مواد غذایی افزایش و اشتها کاهش پیدا می‌کند. این عدم توازن باعث می‌شود عمدتا نیاز بدن تامین نشود. دکتر حسینی برای پیشگیری از بیماری مجدد توصیه می‌کند: «به محض شروع روند بهبودی و برگشت اشتها افراد از تغذیه مناسب غافل نشوند و از آن جا که غذایی خاص به‌عنوان غذای پیشگیری کننده از بیماری سرما خوردگی وجود ندارد سعی کنند از همه گروه‌‌های غذایی به صورت مناسب استفاده کرده و در جریان بیماری نیز با رعایت هرم غذایی به روند بهبود سریع تر بیماری خود کمک کنند.» از این رو، ابتدا از غذاهای ساده‌تر مثل سوپ‌های غلظ تهیه شده از غلات و سبزیجات، برنج کته شده با تکه‌ای ماهیچه یا سینه مرغ شروع کرده تا سیستم گوارشی آمادگی غذای عادی را پیدا کند. آنگاه فقط رعایت اصل کلیدی مصرف ۶ گروه غذایی را مورد توجه قرار دهند.
سیر فراموش نشود
دکتر حسینی می‌گوید: «همان‌طور که گفتیم مصرف غذاهای سهل‌الهضم در دوران سرماخوردگی اهمیت بالایی دارد. به این دلیل مصرف مرغ و ماهی البته به صورت آب‌پز توصیه می‌شود به خصوص اگر این وعده‌های غذایی با سیر تازه میل شوند. جالب است بدانید مطالعات نشان داده است احتمال ابتلا به سرماخوردگی در افرادی که روزانه از مقداری سیر استفاده می‌کنند، بسیار کمتر است. حتما می‌پرسید چرا؟ باید بگوییم سیر به دلیل آلیسین فراوانی که دارد احتمال سرماخوردگی را به نصف کاهش می‌دهد. به علاوه مصرف این سبزی در یک وعده غذایی بهبود بیماری را نیز سرعت می‌بخشد. البته قرار دادن سایر سبزیجات تازه از نوع بخارپز نیز می‌تواند به هرچه کامل‌تر شدن غذای شما کمک کند. اما فراموش نکنید این وعده‌های غذایی کوچک اما مغذی باشند و البته خیلی داغ سرو نشوند زیرا بوی تند غذا می‌تواند این بیماران کم اشتها را از خوردن همین مقدار جزیی غذا نیز بیندازد پس فراموش نکنید که غذا را در ظرفی زیبا، با ظاهری اشتهاآور و البته گرم سرو کنید.»
بخور شلغم یادتان نرود
برخی افراد علی‌رغم استفاده از مواد غذایی مناسب و کلیه تمهیدات پیشگیری از سرما خوردگی مکررا دچار این بیماری می‌شوند. در این رابطه دکتر حسینی به بیماری‌هایی مثل انواع و اقسام آلرژی‌ها اشاره کرد که طی آنها افراد دچار علایم و نشانه‌هایی شبیه سرماخوردگی می‌شوند. وی تاکید کرد که افراد با مشاهده علایمی مثل آب ریزش بینی، اشک و تب متصورنشوند که حتما مبتلا به سرما خوردگی هستند. برخی افراد حتی به ماده غذایی خاصی حساسیت دارند و پس از مصرف آن دچار علایمی شبیه سرماخوردگی می‌شوند بنابراین ضرورت دارد افراد به این گونه موارد نیز دقت فراوان داشته باشند.
به‌علاوه راه‌های تنفسی از اندام‌های مهم بدن هستند که در جریان سرما خوردگی از دسترس بیماری در امان نیستند تا جایی که خشکی مجاری هوایی و خروسک از شکایات شایع افراد است. در این موارد دکتر حسینی استفاده از بخور شلغم را برای تامین رطوبت این نواحی مناسب می‌داند.