به بیان ساده آب آوردن زانو به معنی تجمع مایع در بافت زانو و مفصل آن است. زمانی که زانوی کسی آب می آورد یعنی مایع موجود در زانو که به طور طبیعی موجب روان شدن آن می شود، بیش از حد شده و در مفصل او تجمع پیدا کرده است. آب آوردن زانو معمولا با یکی از این سه حالت ایجاد می شود:
- وارد آمدن ضربه به زانو
- برخی از بیماری های زمینه ای
- صدمات حاصل از استفاده بیش از حد
علت دقیق این عارضه معمولا پس از آزمایش آسپیراسیون که در آن نمونه ای از آب داخل زانو برای برسی عفونت و نوع آسیب برداشته می شود، مشخص خواهد شد. با استفاده از آسپیراسیون و با کشیدن مایع داخل زانو ممکن است درد و سفتی ایجاد شده در آن بهتر شود. زمانی که علت دقیق آب آوردن زانو مشخص شود، استراتژی مناسب برای درمان بیمار فرموله می شود.
علت آب آوردن زانو
عمده علل آب آوردن زانو به قرار زیر می باشد:
جسمانی: هر نوع آسیب به زانو می تواند باعث تجمع مایع شود. برخی از نمونه هایی از آسیب های که می تواند تجمع مایع در زانو را تشدید کنند عبارتند از:
- شکستگی
- پارگی منیسک
- پارگی رباط
- آسیب ناشی از استفاده بیش از حد
- بیماری های زمینه ای
بیماری ها: برخی از بیماری ها که می توانند منجر به آب آوردن زانو شوند عبارتند از:
- آرتروز
- آرتریت روماتوئید
- عفونت
- نقرس
- اماس کیسه های مفصلی
- تشکیل کیست
- اختلالات خونریزی
- تومور
عوامل خطر که موجب آب آوردن زانو می شوند
برخی از مهمترین عواملی که ریسک خطر آب آوردن زانو را افزایش می دهند عبارتند از:
- سن: تجمع مایع در زانو به صورت مکرر بیشتر در افراد مسن تر از ۵۰ سال شایع است.
- فعالیت بدنی: افرادی که فعالیت ورزشی دارند و یا به صورت حرفه ای ورزش هایی مانند بیس بال و یا فوتبال که نیاز به تغییر مکرر جهت و حرکت زانو دارد؛ بیشتر مستعد ابتلا به آب آوردن زانو هستند.
- چاقی: اضافه وزن نیز یک عامل خطر برای تجمع مایع در زانو می باشد.
علائم تجمع مایع در زانو
در صورتی که علائم زیر را روی زانوی خود احساس کردید، باید به آب آوردن زانو شک کنید:
- تورم اطراف مفصل زانو
- سفتی مفصل زانو
- درد شدید در داخل و اطراف مفصل زانو
- اختلال در راه رفتن
- مشکل در صاف کردن زانو
- تحمل دردناک وزن
علاوه بر علائم ذکر شده برای تعیین علت دقیق این عارضه باید آزمایش های زیر را بدهید:
- بررسی رادیوگرافی: این آزمایش ها نمای کاملی از داخل زانو به پزشک می دهد. این تصاویر به پزشک کمک می کند تا علت تجمع مایع داخل زانو را تشخیص دهد.
- عکس اشعه ایکس: برای رد کردن احتمال شکستگی و یا دررفتگی مفصل زانو و یا احتمال ابتلا به آرتریت معمولا عکس اشعه ایکس تجویز می شود.
- سونوگرافی: برای بررسی احتمال ابتلا به آرتریت و یا دیگر اختلالات در رباط های پا از سونوگرافی استفاده می شود.
- MRI: در صورتی که مطالعات فوق بی نتیجه باشد برای تشخیص از MRI استفاده می شود. در این آزمایش از داخل زانو عکس برداری شده تا علت آب آوردن زانو دقیقا مشخص شود.
به غیر از مطالعات رادیوگرافی، آزمایش خون نیز برای بررسی موارد زیر تجویز می شود:
- عفونت
- التهاب
- آرتریت روماتوئید
- بیماری لایم
- اختلالات خونریزی
- نقرس
درمان آب آوردن زانو
برای درمان آب آوردن زانو به طور کلی ۲ روش پزشکی و چند درمان خانگی وجود دارد. برای درمان پزشکی یا از دارو استفاده می شود یا از جراحی. در ادامه به برخی از مهمترین درمان های خانگی این عارضه نیز خواهیم پرداخت.
دارو درمانی
برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان این عارضه عبارتند از:
- داروهای مسکن مانند ایبوپروفن و یا سایر داروهای ضد التهابی که معمولا برای کنترل درد و التهاب استفاده می شود.
- از آنتی بیوتیک ها در صورت وجود عفونتی خاصی که علت تجمع مایع شده است، استفاده می شود. نوع آنتی بیوتیک بستگی به نوع عفونت دارد و باد توسط پزشک تجویز شود.
- کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون می توان در کوتاه مدت برای تسکین درد استفاده شود.
روش های جراحی
برخی از اعمال جراحی مورد استفاده برای درمان آب آوردن زانو عبارتند از:
- آرتروسنتز: در این روش، مایع موجود در زانو، برای کاهش فشار از داخل آن برداشته می شود. پس از حذف مایع، پزشک ممکن است دوز پایینی از استروئید را برای آرام کردن التهاب تجویز کند.
- آرتروسکوپی: این روش با ایجاد یک برش کوچک انجام می شود و آرتروسکپی که دارای یک دوربین مینیاتور کوچک است به ساختارهای داخلی زانو وارد شده و سازه های آسیب دیده را ترمیم می کند.
- تعویض مفصل: این روش فقط زمانی انجام می شود که زانو قابل ترمیم نبوده و تحمل وزن برای بیمار غیر ممکن باشد. در این حالت از مفاصل مصنوعی استفاده می شود.
درمان های خانگی
در صورت آب آوردن زانو مراحل زیر برای رفع علایم مفید هستند:
- ترک فعالیت و استراحت: در صورتی که علائم اولیه را مشاهده کردید بهتر است فعالیت روزانه خود را ترک کرده و به زانو استراحت دهید تا تورم آن ها کم شود.
- یخ درمانی: یخ برای کنترل درد و التهاب بسیار مفید است. از این رو بهتر است مقداری یخ را درون کیسه ای ریخته و کیسه را داخل حوله بگذارید. سپس حوله را ۳ بار در روز و هر بار ۱۵ الی ۲۰ دقیقه بر روی زانو قرار دهید.
- بالا بردن زانو: زمانی که عضو آسیب دیده بالاتر از قلب قرار گیرد، درد آن کمتر احساس می شود. پس در حالی که در حال استراحت هستید یک بالش زیر پایتان قرار دهید.
- داروهای ضد درد: با استفاده از داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن می توانید با درد و التهاب مبارزه کنید.
پیشگیری از آب آوردن زانو
همان طور که گفتیم تجمع مایع در زانو بیشتر به علت آسیب و یا بیماری زمینه ای ایجاد می شود. برای جلوگیری از ایجاد این عارضه بهتر است از روش های زیر استفاده کنید:
- در صورتی که علائم عارضه های مزمن مانند آرتروز یا نقرس را داشتید حتما توسط پزشک آن را بررسی و پیگیری کنید.
- در صورتی که پزشک برایتان دارو تجویز کرد، حتما آن را به موقع مصرف کنید.
- برای درمان بیماری های زمینه ای درمان های فیزیکی مانند فیزیتراپی و کایروپراکتیک را فراموش نکنید.
- عضلات اطراف زانو را برای افزایش میزان تحمل حاصل از فشار زانو، تقویت کنید.
- در صورتی که اضافه وزن دارید حتما به فکر لاغر شدن باشید.