مدفوع عادی معمولا قهوه ای است اما رنگ آن می تواند بیشتر به دلیل استفاده از رژیم غذایی خاصی، متفاوت شود. مدفوع کم رنگ و یا سفالی رنگ، طبیعی نیست. اگر مدفوع کم رنگ شده و یا به رنگ سفال درآید، نشان از این است که شما در سیستم صفراوی خود دچار مشکل هستید. سیستم صفراوی اعضای زیادی مانند کیسه صفرا، کبد و پانکراس را شامل می شود.
نمکها و املاح صفراوی که توسط کبد تولید می شود علت رنگ قهوه ای مدفوع می باشند. اگر کبد شما صفرا به اندازه کافی تولید نکند، و یا اگر جریان صفرا مسدود شده و تخلیه آن از کبد ممکن نباشد، مدفوع کم رنگ و سفالی رنگ می شود.
اگر مدفوعتان یک بار سفالی رنگ و یا کم رنگ شود معمولا مشکلی نیست و جای نگرانی ندارد اما اگر اغلب با این صحنه مواجه می شوید ممکن است یک بیماری جدی داشته باشید. هر زمان که شما مدفوع کم رنگ و یا به رنگ خاک رس داشتید برای رد فرضیه ابتلا به بیماری ها، باید به پزشک مراجعه کنید.
بیماری ها و شرایطی که ایجاد مدفوع کم رنگ می کنند
بسیاری از علل احتمالی برای مدفوع کم رنگ و یا سفالی رنگ وجود دارد. برخی از علل شایع عبارتند از:
داروها
برخی داروها، مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (ایبوپروفن و ناپروکسن)، قرص های ضد بارداری، برخی از آنتی بیوتیک ها و استروئیدهای آنابولیک می تواند موجب هپاتیت ناشی از دارو شود. هپاتیت ناشی از دارو، تورم یا التهاب کبدی است که ناشی از مصرف برخی از داروهاست. این نوع التهاب رنگ مدفوع را روشن کرده و معمولا ظرف چند هفته پس از استفاده از داروها، قطع می شود.
هپاتیت ویروسی
هپاتیت ویروسی تورم یا التهاب کبد ناشی از ویروس ها مانند هپاتیت A، ویروس ها B و یا C است. هپاتیت C اغلب به بیماری کبدی منجر می شود.
هپاتیت الکلی
هپاتیت الکلی تورم یا التهاب کبد ناشی از نوشیدن مقدار زیاد الکل است. هپاتیت الکلی می تواند به بیماری های کبدی یا نارسایی کبد منجر شود.
سیروز صفراوی
سیروز صفراوی به معنی التهاب یا تحریک مجاری صفراوی در کبد است. این التهاب می تواند جریان صفرا به روده را قطع کند. علت دقیق سیروز صفراوی ناشناخته است. هیچ درمانی برای سیروز صفراوی وجود دارد، و تقریبا بیماری مرگباری است. بر اساس گزارش موسسه ملی بهداشت (NIH)، حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به نارسایی کبدی، سیروز صفراوی را پس از ۱۰ سال از داشتن این بیماری تجربه می کنند.
سنگ کیسه صفرا
سنگ های صفراوی، رسوب های کیسه صفرا هستند که می توانند جریان صفرا را مسدود و یا عبور از آن ها را سخت کنند. گاهی اوقات داروها می تواند سنگ کیسه صفرا را درمان کنند. اما اگر به کمک دارو نتوانید این سگ ها را دفع کنید و یا اندازه سنگ به قدری بزرگ باشد که با دارو حل نشود، ممکن است عمل جراحی برایتان تجویز شود.
کولانژیت اسکلروزه
کلانژیت اسکلروزان اصطلاحی است که برای التهاب یا زخم شدن مجاری صفراوی به کار برده می شود. این مجراها، لوله هایی هستند که صفرا را به بخش های مختلف بدن می رسانند. علت دقیق این بیماری ناشناخته است، اما عوامل ژنتیکی ممکن است تا حدی در ایجاد این بیماری دخیل باشند. برای جبران آسیب های این بیماری نیز پزشک می تواند هم از دارو و هم از عمل جراحی استفاده کند.
نقص های ساختاری در سیستم صفراوی
شما ممکن است با نقص ساختاری در سیستم صفراوی که از جریان صفرا جلوگیری می کند، متولد شده باشید. معمولا برای درمان این عارضه پزشکان عمل جراحی ترمیم نقص را ترجیح می دهند.
تنگی مجاری صفراوی
عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا می تواند به تنگی مجاری صفراوی منجر شود. این وضعیت به عنوان تنگی مجاری صفراوی شناخته می شود. برای درمان تنگی این مجاری استفاده از عمل جراحی یا گذاشتن استنت (فنر) لازم است. استنت فنر کوچکی است که داخل مجرا قرار داده شده و با باز شدن خود، مجاری را گشاد می کند.
تومور
تومورهای خوشخیم (غیرسرطانی) و یا بدخیم (سرطانی) در سیستم صفراوی می تواند با در جریان صفرا دخالت کرده و یا کبد را ملتهب کنند. اگر تومور غیر سرطانی باشد معمولا عمل جراحی برای برداشتن آن لازم است. اما اگر تومور سرطانی باشد علاوه بر عمل جراحی ممکن است پرتو درمانی یا شیمی درمانی نیز پس از آن نیاز باشد.
کیست
کیست در مجاری صفراوی می تواند از جریان صفرا جلوگیری کند. کیست ممکن است بدون درمان برطرف شده و یا نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
یرقان و مدفوع کم رنگ
یکی از شایع ترین عوارض مدفوع کم رنگ و یا سفالی رنگ، زردی است. یرقان ایجاد شده به این علت، معمولا به دلیل تجمع سفرا در بدن ایجاد می شود. در این عارضه رنگ پوست و سفیدی چشم، زرد است. پس اگر زردی دارید حتما به پزشک مراجعه کنید چون ممکن است به بیماری کبدی دچار باشید.
تشخیص بیماری
پس از مراجعه به پزشک، ممکن است او در مورد تعداد دفعاتی که مدفوع کم رنگ داشته اید و یا علائم دیگری که در بدنتان وجود دارد سوالاتی از شما بپرسد. همچنین برای تشخیص باید داروهایی که مصرف می کنید را نیز به دکتر بگویید. علاوه بر این موارد ممکن است پزشک آزمایشات زیر را تجویز کند:
- آزمایش خون
- توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): تصویربرداری است که داخل بدن را نشان می دهد.
- رزونانس مغناطیسی کلانژیوپانکراتوگرافی (MRCP): نوع خاصی از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI است، که
- تصاویر دقیقی از سیستم صفراوی نشان می دهد.
- سونوگرافی: تستی است که از امواج صوتی برای ایجاد یک تصویر از اندام های داخلی بهره می گیرد.
هنگامی که علت ایجاد مدفوع کم رنگ و یا سفالی رنگ درمان می شود، مدفوع باید به رنگ قهوه ای و حالت عادی خود باز گردد. با این حال همان طور که گفته شد برخی از علل قابل درمان نیستند. به عنوان مثال برخی از بیماری های کبدی مثل سیروز صفراوی و یا تومورهای سرطانی یا درمان ندارند و یا درمانشان سخت و دراز مدت است. در این حالت تا زمانی که بیماری شما درمان نشود همچنان شاهد مدفوع کم رنگ و سفالی رنگ خواهید بود.