مسمومیت خون ( سپسیس یا سپتی سمی نیز نامیده می شود) یک عفونت شدید است که در بدن از طریق جریان خون گسترش می یابد. اگر مسمومیت خون درمان نشود می تواند آنقدر شدید شود که شروع به تداخل با عملکرد اعضای بدن کند و در موارد بسیار شدید می تواند به شوک سپتیک منجر شود که در آن فشار خون در حد خطرناکی پایین می آید و اندام ها شروع به از کار افتادن می کنند. مسمومیت خون می تواند بسیار خطرناک باشد و بنابراین مهم است که در اسرع وقت درمان شود. به همین دلیل بسیار مهم است که عوامل خطر و نشانه های این مشکل خطرناک را بشناسیم.
چه کسی در معرض ابتلا به مسمومیت خون قرار دارند
مسمومیت خون در افرادی سالم و یا کسانی که سیستم ایمنی بدن آن ها عملکرد درستی دارد اتفاق نمی افتد. افراد مسن و بسیار جوان بیشتر در معرض خطر هستند. افراد مسن، به خصوص کسانی که از یک بیماری مزمن مانند دیابت و یا مشکلات قلبی رنج می برند ممکن است به این دلیل که سیستم ایمنی بدن آنها از عملکرد بالایی برخوردار نمی باشد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به مسمومیت خون قرار بگیرند. نوزادانی که سیستم ایمنی بدن آن ها هنوز به طور کامل تکامل نیافته است چنان چه در معرض عفونتی قرار گیرند که به سرعت کافی درمان نگردد، می توانند مبتلا به مسمومیت خون گردند. تشخیص مسمومیت خون در کودکان دشوار است بنابراین هنگامی که نوزادان مبتلا به تب یا عفونت های دیگر می شوند، اغلب برای تشخیص بهتر بایستی به بیمارستان مراجعه کنند. بخش دیگر از افراد نیز ممکن است در معرض ابتلا به مسمومیت خون باشند. این افراد شامل افرادی هستند که به دلیل داشتن بیماری هایی مانند سرطان یا ایدز که در آن هاسیستم ایمنی بدن آن ها به خوبی عمل نمی کند، کسانی که شیمی درمانی و یا پیوند عضو داشته اند و یا در حال مراقبت های بعد از عمل می باشند (به ویژه اگر هنوز در بیمارستان هستند)، کسانی که دندان خود را کشیده اند و یا افرادی که زخم های بهبود نیافته (باز) دارند.
علل مسمومیت خون
مسمومیت خون به خودی خود رخ نمی دهد، و در نتیجه واکنش بدن به عفونت زمینه ای دیگری می باشد. عفونت مسبب معمولا باکتریایی هستند، اما گاهی اوقات می تواند نتیجه عفونت های ویروسی یا قارچی باشد. شایعترین عفونت هایی که (در صورت عدم درمان) باعث مسمومیت خون می شوند عفونت های دستگاه ادراری، ذات الریه، مننژیت، عفونت شکم و عفونت های پوستی می باشند. در هر حال بهتر است توجه داشته باشید که هر گونه عفونت که درمان نشود می تواند منجر به مسمومیت خون گردد.
علائم مسمومیت خون
تشخیص علائم اولیه مسمومیت خون می تواند دشوار باشد، به خصوص در برابر پس زمینه از عفونت مسبب. علایمی که بایستی از آن آگاه باشید عبارتند از:
- تب، در اکثر افراد مبتلا به مسمومیت خون تب مشاهده می گردد، اگر چه ممکن است در برخی افراد دمای بدن طبیعی و یا پایین باشد، بنابراین چنان چه تب ندارید اما دیگر علایم در شما مشاهده می گردد به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
- احساس سرما و یا لرزش
- ضربان قلب بالا و یا سرعت بیشتر در تنفس
اگر عفونت به سپسیس شدید پیشرفت کرده باشد، به احتمال زیاد علایم بیشتری مانند علایم زیر وجود دارد:
- احساس گیجی، آشفتگی و سردرگمی در فرد ظاهر خواهد شد.
- یک فرد ممکن است زمانی که ایستاده است، احساس سرگیجه کند.
- ابتلا به اسهال و استفراغ در فرد.
- پوست ممکن است سرد، مرطوب و معمولا رنگ پریده گردد.
- برخی از افراد از درد مفاصل شدید، درد پشت و درد شکم شکایت دارند.
- برخی از افراد نیز در سراسر بدن خود دچار راش و یا رگه های قرمز رنگ می شوند که معمولا نشان دهنده عفونت گسترده در هر دو رگ های خونی محلی و یا عروق لنفاوی می باشد.
اگر دارای هر یک از علایم بالا می باشید، به خصوص اگر شما در یکی از گروه های که خطر ابتلا به مسمومیت خون در آن ها بالاتر است که در بالا توضیح داده شد می باشید، بایستی در اولین فرصت ممکن به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. چنان چه دیر وقت است و یا به پزشک متخصص خانوادگی خود دسترسی ندارید به نزدیکترین درمانگاه مراجعه کرده و یا آمبولانس خبر کنید. هر چه درمان سریعتر انجام گیرد، احتمال موفقیت بیشتر می باشد.
نحوه تشخیص مسمومیت خون
حتی اگر یک بیمار تمام علایم ذکر شده در بالا را نشان می دهد، تشخیص مسمومیت خون بدون آزمایشات بیشتر، ممکن نیست. این آزمایشات شامل شمارش خون، کشت خون و نظارت بر سطح اکسیژن است. در برخی افراد انجام آزمایش پونکسیون کمری نیز ممکن است لازم باشد. همچنین ممکن است پزشک تست های عملکرد اندام با استفاده از سی تی اسکن، ام.آر.آی یا سایر تکنولوژی های تصویربرداری را تجویز کند. این امر ممکن است به خصوص برای کودکان و والدین آنها ترسناک و غیر قابل تحمل باشد اما برای اطمینان از تشخیص صحیح انجام این آزمایش ها لازم است.
درمان مسمومیت خون
مسمومیت خون یک بیماری جدی است که در ۴۰ الی ۵۰٪ از افراد مبتلا، کشنده است. تنوع قابل توجهی در این آمار با بیماران با بالاترین درصد خطر (بیماران مسن و نوزادان) با نرخ مرگ و میر بالاتر از ۸۰٪ ،و ۵٪، بیماران قوی سالم که بیماری زمینه ای (قبلی) نداشته اند، وجود دارد.
مسمومیت خون یک مسئله بسیار جدی پزشکی است و بایستی در بیمارستان، و یا گاهی اوقات در بخش مراقبت های ویژه درمان شود. هر چه زودتر یک بیمار مبتلا به مسمومیت خون تحت درمان پزشکی قرار بگیرد، شانس بهبود، بیشتر می گردد. در حالی که یک بیمار در حال بهبود است، و در برخی افراد پس از بهبودی ، این افراد بیشتر نسبت به دیگر عفونت ها و بیماری ها آسیب پذیر هستند. بیشتر بیماران مسمومیت خون از طریق یک ماسک یا یک لوله که در داخل بینی قرار داده شده است اکسیژن دریافت می کنند، تا اطمینان حاصل گردد که اندام ها به میزان کافی اکسیژن دریافت می کنند تا فعالیت کنند. به احتمال زیاد به بیماران سرم نمکی، تزریق وریدی می شود تا فشار خون افزایش یابد و در برخی شرایط ممکن است برای کمک به جلوگیری از لخته شدن خون نیاز به به تزریق پلاسما باشد. اگر فشار خون بیمار به رغم درمان با مایعات پایین است، ممکن است به آن ها داروهای افزایش فشار خون (این داروها با نام وازوپرسورها شناخته می شوند) و انسولین برای کمک به حفظ قند خون در سطح نرمال، داده شود. علاوه بر این درمان ها، پزشکان برای کنترل عفونت های زمینه ای که باعث مسمومیت خون گردیده است، داروهای خاصی برای بیمار تجویز می کنند. اغلب پزشکان درمان فوری و اولیه ای را با طیف گسترده ای از آنتی بیوتیکها شروع می کنند و به محض شناسایی عامل بیماری، درمان اصلی را تجویز می کنند.
نحوه کاهش خطر ابتلا به مسمومیت خون
مسمومیت خون یک بیماری بسیار ترسناک است اما اقدامات احتیاطی بسیاری وجود دارند که شما می توانید برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، آن ها را رعایت کنید. مطمئن شوید که تمام زخم ها را با محلول ضد عفونی کننده پاک کرده و آنها را به خوبی می پوشانید تا عفونت ایجاد نگردد. به محض مشاهده علایم، تمامی عفونت ها را درمان کنید، و اگر شما تا به حال عمل جراحی (پزشکی یا دندانپزشکی) داشته اید تمامی دستورالعمل های مراقبت پس از عمل را با دقت دنبال کنید و تمامی داروهای تجویز شده را به طور کامل مصرف نمایید.