فشار خون بالا در بارداری لزوما خطرناک نیست. اما داشتن فشار خون بالا در بارداری، چه قبل از بارداری و چه هنگام باردرای رخ داده باشد؛ نیاز به مراقبت های ویژه ای دارد.
فشار خون بالا در پزشکی با اصطلاح hypertension شناخته می شود. و به زبان ساده به نیروی وارد شده از سمت خون به دیواره شریان ها گفته می شود. فشار خون به میزان ۹۰ تا ۱۴۰ ملی متر جیوه را فشار خون بالا می نامند.
فشار خون بالا می توان برای هر فردی دردسر ساز باشد. و فشار خون بالا در بارداری و برای زنان باردار، دردسر و خطر بیشتری دارد. با توجه به گزارش های رسیده از مراکز کنترل و پیشگیری از فشار خون، به ظنر می رسد زنان زیادی در هنگام بارداری از فشار خون بالا رنج می برند. به طور مثال انجمن بارداری امریکا، تخمین میزند ۶ تا ۸ درصد زنان باردار، با فشار خون بالا در بارداری دست و پنجه نرم می کنند.
در دوران بارداری زنان ممکن است با انواع فشار خون بالا، به شرح زیر روبرو شوند:
- فشار خون بالا در بارداری پس از هفته ۲۰ حاملگی
- فشار خون مزمن که قبل از بارداری وجود داشته و یا قبل زا هفته ۲۰ حاملگی رخ داده است
- فشار خون مزمن مبتلا به پره اکلامپسی، که در زنان مبتلا به فشار خون بالای مزمن قبل از بارداری رخ می دهد
نکته: پره اکلامپسی، یکی از عوارض بارداری است؛ که با فشار خون بالا و آسیب هایی در سایر ارگان های بدن مشخص می شود.
بر اساس توصیه های موسسه ملی قلب، ریه و خون امریکا، علل احتمالی فشار خون در بارداری عبارتند از: اضافه وزن و چاقی، زندگی بدون تحرک، کشیدن سیگار، مصرف الکل، باردار شدن برای اولین بار، دو یا چند قلو باردار بودن، سن بالای ۴۰ سال، داشتن سابقه خانودگی بیماری کلیه، پره اکلامپسی و فشار خون مزمن.
همچنین جامعه پزشکی امریکا، فناوری های پیشرفته پزشکی در باروری (به عنوان مثال لقاح مصنوعی) را یکی دیگر از عوامل بیشتر شدن میزان فشار خون در بارداری می داند.
فشار خون در بارداری می تواند با ایجاد استرس بیش از حد در قلب و کلیه ها، منجر به بیماری های قلبی، بیماری های کلیوی و سکته مغزی شود. همچنین عوارض دیگر برای جنین، شامل محدودیت جنین رشد، زایمان زودرس، جدا شدن زودرس جفت و زایمان سزارین، را نیز می توان از خطرات فشار خون بالا در بارداری دانست.
در این مطلب پیام سلامت راهکارهای طبیعی و آزموده شده برای کاهش فشار خون در بارداری شرح داده می شود.
نظارت بر مصرف نمک
به طور کلی افراد وقتی دچار فشار خون بالا می شوند؛ به یاد کنترل نمک می افتند. در دوران بارداری از همان ابتدا بر میزان صمرف نمک خود دقت کرده و آن را کنترل کنید.
مطالعه ای در سال ۲۰۱۴ در مجله فشار خون و الکترولیت منتشر شد که نشان می دهد؛ کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی می تواند تعداد مرگ و میر ناشی از فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی و سکته مغزی را کاهش دهد.
مطالعه ای دیگر که در سال ۲۰۱۶ توسط دانشگاه مک مستر انجام شده است. نشان می دهد که بر خلاف تصور رایج مصرف بسیار کم نمک هم مناسب نیست. و در واقع مصرف بسیار کم نمک در قیاس با مصرف معتدل نمک، موجب افزایش فشار خون و بیماری های قلبی و عروقی می شود. این تحقیقات نشان می دهد فشار خون بالا تنها افرادی را تهدید می کند که مصرف نمک بالایی دارند. پس به جای مصرف کم و زیاد نمک، مصرف معتدل آن پیشنهاد می شود.
همیشه به یاد داشته باشید که بدن برای دشاتن کارکرد ردست نیازمند مقدرا مشخصی سدیم (نمک) است. هرچند مقدار اضافی این نمک منجر به فشار خون، سکته قلبی و سکته مغزی می شود.
اما برای کاهش فشار خون بالا در بارداری شما بیاد مصرف نمک را به دقت زیر نظر داشته باشید. در این راه توصیه های زیر را جدی بگیرید:
- اگر هنوز هنگام پخت غذا نمک اضافه می کنید. بجای آن از گیاهان و ادویه های مختلف برای طعم دار کردن غذا بهره ببرید.
- از غذاهای فراوری شده، فست فودها و نوشابه های ورزشی که دارای سدیم بالا هستند؛ دوری کنید. فراموش نکنید که این مواد حتی اگر شور نباشند دارای مقادیر زیادی سدیم هستند.
- از مصرف غذاهای کنسرو شده که اغلب دارای مقادیر بالای سدیم هستند اجتناب کنید.
تمرین کنترل تنفس
تنفس عمیق و کنترل روی تنفس یک تکنیک خوب و محبوب برای تمدد اعصاب و کنترل سطح فشار خون است.
در مقاله ای که رد سال ۲۰۰۵ در مجله Hypertension منتشر شده استغ توضحی می دهد که این تمرینات حساسیت بارورفلکس شریانی و فشار خون را کاهش می دهد.
علاوه بر این هر بار که شما یک نفس عمیق بکشید. خون با سرعت بیشتر و حجم اکیژن بیشتری به تغذیه سلول های بدن می پردازد. در نتیجه این عمل شما احساس انرژی بیشتری خواهید کرد.
برای تمرین تنفس مراحل زیر را انجام دهید
- به راحتی به پشت دراز بکشید.
- دستان خود را روی قسمت پایین قفسه سینه بگذارید.
- با بینی خود تنفسی عمیق داشته باشید؛ به طوری که حرکت معده خود را احساس کنید.
- از طریق دهان و با ۵ شمارش، هوای وارد شده به سینه را خارج کنید. طوری که احساس تنگ شده معده را ببینید.
- این کار را ده بار به صورت منظم، متوالی و البته آهسته تکرار کنید.
- این تمرین دو تا سه بار در روز باید انجام شود. این ترمین باعث کنترل فشار خون و سلامت قلب می شود.
پیاده روی با لذت
زنان بدون تحرک در معرض ابتلا بیشتری به فشار خون بالا در بارداری نسبت به زنانی که ورزش می کنند، هستند. پیاده روی یکی از بهترین تمرینات قلبی و عروقی برای زنان باردار است. زبان باردار با فشار خون بالا می توانند با بهره گیری از یک پیاده روی ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ای در طول روز فشار خون خود را کنترل کنند. پیاده روی یک فعالیت امن در تمام طول دوره بارداری است.
همچنین پیاده روی یک روش مناسب برا آغاز ورزش است. اگر شما قبل از دوران بارداری بدون تحرک بوده اید. می توانید با شروع پیاده روی و افزایش سرعت و مدت آن به صورت تدریجی (از ۲۰ تا ۶۰ دقیقه در روز) فعالیت خود را آغاز کنید.
پیاده روی منظم علاوه بر تنظیم فشار خون، به شما اطمینان می دهد که به اندازه کافی قوی هستید و از استقامت کافی برخوردارید.
افزایش مصرف پتاسیم
پتاسیم یک ماده معدنی مهم در دوران بارداری است. این ماده به حفظ تعادل مایع و الکترولیت بدن کمک می کند. همچنین در انتقال تکانه های عصبی، انقباض عضلات و آزاد سازی انرژی از کربوهیدرات ها، چربی و پروتئین کمک می کند.
مقدار کافی پتاسیم در تنظیم فشار خون در بارداری موثر است. در واقع غذاهای غنی از پتاسیم باید بخشی از رژیم غذایی همه افراد مبتلا به فشار خون بالا باشد. چه اینکه باردار هستند یا خیر.
مجله فشار خون انسان، در گزارشی در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد. مصرف مقادیر کافی پتاسیم در کنار یک رژیم کم سدیم می تواند تا حدود زیادی فشار خون در بارداری را کنترل کند. به طور دقیق تر زنان باردار باید روزانه ۲ تا ۴ هزار میلی گرم پتاسیم مصرف کنند.
از بهترنی غذاهای غنی از پتاسیم می توان به سیب زمینی شیرین، گوجه فرنگی، آب پرتقال، سیب زمینی، موز، لوبیا، نخود فرنگی، طالبی، هندوانه و میوه های خشک مانند آلو و کشمش، نام برد.
افزایش مصرف منیزیم
خوردن غذاهای غنی زا منزیم نیز یکی دیگر از راه های کنترل فشار خون در بارداری است. یک رژیم غذایی کم منیزیم می تواند موجب فشار خون بالا شود. مطالعه ای در سال ۱۹۹۹ نشان داد که فشار خون بالا به طور مستقیم با کمبود منیزیم در ارتباط است. همینطور طی مطالعه ای در کشور هند در سال ۲۰۱۱ که در مجله انجمن پزشکی هند منتشر شد. اعلام شد که سطح منیزیم در افراد مبتلا به فشار خون حاملگی به نسبت افراد باردار سالم پایین تر است.
مصرف منیزیم علاوه بر کاهش فشار خون بالا در بارداری در جلوگیری از باردرای زودتر از موعد موثر است. همچنین در داشتن دندان ها و استخوان هایی قوی و سالم نیز منزیم کاربرد دارد.
بهترین راه برای دریافت مقدار کافی منیزیم به صورت روزانه، دریافت آن از طریق یک رژیم غذایی سالم است. منیزیم در موادی مثل بادام، آووکادو، موز، لوبیا، دانه کدو تنبل، توفو، شیر سویا، کاشو، سیب زمینی (با پوست)، ماست، ملاس blackstrap، غلات کامل و سبزیجات برگ سبز، فراوان است.
تمرین یوگا در دوران بارداری
تمرینات یوگا در دوران بارداری یکی از بهترین راه ها برای کنترل استرس است. و خوب می دانید که استرس یکی از دلایل اصلی ایجاد فشار خون است.
استرس در دوران بارداری همچنین می تواند موجب وزن کم نوزاد، تولد نوزاد نارس و مشکلات رفتاری و رشدی در نوزاد شود.
تمرینات یوگا در دوران بارداری رویکردی چند وجهی را به ورزش ارائه می کند که شامل حرکات کششی، تمرکز بر ذهن و تمرینات تنفس می شود. یوگا بجز کاهش استرس، قدرت و تمرکز شما را بالا می برد. عضلات شما را قوی می کند. و از کمردرد در دوران بارداری و زایمان سخت جلوگیری میکند.
در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ در زمینه افسردگی و اضطراب منتشر شده؛ ثابت شده است که یوگا به مراقبت از مادران باردار در مقابل استرس کمک می کند. به طوری که زنانی که در یک دوره کلاس یوگا برای مدت ۸ هفته شرکت کرده بودند. از سطح استرس پایین تری برخوردار بودند.
کنترل وزن
مقدار مشخصی از افزایش وزن در دوران بارداری طبیعی است. اما اگر افزایش وزن شما بیش از حد است؛ آن را به عنوان یک علامت هشدار دهنده مورد توجه قرار دهید.
مطالعه ای در سال ۲۰۱۳ در مجله آمریکایی زنان و زایمان منتشر شده که گزارش می دهد که افزایش وزن در دوران بارداری، یک عامل خطرناک برای اختلالات فشارخون در این دوران است. در واقع، افزایش وزن در اوایل حاملگی ممکن است یک هشدار بلقوه برای افزایش فشار خون در هفته های ۲۰ به بعد بارداری باشد.
اضافه وزن علاوه بر افزایش احتمال ابتلا به فشار خون در بارداری ، می تواند موجب بیماری هایی مانند کمر درد، خستگی، گرفتگی عضلات پا، بواسیر، دیابت بارداری، سوزش سردل و درد مفاصل نیز شود.
دریافت یک رژیم غذای سالم از پزشک خود و داشتن برنامه منظم ورزشی، شما را از افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری مصون نگه می دارد.
گوش دادن به موسیقی
گوش دادن به نوع مناسب از موسیقی برای حداقل ۳۰ دقیقه، ۲ یا ۳ بار در روز، می توانید فشار خون خود را کاهش دهد. پس چه درمانی ساده تر و بهتر از این؟
همچنین موسیقی در کنترل استرس و اضطراب نیز نقشی مثبت دارد.
موسی های لایت و یا آرام و با صدای ملایم، حتی در شرایط استرس زا نیز می تواند شما را آرام کند.
گوش دادن به موسیقی همراه با جنین تجربه فوق العاده ای زا ارتباط بین شما و جنین ایجاد می کند. و همچنین باعث افزایش تحریک مغز جنین و در نتیجه رشد بهتر آن می شود. و در نهایت موجب بهبود الگوی خواب نوزاد تازه متولد شده می گردد.
نکات بیشتر درباره فشار خون بالا در بارداری
- دریافت توصیه های پزشکی از پزشک معالج مهم است. اگر پزشک شما تشخیص داده برای کنترل فشار خون در دوران بارداری نیازمند دارو هستید مقاومت نکنید. و از همان روز موارد تجویز شده را مصرف نمایید.
- زنان بارداری که در معرض خطر ابتلا به پره اکلامپسی هستند؛ ممکن است مجبور به مصرف آسپرین با دوز کم شوند. این مورد را نیز پزشک شما تشخیص خواهد داد.
- از توقف دارو بدون مشورت با دکتر پرهیز کنید.
- سیگار کشیدن و نوشیدن الکل، علاوه بر استرس و ایجاد ناراحتی قلبی و عروقی، مستقیما برای جنین شما خطرناک است. حداقل در دوران بارداری به هیچ وجه این عمل را انجام ندهید.
- مصرف کافئین در دوران بارداری موجب کاشه جریان خون جفت می شود و با طخر سقط جنین در ارتباط است. بنابراین مراقب میزان مصرف کافئین خود باشید.