چه چیزی باعث ایجاد زخم های گوارشی می شود؟

زخم های گوارشی زخم هایی هستند که در پوشش داخلی معده، مری یا روده کوچک (دئودنوم) ایجاد شده و توسعه پیدا می کنند. این زخم ها، معمولا نتیجه التهاب ناشی از باکتری H. پیلوری، و همچنین از فرسایش ناشی از اسید معده می باشد. زخم های گوارشی یک بیماری نسبتا شایع است.

انواع زخم های گوارشی

سه نوع از زخم های گوارشی وجود دارد:

  • زخم معده: زخمی که در داخل معده ایجاد می شود.
  • زخم مری: زخمی که در داخل مری وجود دارد.
  • زخم اثنی عشر: زخمی که در بخش فوقانی روده کوچک که به نام دوازدهه شناخته می شود، تشکیل می شود.

علت ایجاد زخم های گوارشی

عوامل مختلفی می توانند به پوشش داخلی معده، مری و روده کوچک آسیب بزنند. این عوامل عبارتند از:

  • هلیکوباکتر پیلوری (H. پیلوری): یک نوع باکتری است که می تواند عفونت معده و التهاب ایجاد کند.
  • استفاده مکرر از آسپیرین، ایبوپروفن و دیگر داروهای ضد التهابی. (این خطر برای زنان و افراد بالای ۶۰ سال بیشتر است.)
  • سیگار کشیدن
  • نوشیدن الکل زیاد
  • پرتو درمانی
  • سرطان معده

نشانه زخم های گوارشی چیست؟

شایع ترین علامت زخم های گوارشی سوزش  و درد شکمی است که از ناف تا قفسه سینه ادامه دارد. این درد و سوزش می تواند درجات مختلفی داشته باشد. در برخی از موارد، درد می تواند شما را از خواب بیدار کند. زخم های گوارشی کوچک ممکن است هیچ علامتی در مراحل اولیه تولید نکنند.

زخم های گوارشی
زخم های گوارشی

دیگر علائم زخم های گوارشی عبارتند از:

  • تغییر اشتها
  • حالت تهوع
  • مدفوع خونی یا تیره (ملنا)
  • کاهش وزن بدون علت
  • سوء هاضمه
  • استفراغ
  • درد قفسه سینه

آزمایشات لازم برای تشخیص زخم های گوارشی

دو نوع آزمون برای تشخیص زخم های گوارشی معمول است. این آزمایش ها آندوسکوپی فوقانی و (GI) نامیده می شوند.

آندوسکوپی فوقانی

در این روش، یک لوله بلند با یک دوربین از طریق گلو وارده معده و روده کوچک شده و زخم های آن ها بررسی می شود. این ابزار برای برداشتن نمونه جهت آزمایش های تکمیلی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. همه افراد نیاز به این آزمایش ندارند. اما معمولا برای افراد بالای ۴۵ سال و کسانی که خطر ابتلا به سرطان در آن ها بالا است، تجویز می شود. علاوه بر این افرادی که یکی از شرایط زیر را دارند نیز ممکن است نیاز به این آزمایش داشته باشند:

  • کم خونی (تعداد کم سلول های قرمز خون)
  • کاهش وزن
  • خونریزی دستگاه گوارش
  • مشکل بلعیدن
آزمایش GI

اگر فرد بیمار مشکلی در بلعیدن ندارد و خطر ابتلای او به سرطان کم است ممکن است پزشک آزمون GI را تجویز کند. برای این آزمایش، بیمار یک مایع غلیظ به نام باریوم را می نوشد، و سپس یک تکنسین از معده، مری و روده کوچک او عکس اشعه ایکس تهیه می کند. این مایع پزشک را قادر خواهد ساخت تا زخم های گوارشی را مشاهده کرده و تشخیص دهد. به دلیل آن که هلیکوباکتر پیلوری یکی از علل زخم های گوارشی است، اگر این عفونت را در معده دارید بهتر است قبل از انجام آزمایش این موضوعر ا به اطلاع دکتر برسانید.

زخم های گوارشی چگونه درمان می شود؟

درمان این بیماری به علت زمینه ای زخم شما بستگی دارد. اگر تست نشان می دهد که شما یک عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارید، دکتر شما ترکیبی از داروها را تجویز می کند که باید به مدت دو هفته آن ها را مصرف کنید. این داروهای شامل آنتی بیوتیک ها برای نابودی عفونت و مهارکننده های پمپ پروتونی (PPI ها) برای کمک به کاهش اسید معده می باشند.

شما ممکن است عوارض جانبی جزئی مانند اسهال یا ناراحتی معده را از مصرف آنتی بیوتیک ها تجربه کنید. اگر این عوارض جانبی، ناراحتی قابل توجهی ایجاد کرد، بهتر است با مشورت پزشک خود، آنها را در طولانی مدت استفاده کنید.

اگر تشخیص پزشک این بود که شما عفونت هلیکوباکتر پیلوری ندارید، ممکن است نسخه ای حاوی داروهای ضد PPI (مانند Prilosec یا پریواسید) را تجویز کند. این داروها را باید برای کاهش اسید معده و کمک به التیام زخم تا ۸ هفته مصرف کنید.

آنتی اسیدها (مانند زانتک یا پپسید) نیز می توانند اسید معده و درد زخم را کاهش دهند.

عوارض زخم های گوارشی

زخم های درمان نشده می توانند به مرور زمان بدتر شوند و منجر به دیگر عوارض جدی تر، مانند مواد زیر شوند:

زخم های گوارشی
زخم های گوارشی
  1. سوراخ: در این عارضه یک سوراخ در آستر مخاط معده یا روده باریک ایجاد شده و باعث عفونت می شود. یکی از نشانه های ایجاد یک سوراخ ناگهانی، درد شدید شکم است.
  2. خونریزی داخلی: زخمی که منجر به خونریزی می شود می تواند باعث از دست دادن میزان زیادی خون شده و در نتیجه فرد بیمار را روانه بیمارستان کند. نشانه های خونریزی داخلی عبارتند از:

۳٫ بافت اسکار (گوشت اضافه): این نوع بافت، بافت ضخیمی است که پس از یک آسیب ایجاد می شود. این بافت می تواند عبور مواد غذایی در دستگاه گوارش را با مشکل رو به رو کند. نشانه های بافت اسکار عبارتند از:

  • استفراغ
  • کاهش وزن

هر سه عوارض از موارد اورژانسی هستند و معمولا نیاز به عمل جراحی دارند. پس اگر دچار سرگیجه شده اید و یا پس از درمان، علائم بیماری بازگشته اند، با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین اگر هر کدام از علائم زیر را داشتید با اورژانس تماس بگیرید:

  • درد ناگهانی و شدید در ناحیه شکم
  • غش، تعریق بیش از حد و یا سردرگمی (این موارد از علائم شوک هستند)
  • وجود خون در استفراغ یا مدفوع
  • سفتی شکم

با درمان مناسب، بسیاری از زخم های گوارشی التیام می یابد. با این حال، اگر مصرف دارو را در ابتدای درمان قطع کنید و دوره مصرف را کامل نکنید و یا اگر در طول درمان از مسکن ها و یا دخانیات استفاده کنید، درمان شما متوقف خواهد شد.

برخی زخم ها، که به نام زخم های مقاوم به درمان شناخته می شوند، با درمان بهبود نمی یابد. اگر زخم شما با درمان اولیه بهبود نیافت، می تواند نشانه ای از موارد زیر باشد:

  • تولید بیش از حد اسید معده
  • حضور باکتری به غیر از هلیکوباکتر پیلوری در معده
  • دیگر بیماری ها، مانند سرطان معده یا بیماری کرون

در این موارد پزشک پس از انجام آزمایشات مختلف و رد احتمال سرطان و سایر بیماری های گوارشی، از روش های دیگر درمان استفاده می کند.

چگونه از ایجاد زخم های گوارشی جلوگیری کنیم؟

انتخاب شیوه زندگی سالم و ترک برخی عادات، می توانند خطر ابتلا به زخم های گوارشی را کاهش دهند. این عادات و تغییرات عبارتند از:

  • اجتناب از مصرف الکل
  • اجتناب از مصرف همزمان الکل و دارو
  • شستن دست ها برای جلوگیری از ایجاد عفونت
  • محدود کردن استفاده از ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن سدیم

شیوه زندگی سالم، با داشتن رژیم غذایی متعادل سرشار از میوه، سبزیجات و غلات سبوس دار و ترک سیگار و دیگر دخانیات نیز از توسعه زخم های گوارشی جلوگیری خواهد کرد.