چشم سالم انسان دارای لنز شفافی است. کدر شدن این لنز باعث بیماری شناخته شده ای به نام آب مروارید می شود. افراد مبتلا به این بیماری نمی توانند به وضوع اطراف خود را ببینند. آن ها تمام تصاویر اطراف خود را به صورت مه آلود می بینند.
انجام فعالیت هایی مانند رانندگی کردن (به خصوص در شب)، خواندن و نوشتن برای افراد مبتلا به این بیماری دشوار است. آب مروارید به تدریج در چشم شکل می گیرد و در صورتی که به موقع شناسایی شود کاملا قابل درمان است. اما عدم درمان آن می تواند روز به روز دید را تارتر کند.
در مراحل اولیه بیماری، بیماران می توانند با استفاده از نورپردازی و عینک قوی تر، بهبود یابند. اما ماندگاری این اختلال بر روی چشم موجب تداخل در فعالیت های روزانه شده و پس از آن نیازمند عمل جراحی آب مروارید است. جراحی آب مروارید یک روش بی خطر و موثر است.
انواع آب مروارید
آب مروارید هسته ای
این نوع آب مروارید، در مرکز لنز چشم شکل می گیرد. فردی که آب مروارید هسته ای دارد ممکن است در ابتدا نزدیک بین تر شده و حتی ممکن است یک بهبودی موقتی را در دید خود هنگام خواندن تجربه کند. با این حال، به مرور زمان، ابرهای زردی در بینایی ایجاد می شود. گاهی اوقات افراد مبتلا به این نوع آب مروارید تصاویر را دو تایی می بینند. با پیشرفت آب مروارید هسته ای، کم کم لکه زرد در مرکز چشم قهوه ای شده و باعث می شود بیمار تفاوت بین سایه ها و رنگ ها را به سختی تشخیص دهد.
آب مروارید قشری
این نوع از آب مروارید، در کناره ها و یا لبه لنز تاثیر می گذارد. آب مروارید قشری به شکل گوی، کدورت سفید یا بلورهای در لبه بیرونی قشر لنز شروع می شود. با پیشرفت شرایط، این بلورها یا کدورت ها به سمت مرکز لنز حرکت کرده و منجر به سختی عبور نور از طریق لنز مرکزی می شود. بیماران مبتلا به این نوع آب مروارید معمولا برای دیدن تابش های خیره کننده نور مشکل دارند.
آب مروارید خلفی
این آب مروارید، همان طور که از نامش پیداست، بر روی قسمت عقبی لنز تاثیر می گذارد. در مراحل اولیه، آب مروارید خلفی، به شکل یک منطقه مات کوچک که اغلب در نزدیکی قسمت خلفی لنز است، رشد می کند. این لکه دقیقا در جایی قرار دارد که نور برای عبور از شبکیه چشم باید از آن عبور کند. افراد مبتلا به این نوع بیماری، برای خواندن و دیدن نورهای خیره کننده مشکل دارند. همچنین این افراد در شب هاله ای از نور را اطراف چراغ ها می بینند.
آب مروارید مادرزادی
این بیماری در بدو تولد وجود دارد. برخی از افراد مبتلا به این نوع آب مروارید نیز از بدو تولد عارضه ای را ندارند اما در دوران کودکی به آن مبتلا می شوند. این بیماری معمولا به دو علت به وجود می آید. یا مادر در دوران بارداری به عفونتی مبتلا شده و آن عفونت بر روی جنین اثر گذاشته است و یا ناشی از سندرمی به ارث برده شده می باشد. آب مروارید مادرزادی لزوما بر روی دید تاثیر نمی گذارد. این عارضه را می توان با عمل جراحی درمان کرد.
علل و عوامل خطر بروز آب مروارید
علل
- با افزایش سن احتمال ابتلا به این بیماری افزایش پیدا می کند.
- هر گونه صدمه یا آسیب به بافت عدسی چشم می تواند منجر به آب مروارید شود.
- برخی از اختلالات ژنتیکی نیز عاملی برای بروز این بیماری هستند.
عوامل خطر
- سالمندی
- دیابت
- مصرف بیش از حد الکل
- قرار گرفتن در معرض پرتو درمانی سرطان و اشعه یونیزان
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری
- فشار خون بالا
- اضافه وزن و چاقی
- آسیب و یا التهاب چشمی که اخیرا پیش آمده است
- کسانی که اخیرا جراحی چشم کرده اند
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئید برای مدت زمان طولانی
- سیگار کشیدن
پاتوفیزیولوژی آب مروارید
آب مروارید، در لنز که پشت عنبیه (قسمت رنگی چشم) واقع شده است، ایجاد می شود. وظیفه لنز متمرکز کردن نوری است که به چشم وارد می شود. این نور پس از تمرکز بر روی شبکیه ایجاد تصاویر می کند. وقتی شخصی به آب مروارید مبتلا می شود، نور عبوری از لنز متمرکز نشده و به صورت پراکنده به شبکیه می رسد. در نتیجه از شکل گیری یک تصویر واضح بر روی شبکیه چشم جلوگیری می شود. این همان علتی است که باعث تاری دید می شود. با افزایش سن، لنز دچار برآمدگی شده، انعطاف پذیری و شفافیت خود را از دست می دهد و ضخیم تر می شود. دیگر تغییرات وابسته به سن نیز باعث در هم شکستگی و تجمع بافت بر روی مناطق کوچکی از لنز می شود. زمانی که این کدورت متراکم می شود و این نقاط ریز به هم متصل می شوند، بر روی بخش بزرگتری از لنز تاثیر می گذارند و باعث آب مروارید می شوند.
علائم و نشانه های آب مروارید
- تاری دید، ابری و یا کم نور دیدن اجسام
- مشکل در دید شب
- حساسیت به نور و تابش خیره کننده
- تجسم هاله در اطراف چراغ ها در شب
- نیاز مداوم به تغییر شماره عینک
- محو شدن دید و یا زرد دیدن اجسام
- دوبینی در یک چشم
- علائم جدی نیز شامل تغییرات ناگهانی در بینایی، دوبینی یا تاری ناگهانی است.
آزمایشاتی لازم برای تشخیص بیماری
- تست حدت بینایی: در این آزمون از بیمار خواسته می شود یک نمودار را بخواند. این کار از میزان اختلال ارزیابی به دست می آرود.
- آزمایش شکاف لامپ: در این آزمون، از یک نور و بزرگنمایی آن برای بررسی ساختارهای چشم استفاده می شود. این تست در تشخیص حتی کوچکترین ناهنجاری ها نیز کمک کننده است.
- آزمون شبکیه: این آزمون با استفاده از قطره ها خاص، چشم را گشاد می کند. این قطره باعث می شود مردمک چشم گشاد شده و بررسی منطقه پشتی چشم، یعنی، شبکیه چشم، برای تشخیص هر گونه نشانه ای از آب مروارید، آسان تر شود.
درمان آب مروارید
جراحی اولین درمان متداول برای آب مروارید است. این روش همچنین موثرترین روش درمان نیز می باشد. اما تنها زمانی که بیماری موجب ایجاد اختلال در زندگی بیمار شود از آن استفاده می شود. در هر صورت انجام عمل آب مروارید، باید به تشخیص پزشک باشد. برای برخی از افراد انجام این عمل ضروری نیست. برای برخی نیز نباید عمل را به تعویق انداخت. اما معمولا کسانی که فعلا نیاز به عمل جراحی ندارد باید آزمایشات دوره ای خود را انجام دهند.
عمل جراحی
- در طول عمل جراحی کاتاراکت، لنز تیره و ابر آلود برداشته شده و با ایمپلنت لنز پلاستیکی که بخشی از چشم طبیعی شما می شود، جایگزین خواهد شد.
- گاهی اوقات، بیماران ممکن است دیگر مشکلات چشمی داشته باشند که مانع از جایگزینی لنز شود. در چنین مواردی، پس از حذف لنز به روش کاتاراکت، بیمار باید عینک یا لنز تماسی استفاده کند.
- برای انجام عمل بی حسی موضعی استفاده می شود.
- جراحی آب مروارید عموما بی خطر است. با این حال، خطر ابتلا به عفونت و خونریزی و نیز خطر ابتلا به جداشدگی شبکیه با برخی از اقدامات افزایش می یابد.
شیوه زندگی و درمان های خانگی برای آب مروارید
- همیشه از لنز و عینک با شماره مناسب چشمتان استفاده کنید.
- هنگام خواندن، سعی کنید از ذره بین استفاده کنید.
- نور خانه را با لامپ ها روشن تر بهبود دهید.
- زمانی که از خانه خارج می شوید و یا در مقابل نورهای خیره کننده قرار می گیرید، همیشه عینک آفتابی یا کلاه لبه دار استفاده کنید.
- از رانندگی در شب اجتناب کنید.
پیشگیری از آب مروارید
- همیشه و به طور منظم، برای تشخیص آب مروارید و دیگر مشکلات چشمی در مراحل اولیه، معاینات پزشکی را انجام دهید.
- سیگار را ترک کنید.
- برای جلوگیری از تاثیر اشعه ماورای بنفش B، اشعه (UVB) بر روی چشم، هنگامی که از خانه خارج می شوید از عینک آفتابی استفاده کنید.
- اگر به بیماری های مختلف مانند دیابت که بر روی آب مروارید تاثیر گذارند مبتلا هستید، مراقبت ها مناسب را انجام دهید.
- کاهش وزن با استفاده از ورزش و رژیم غذایی متعادل را فراموش نکنید. رژیم های غذایی متشکل از میوه های رنگارنگ و سبزیجات موجب می شود آنتی اکسیدان های بدنتان زیاد شود. وجود میزان زیاد آنتی اکسیدان در بدن برای جلوگیری از آسیب به چشم و سلامت چشم مفید است.