سندرم کوشینگ زمانی رخ می دهد که سطح هورمون کورتیزول به طور غیر طبیعی بالا باشد. این حالت می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیافتد. شایع ترین علت برای ابتلا به این سندرم؛ استفاده بیش از حد از داروهای کورتیکواستروئید است. برای تشخیص و درمان این بیماری روش های متعددی توصیه می شود. در اغلب بیماران مبتلا، استفاده از دارو می تواند سطح کورتیزول بدن را در کنترل خود بگیرد.
سندرم کوشینگ همچنین به نام سندرم کورتیزول نیز شناخته می شود.
علائم و نشانه های سندرم کوشینگ چیست؟
علائم شایع این بیماری عبارتند از:
- افزایش وزن
- چاقی
- رسوب چربی، به خصوص در ناحیه میانی بدن، چهره، بین شانه ها و قسمت فوقانی پشت (باعث ایجاد قوز بوفالو می شود)
- نشانه های قرمز رنگ ناشی از کشیدگی پوست بر روی سینه، بازوها، شکم و ران
- نازک شدن پوست که باعث می شود به راحتی کبود شود.
- بهبود آرام آسیب های پوستی
- آکنه
- خستگی
- ضعف عضلانی
- عدم تحمل گلوکز
- افزایش تشنگی
- افزایش ادرار
- از بین رفتن تراکم استخوان
- فشار خون بالا
- سردرد
- اختلال شناختی
- اضطراب
- کج خلقی
- افسردگی
- افزایش احتمال بروز عفونت
علاوه بر این برخی از زنان با رشد موهای زائد در صورت و یا قاعدگی ها نامنظم مواجه می شوند.
مردان نیز ممکن است علائم زیر را داشته باشند:
- اختلال در نعوظ
- از دست دادن میل جنسی
- کاهش باروری
کودکان مبتلا به این بیماری به طور کلی چاق هستند و نرخ رشدشان کندتر از کودکان عادی است.
علل ابتلا به سندرم کوشینگ چیست؟
غده فوق کلیوی مسئول تولید کورتیزول در بدن است. این هورمون بر روی توابع زیادی از بدن از جمله موارد زیر موثر است و به آن ها کمک می کند:
- تنظیم کننده فشار خون و سیستم قلبی و عروقی
- کاهش پاسخ التهابی سیستم ایمنی بدن
- تبدیل کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها به انرژی
- متعادل کردن اثرات انسولین در بدن
- پاسخ به استرس
دلایل مختلفی در بدن وجود دارد که می توانند منجر به افزایش تولید این هورمون ها شوند. این دلایل عبارتند از:
- بالا بودن سطح استرس، از جمله استرس مربوط به بیماری های حاد، عمل جراحی، آسیب و یا بارداری، به ویژه در سه ماهه آخر آن
- عضله سازی و ورزش های مربوط به آن
- سوء تغذیه
- اعتیاد به نوشیدن الکل
- افسردگی، اختلالات وحشت و یا سطح بالایی از استرس عاطفی در زندگی
شایع ترین علت سندرم کوشینگ استفاده از داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزولون، در دوزهای بالا برای یک دوره طولانی است. پزشکان معمولا این داروها را برای جلوگیری از پس زدن عضو پیوندی توسط بدن، تجویز می کنند. این دسته از داروها همچنین برای درمان بیماری های التهابی، مانند لوپوس و آرتریت نیز کاربرد دارد. دوزهای بالای استروئیدهای تزریقی برای درمان کمر درد، نیز عامل دیگری برای ایجاد این سندرم می باشد.
استروئیدها در دوز پایین تر در قالب مواد استنشاقی، برای درمان افراد مبتلا به آسم، یا کرم، برای درمان افراد مبتلا به اگزما، وجود دارد. اگر این داروها به میزان زیادی استفاده شوند می توانند به علتی برای ابتلا به سندرم کوشینگ تبدیل شوند.
علل دیگر عبارتند از:
- تومور موجود در غده هیپوفیز باعث می شود که هورمون آدرنوکورتیکو بیش از حد تولید شده و بیماری کوشینگ ایجاد شود.
- سندرم کوشینگ اکتوپیک، که به علت ایجاد تومورهایی که معمولا در ریه، پانکراس، تیروئید، یا غده تیموس رخ می دهد، عاملی دیگری برای اختلال کوشینگ است.
- اختلال یا وجود تومور در غده آدرنال
- سندرم کوشینگ ارثی یکی دیگر از علل ابتلا است. سندرم کوشینگ معمولا به ارث برده نمی شود، اما ویژگی تومورهای غدد درون ریز که عاملی برای ابتلا به این سندرم است، ارثی است.
سندرم کوشینگ چگونه تشخیص داده می شود؟
همان طور که گفتیم سندرم کوشینگ می تواند علل بسیار مختلفی داشته باشد. تشخیص این بیماری بر اساس سطح کورتیزول غیر طبیعی در بدن انجام می شود. پس از معاینه فیزیکی و بررسی شرح حال و علائم؛ ممکن است تست های آزمایشگاهی از جمله موارد زیر تجویز شود:
- آزمایش سطح کورتیزول توسط ادرار
- آزمایش کورتیزول پلاسما و یا اندازه گیری کورتیزول بزاقی در نیمه شب
- آزمایش سرکوب دگزامتازون با دوز پایین
پس از تشخیص این بیماری کار به پایان نرسیده است بلکه در این حالت باید علت تولید بیش از حد کورتیزول تعیین شود. برای کمک به تعیین علت ممکن است تست هایی مانند تحریک هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین و آزمایش سرکوب دگزامتازون با دوز بالا انجام شود. بررسی های تصویربرداری مانند MRI و CT اسکن نیز برای تشخیص وجود غده در بدن مورد استفاده قرار می گیرد.
سندرم کوشینگ چگونه درمان می شود؟
درمان این سندرم به علت ایجاد آن بستگی دارد. برخی از داروها باعث کاهش تولید کورتیزول در غده آدرنال یا کاهش تولید ACTH در غده هیپوفیز می شوند. علاوه بر این برای جلوگیری از اثر کورتیزول بر روی بافت های بدن، اقدامات پزشکی دیگری نیز انجام می شود.
در صورتی که بیمار از داروهای کورتیکواستروئید استفاده می کند، باید نوع دارو تغییر کند و اگر تومور عامل ایجاد این سندرم باشد عمل جراحی کمک کننده است. در صورتی که غدد سرطانی و خوش خیم باشند، پرتو درمانی و شیمی درمانی نیز گزینه های دیگری درمانی می باشند.
عوارض احتمالی این بیماری چیست؟
اگر سندرم کوشینگ درمان نشود عوارضی مانند موارد زیر را برای بدن به دنبال دارد:
- کاهش تراکم استخوان
- شکستگی استخوان
- کاهش حجم عضلات و ضعف عضلانی
- فشار خون بالا
- دیابت نوع ۲
- عفونت
- بزرگ شدن تومور هیپوفیز
- سنگ کلیه
سندرم کوشینگ که به علت تومورهای موجود در غده هیپوفیز ایجاد می شود؛ می تواند در تولید هورمون های دیگر تداخل ایجاد کند.
در صورت ابتلا به این بیماری باید هر چه زودتر اقدام کنید، زیرا در این شرایط روند درمان بهتر پیش می رود و نتیجه آن نیز از چیزی که انتظار دارید بهتر خواهد بود. در صورت عدم درمان، آینده بیماری شما در دراز مدت بستگی به علت ایجاد بیماری و درمان دارد.
گرچه در صورت استفاده از درمان، زمان زیادی نیاز دارید تا علائمتان بهبود یابد. ضمن این که در روند درمان معمولا پزشک استفاده از رژیم غذایی خاص و داشتن تحرک بدنی را نیز ممکن است توصیه کند. در هر صورت اگر در حال حاضر در حال درمان بیماری خود هستید باید بدانید که مراجعات منظم به پزشک برای شما از اهمیت زیادی برخوردار است.