اسپلنومگالی نام دیگر بزرگی طحال است و هنگامی رخ می دهد که طحال بیش از حد طبیعی بزرگ می شود. به این عارضه بزرگ شدن طحال نیز گفته می شود.
طحال بخشی از سیستم لنفاوی شما است. این عضو کمک می کند تا سیستم ایمنی بدن با ذخیره سلول های سفید خون در ایجاد آنتی بادی موفق باشد. طحال در سمت چپ شکم و زیر قفسه سینه قرار دارد و وظایف زیر را به عهده دارد:
- فیلتر باکتری هایی که آنتی بادی ها را پوشش داده اند.
- بازفرآوری سلول های قرمز خون قدیمی
- بازیافت آهن در هموگلوبین
طحال برای مبارزه بدن شما در برابر عفونت ها بسیار مهم است. چرا که منبع دو نوع از سلول های سفید خون، سلول های B و سلول های T می باشد. سلول های سفید خون، بدن را از باکتری ها و عفونت ها محافظت می کند. طحال به اندازه مشتتان است اما همان طور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، وقتی بزرگ می شود می تواند بسیار بزرگتر از این مقدار شود.
علائم بزرگ شدن طحال
برخی از افراد بزرگ شدن طحال را بدون علائم تجربه می کنند. این افراد تنها در طول یک آزمایش فیزیکی معمولی این موضوع را کشف می کنند. اگر فرد خیلی لاغر باشد ممکن است بزرگ شدن طحال را بر روی پوست مشاهده کند.
اما در افراد چاق که با چشم این مشکل مشخص نیست شایع ترین علامت بزرگ شدن طحال درد سمت چپ بالای شکم است. درست جایی که طحال واقع شده است.
شما همچنین ممکن است احساس پری معده را بعد از مصرف میزان کمی غذا داشته باشید. این معمولا زمانی اتفاق می افتد که طحال به قدری بزرگ شده باشد که به معده فشار وارد کند. اگر طحال به فشار آوردن بر روی اندام های دیگر روی بیاورد، جریان خون ورودی به آن تحت تاثیر قرار می گیرد. این موضوع می تواند باعث شود که طحال قادر به فیلتر کردن صحیح خون نباشد.
علاوه بر این اگر طحال بیش از حد بزرگ شود، می تواند شروع به حذف بیش از حد سلول های قرمز خون کند. کاهش زیاد سلول های قرمز خون می تواند به یک بیماری به نام کم خونی منجر شود. اگر بزرگ شدن طحال باعث شود که بخش اعظمی از سلول های خون از بین برود، بدن در معرض عفونت بیشتری قرار می گیرد. پس عفونت، کم خونی و عدم فیلتر صحیح خون از مهمترین عوارضی هستند که با بزرگ شدن طحال به سراغ فرد بیمار می آیند.
اگر طحالتان بزرگ شده باشد ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کنید. این علائم به بیماری های زمینه ای مرتبط است. آن ها شامل علائم و نشانه های از قبیل موارد زیر هستند:
- خستگی
- کاهش وزن
- عفونت های مکرر
- خونریزی آسان
- زردی
- کم خونی
همانطور که گفتیم ممکن است پزشک قادر باشد با یک معاینه فیزیکی ساده بزرگ شدن طحال را تشخیص دهد اما برای تشخیص صحیح تر ممکن است آزمایش خون، سونوگرافی و یا توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن و در برخی از موارد، آزمایش های دیگر را نیز تجویز کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما تجربه درد شدید در سمت چپ بالای شکم را دارید و این موضوع مدام در حال اتفاق افتادن و یا بدتر شدن است و باعث ایجاد اختلال در نفس کشیدنتان می شود به احتمال زیاد مشکل بزرگ شدن طحال دارید. در این حالت باید با یک متخصص داخلی مشورت کنید.
علت بزرگ شدن طحال چیست؟
بزرگ شدن طحال می توان با تعدادی از بیماری ها و شرایط ایجاد شود. عفونت هایی مانند مونونوکلئوز، در میان شایع ترین علل بزرگ شدن طحال (اسپلنومگالی) هستند. مشکلات کبدی مانند سیروز و فیبروز سیستیک نیز می توانند به بزرگ شدن طحال کمک کنند.
یکی دیگر از علل احتمالی اسپلنومگالی آرتریت روماتوئید نوجوانان است. این بیماری می تواند به التهاب سیستم لنفاوی منجر شود. از آنجا که طحال بخشی از سیستم لنفاوی است، این التهاب می تواند باعث بزرگ شدن طحال نیز شود. سایر علل بالقوه بزرگ شدن طحال عبارتند از:
- مالاریا
- بیماری هوچکین
- سرطان خون
- نارسایی قلبی
- سیروز
- تومور در طحال و یا سایر ارگان ها که به طحال نیز سرایت کرده است.
- عفونت های ویروسی، باکتریایی و یا انگلی
- بیماری های التهابی، مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید
- بیماری سلول داسی شکل
درمان اسپلنومگالی
برای درمان بزرگ شدن طحال باید علت زمینه ای که موجب ایجاد این عارضه شده است را یافته و درمان کنید. اگر علت بزرگ شدن طحال یک عفونت است، بسته به ارگانیسم عامل عفونت، معمولا آنتی بیوتیک مناسب تجویز می شود.
اگر عفونتی که باعث بزرگ شدن طحال شده توسط باکتری ایجاد شود، آنتی بیوتیک ها ممکن است کمک کننده باشند. اما اگر یک ویروس ایجاد کننده عفونت باشد به آن مونونوکلئوز گفته می شود. در این شرایط آنتی بیوتیک نمی تواند موجب بهبود شما شود.
در موارد جدی که طحال بیش از حد بزرگ شده و یا درمان دیگری پاسخگو نباشد پزشک ممکن است عمل برداشتن طحال که به آن اسپلنکتومی گفته می شود را تجویز کند. پس از این عمل شما می توانید کاملا به زندگی خود بازگردید اما خطر عفونت در بدن شما بسیار بالا می رود. البته این خطر را می توانید با واکسیناسیون مناسب کاهش دهید.
اگر شما اسپلنومگالی دارید، باید راه هایی را برای جلوگیری از آسیب به طحال خود پیدا کنید. زیرا هنگامی که طحال بزرگ شود، خطر پارگی آن بیشتر می شود. زمانی هم که طحال پاره شود می تواند به خونریزی داخلی سنگین منجر شده و متاسفاته مرگبار باشد.
برای این کار کافی است اقدامات زیر را انجام دهید:
- از شرکت در ورزش های برخودی مثل فوتبال و هاکی اجتناب کنید.
- در هنگام رانندگی کمر بند ببندید. کمر بند ایمنی باعث می شود که از اندام های داخلی محافظت شود.
- از وارد آوردن هر گونه فشار به اندام های خود خودداری کنید.
در بیشتر موارد درمان علت زمینه ای که منجر به بزرگ شدن طحال شده است علائم و نشانه ها را از بین می برد. اما همان طور که گفتیم گاهی نیز باید اقدام به برداشتن طحال کنید.