مغز و اعصاب در سراسر بدن دو عضو حساس و مرتبط به هم هستند که علاوه بر گستردگی در بدن، وظیفه حمل سیگنال ها مختلف را نیز به عهده دارند. به دلیل گستردگی اعصاب، زمانی که صدمه ای به بدن وارد می شود، همیشه باید احتمال آسیب عصبی نیز بررسی و مد نظر قرار گیرد. این آسیب می تواند بسته به شدت، موقت یا دائم باشد. آسیب عصبی منجر به علائم و نشانه های می شود. علاوه بر این، نوع عصبی که آسیب دیده و ارگان اصلی که از این آسیب تحت تاثیر قرار گرفته است نیز در شدت صدمات و بهبود آن موثر است.
آسیب عصبی چگونه اتفاق می افتد؟
اعصاب اساسا خطوطی هستند که اجازه می دهند سیگنال های سراسر بدن بتوانند منتقل شده و به بخش های مختلف حرکت کنند. این سیگنال ها به شکل طبیعی توسط جنبش الکترولیت به داخل و خارج از عصب حرکت می کنند. سیگنال های بین سلول های عصبی منتقل و دست به دست می شود. این عمل، توسط پیام رسان های شیمیایی که به نام انتقال دهنده های عصبی شناخته می شوند، انجام می شود. اعصاب از یک لایه عایق به نام غلاف میلین برخوردار است که به انتقال سیگنال های عصبی کمک می کند.
برخی از اعصاب سیگنال یک قسمت از بدن را به مغز می رسانند. این سیگنال ها حاوی اطلاعاتی در مورد محیط و یا یک منطقه خاص از بدن است در نتیجه این اعصاب به نام اعصاب حسی نیز شناخته می شوند. دیگر اعصاب نیز سیگنال های دریافتی از مغز را به بخشی هایی از بدن منتقل می کنند. این اعصاب برای حرکت ماهیچه ها و انجام حرکات خاص طراحی شده به همین خاطر به آن ها اعصاب حرکتی نیز می گویند.
آسیب عصبی می تواند از طرق مختلف ایجاد شود. گاهی این عارضه به علت تروما (آسیب) ایجاد می شود و گاهی نیز به دلیل فعالیت غیر طبیعی سیستم ایمنی (اتوایمیون)، عفونت و یا بیماری های غدد مانند دیابت رخ می دهد. از طرفی آسیب عصبی در انواع مختلف مانند موارد زیر ایجاد می شود:
- فشار بر روی عصب
- کشیدگی یا پارکی عصبی
- آسیب دیدن عایق عصب
- مشکل در انتقال سیگنال های عصبی
بنابراین آسیب عصبی یا بر انتقال سیگنال های حسی یا بر انتقال سیگنال های حرکتی تاثیر می گذارد. این اختلال ها می توانند بر روی احساس و حرکت تاثیر گذار باشند. گاهی اوقات نیز وجود مشکل در حس و یا حرکت از حمل سیگنال ها نیست ، بلکه محلی از مغز که باید این سیگنال ها را تولید و منتقل کنند دچار اشکال شده است.
آسیب عصبی چگونه تشخیص داده می شود؟
آسیب عصبی باید توسط متخصص مغز و اعصاب بررسی شود. برای این کار تست عصب انجام می شود. این تست سرعت ضربه الکتریکی را از طریق یک عصب خاص اندازه گیری می کند. با این حال، علائمی وجود دارد که نشان دهنده آسیب عصبی هستند. این علائم عبارتند از:
درد
درد یکی از علائم آسیب عصبی است. این درد ممکن است از درد سوزشی تا درد تیر کشنده و شدید متفاوت باشد. بسته به جایی که آسیب های عصبی رخ می دهند، درد ممکن است تنها در امتداد منطقه ای آسیب حس شود. درد عصب، نورالژی یا درد نوروپاتیک نامیده می شود. درد ممکن است به دلیل آسیب به بافت اطراف عصب ایجاد شود یا از خود عصب ناشی شود. آسیب عصبی می تواند موجب ایجاد انگیزه در بافت های اطراف شده و حتی بدون آسیب به این بافت ها، درد غیر طبیعی تولید کند.
بی حسی
بی حسی یکی دیگر از پیامدهای احتمالی آسیب های عصبی است. از دست دادن حس ممکن است جزئی و یا شدید باشد. در این حالت فرد حرارت و درد را کمتر حس می کند. در بی حسی های شدید حتی ممکن است فرد با تحریک شدید نیز پاسخی به درد و دما ندهد. این بی حسی معمولا در امتداد منطقه آسیب دیده ایجاد می شود و ممکن است به مرور زمان و به تدریج شکل بگیرد.
احساس غیر طبیعی
به غیر از درد و بی حسی شدید، ممکن است فرد احساس های مختلفی را به دلیل آسیب عصبی تجربه کند. این احساسات شامل سوزن سوزن شدن، سوزش، خارش و احساس وجود حشرات خزنده بر روی پوست می باشد. این احساس زمانی رخ می دهد که یک عصب حسی تحریک می شود. این احساس غیر طبیعی پارستزی نامیده می شود. اسحاس غیر طبیعی می تواند همراه با درد و بی حسی باشد. گاهی اوقات این احساس حتی پس از درمان آسیب نیز باقی می ماند.
ضعف یا فلج
از آنجا که اعصاب سیگنال را به ماهیچه های می رسانند، آسیب به اعصاب حرکتی ممکن است فعالیت عضلانی را تحت تاثیر قرار دهد. سیگنال های عصبی نه تنها حرکت ماهیچه ها را مشخص می کنند بلکه نیرو انقباض آن ها را نیز مشخص می کنند. بنابراین آسیب عصبی ممکن است به ضعف عضلانی در درجات مختلف منجر شود. در موارد شدید ممکن است موجب فلج شدن شود. در این حالت منطقه آسیب دیده، قادر به حرکت نیست. ضعف عضلانی و فلج بسته به نوع آسیب عصبی و شدت می تواند موقتی یا دائمی باشد.
آتروفی (لاغری)
اگر هیچ تحریک عصب و انقباضی در ماهیچه ها رخ ندهد، ماهیچه کم کم لاغز می شود. این کوچک شدن عضلات آتروفی نام دارد. کسانی که فلج هستند این عارضه در گروهی از عضلات آن ها ایجاد می شود.
کشش
کشش عضلانی یکی دیگر از نشانه ممکن برای آسیب های عصبی است. این عارضه باعث می شود عضلات به سرعت و ناخواسته حرکت یا استراحت کنند. این انقباضات جزئی هستند و ممکن است به سختی قابل مشاهده باشند. کشش مداوم یا تکراری نشانه ای از آسیب عصبی است، به خصوص اگر همراه با یکی از علائم ذکر شده در بالا باشند.
عدم هماهنگی
هماهنگی عضلات به درک محیط و موقعیت بدن از طریق حواس و کنترل حرکت نیاز دارد. بنابراین هماهنگی ممکن است با ایجاد آسیب عصبی تحت تاثیر قرار بگیرد. این عدم هماهنگی ممکن است منجر به حرکت اضافه اندام ها در حال راه رفتن و در حالت ایستاده شود.