عوارض یبوست شدید چیست؟

یبوست یک بیماری شایع دستگاه گوارش است که در آن مدفوع (در یک هفته کمتر از ۳ بار) دفع می شود. در این حالت مدفوع سفت شده و برای خروج آن باید تلاش زیادی کرد. اگر چه یبوست معمولا به عنوان یک بیماری جدی در نظر گرفته نمی شود، اما عوارض شدیدی دارد که بعضا می توانند مرگبار باشند. در ادامه این مطلب از مهمترین عوارض یبوست شدید بیشتر برای شما صحبت می کنیم.

عوارض یبوست شدید

عوارض به معنی شرایطی است که بر اثر وجود یک بیماری و یا عاملی خاص برای بدن ایجاد می شود. این حالت معمولا زمانی رخ می دهد که یک بیماری شدید است و بدون درمان رها می شود. بنابراین یبوست شدید، حاد یا مزمن، باید به سرعت درمان شود در غیر این صورت عوارض ذکر شده در زیر ممکن است پیش بیاید.

نفخ

نفخ و درد شدید، یکی از عوارض یبوست شدید است که معمولا در سمت چپ و پایین شکم، بر اثر وجود گاز زیاد در بدن ایجاد می شود. این گازها با تجزیه فیبر توسط باکتری های طبیعی تولید شده و با مدفوع در روده بزرگ گیر کرده است. به همین دلیل سمت چپ شکم معمولا باد کرده و با لمس کردن ناحیه، حساسیت ایجاد می شود.

تنبلی روده

یکی از عوارض یبوست شدید تنبلی روده بزرگ است. زمانی که روده تنبل می شود، با وجود مدفوع در آن قوانج دستگاه گوارش رخ می دهد و بعد از وارد شدن غذا از معده به آن، روده تحریک نشده و به این عمل واکنش نشان نمی دهد. اغلب حتی ممکن است در این شرایط اسهال رخ دهد. این ضعیف شدن روده، گاها به سه شکل خود را نشان می دهد، اسهال، به تعویق انداختن اجابت مزاج و یا نیاز به استراحت طولانی در بستر.

با داشتن تنبلی روده شما معمولا احساس نمی کنید که نیاز به اجابت مزاج دارید. تنبلی روده مترادف با یبوست مزمن شدید است و یک اختلال دائمی نیست. شما می توانید علائم این بیماری را با از بین بردن علل احتمالی یبوست، رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی به حداقل برسانید.

تراکم مدفوع

زمانی که تراکم مدفوع رخ می دهد، مدفوع جامد و سفت شده به طوری دفع آن با تلاش های معمولی امکان پذیر نیست. این حالت معمولا در بیماران مسن ایجاد می شود اما ممکن است در بزرگسالان و کودکانی که یبوست شدید دارند و یا افرادی که داروهایی مانند متادون مصرف می کنند نیز مشاهده شود. وعده های غذایی حجیم و زیاد که از غلات و حبوبات تشکیل شده و بدون نوشیدن مایعات کافی مصرف می شوند، ممکن است تراکم مدفوع ایجاد کنند.

در نوزادان نیز غلات، برنج با شیر می تواند علت این اتفاق باشد. احساس پری یا درد در راست روده هنگام اجابت مزاج، درد شکم، گرفتگی روده، تهوع و نیاز مکرر به ادرار کردن علائم اصلی این تراکم هستند. در این حالت مدفوع شل تر ممکن است به صورت تصادفی از مدفوع متراکم عبور کرده و از بدن خارج شود. این حالت را اسهال متناقض می نامند. شما ممکن است یک توده سفت را زمانی که عمیقا بر قسمت سمت چپ و پایین شکم فشار وارد می کنید، حس کنید.

گاهی اوقات شما می توانید قطعه مدفوع سفت شده با استفاده از یک انگشت بیرون بیاورید. این عمل توسط پزشک نیز می تواند تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام شود. هرگز سعی نکنید این مدفوع را با زور از بدن خارج کنید. زیرا ممکن است دچار پارگی مقعد شوید.  آبیاری مقعد با استفاده از سیگموییدوسکوپ نیز گاهی اوقات لازم است. شیاف گلیسیرین یا فسفات نیز می تواند موثر باشد. دوکوزات که یک نرم کننده مدفوع است نیز برای این کار مناسب است. اگر نهفتگی در روده بزرگ بیشتر است، محلول حاوی پلی اتیلن گلیکول خوراکی معمولا توسط پزشک استفاده می شود. برای پیشگیری از این اتفاق مصرف فیبرهای مسهل را به شما پیشنهاد می کنیم.

Obstipation

Obstipation یبوست شدید ناشی از انسداد روده است که ممکن است حاد یا مزمن و جزئی یا شدید باشد. یبوست، اتساع شکم، گرفتگی دردناک و استفراغ علائم اصلی این حالت هستند. درهم رفتن روده، فتق، سنگ کیسه صفرا و یا ورود اجسام خارجی از مهمترین علل دیگر Obstipation است. بیماری های خاص، مانند اسکلرودرمی، لوپوس یا آمیلوئیدوز نیز می توانند تحرک دیوار کولون را تحت تاثیر قرار دهند. سونوگرافی می تواند مدفوع بیش از حد در روده را تشخیص دهد. Obstipation باید به سرعت برای جلوگیری از سوراخ شدن روده، خونریزی یا عفونت با عمل جراحی حل شود.

افتادگی رکتوم (پرولاپس رکتوم)

افتادگی رکتوم برآمدگی بخشی از رکتوم است که در زمان باز شدن مقعد مشاهده می شود. این حالت معمولا در افراد مسن با یبوست مزمن که در طول حرکات روده به عضلات کف لگن خود فشار وارد می کنند، رخ می دهد. پرولاپس رکتوم شدید معمولا باعث یبوست می شود. در حالی که پرولاپس جزئی فقط رکتوم را پوشش می دهد. استفاده از مسهل ها برای جلوگیری از تشدید پرولاپس مفید است اما گاهی نیز برای درمان آن نیاز به عمل جراحی می باشد.

رکتوسل

رکتوسل، عمدتا در زنان پس از یائسگی رخ می دهد و به معنی حرکت راست روده به جلو و به سمت واژن است. این حالت بعد از بلند کردن اجسام سنگین یا داشتن زایمان سخت ایجاد می شود. بعد از رخ دادن این حالت مدفوع ممکن است در این برآمدگی به دام بیافتد. دکتر می تواند این برآمدگی را در طی یک معاینه واژنی و رکتومی تشخیص دهد.

تمرینات کگل Kegel برای تقویت عضلات کف لگن در موارد خفیف کمک کننده است. اگر رکتوسل از واژن بیرون بزند، معمولا جراحی لازم است.

شقاق مقعد

یکی از عوارض یبوست شدید شقاق مقعد است. این حالت زمانی رخ می دهد که مخاط مقعد بعد از عبور اجباری مدفوع دچار پارگی شود. بعد از پارگی معمولا چند ساعت احساس درد شدید دارید. وجود خون در بافت مدفوع یا روی سنگ توالت نیز نشانه دیگری از این بیماری است.

برای درمان شقاق مقعد می توانید از روش های زیر استفاده کنید:

  • نشستن در وان پر از آب گرم به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه
  • استفاده از مسهل ها

این حالت معمولا در عرض چند هفته بهبود می یابد. اما گاهی نیز به قدری شدید است که نیاز به عمل جراحی دارد.

هموروئید مزمن

بواسیر مزمن از شایع ترین عوارض یبوست شدید و مزمن است. برای درمان این حالت نیز باید از روش های زیر استفاده کنید:

  • مصرف رژیم غذایی غنی از فیبر و مایعات
  • فعالیت بدنی
  • کمپرس آب گرم
  • کرم ضد هموروئیدی
  • کرم ضد درد

بواسیر سفتی که رنگ آن آبی است و با درد شدید مقعد و حساسیت به لمس همراه است، نتیجه بواسیر ترومبوزه است. در این بواسیر لخته خون در رگ های مقعد به وجود آمده است. برای درمان این بواسیر عمل جراحی فوری نیاز است.

عوارض غیر روده ای

  • بی اختیاری ادرار و یا عفونت و یا ادرار کردن ناقص اغلب با یبوست مرتبط است.

زور زدن ممکن است حمله قلبی یا سکته را آغاز کند. نگه داشتن نفس منجر به افزایش فشار در حفره قفسه سینه شده و از ورود خون به قلب جلوگیری می کند. هنگامی که نفس آزاد می شود فشار قفسه سینه کاهش یافته و خونی که در رگ ها به دام افتاده بود به سرعت وارد قلب می شود. این حالت ضربان قلب و فشار خون را افزایش می دهد. مدت کوتاهی پس از آن، ضربان قلب ناخودآگاه کند می شود. این همان علتی است که ممکن است در افراد آسیب پذیر، حمله قلبی را آغاز کند.

  • توسط همان مکانیزم، فشار خون در مغز به طور ناگهانی افزایش یافته و پس از آن کاهش می یابد. این حالت ممکن است به سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا (TIA) منجر شود. علاوه بر این، ممکن است در شریان آترواسکلروز مغز لخته خون ایجاد شده و در نتیجه سکته مغزی رخ دهد. این دو علت نادر است و به آن “مرگ توالت” می گویند و عمدتا در افراد مسن مبتلا به آترواسکلروز شدید اتفاق می افتد. چمباتمه زدن (استفاده از توالت ایرانی) تا حد زیادی نیاز به زور زدن را کاهش می دهد.