آنوریسم آئورت شکمی به ایجاد برآمدگی یا اتساع در دیواره آئورت در بخشی که از مسیر شکم (آئورت شکمی) عبور می کند، گفته می شود. با این مطالب پیام سلامت همراه باشید تا درباره این بیماری بیشتر بدانید.
- آنوریسم ممکن است باعث احساسی زننده و بد در شکم بیمار شود و در صورتی که پاره شود باعث درد عمیق، فشار خون پایین و مرگ می شود.
- اغلب پزشکان آنوریسم را در طول معاینه بالینی و یا تصویربرداری ای که با هدف دیگری انجام شده است؛ تشخیص می دهند.
- این بیماری توسط داروهای کاهش فشار خون، عمل جراحی باز و یا عمل استت گذاری داخل آنوریسم، درمان می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر این مطالب را نیز بخوانید:
آئورت بزرگترین سرخرگ بدن است؛ که مسئول دریافت خون غنی از اکسیژن از قلب و توزیع آن به بدن از طریق شریان های کوچکتر است. شاخه ای از آئورت که از حفره شکمی عبور می کند، آئورت شکمی نام دارد.
آنوریسم آئورت شکمی ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما در میان مردان با ۵۰ تا ۸۰ ساله شایع تر است. آنوریسم آئورت شکمی ممکن است در افراد خانواده به صورت ژنتیکی و به احتمال زیاد در افرادی که دارای فشار خون بالا هستند؛ و به خصوص کسانی که سیگار می کشند، رخ دهد. حدود ۲۰٪ از موارد آنوریسم آئورت شکمی در نهایت پاره شود.
تشخیص آنوریسم آئورت شکمی
تشخیص نهایی این بیماری به کمک سونوگرافی و یا سی تی اسکن ممکن می شود.
افراد مبتلا به آنوریسم آئورت شکمی اغلب هیچ نشانه ای ندارند، البته برخی از آن ها با احساسی زننده در شکم خود از وجود مشکل آگاه می شوند. آنوریسم ممکن است دردی عمیق که معمولا به پشت نفوذ می کند، ایجاد کند. همچنین اگر آنوریسم چکه کند؛ این درد می تواند شدید و بی وقفه باشد.
هنگامی که آنوریسم آئورت پاره می شود؛ اولین علامت درد اغلب شدید در قسمت تحتانی شکم و پشت و حساسیت به لمس در منطقه دردناک است. اگر خونریزی داخلی شدید باشد، بیمار ممکن است به سرعت وارد حالت شوک شود. پارگی آنوریسم آئورت شکمی اگر فورا درمان نشود؛ کشنده است.
در معاینه بالینی پزشکان ممکن است یک توده ضرباندار در خط وسط شکم بیمار احساس کنند. به عبارت دیگر با گوشی پزشکی قرار داده شده در وسط شکم، پزشک ممکن است صدایی ناشی از تلاطم خون خارج شده از آئورت سوراخ را بشنود. با این حال، در افراد چاق، حتی آنوریسم های بزرگ ممکن است تشخیص داده نشوند.
در مواردی تصویر رادیوگرافی اشعه ایکس از شکم با توجه به رسوب کلسیم در دیواره آئورت می تواند آنوریسم آئورت شکمی را تشخیص دهد. اما این روش اطلاعات کمی درباره وضعیت دقیق آنوریسم می دهد. سونوگرافی روش دیگری است که برای تشخیص آنوریسم و تعیین اندازه آن مفید است. معمولا سونوگرافی می تواند به وضوح اندازه و شدت آنوریسم را نشان دهد. اگر آنوریسم در بیماری شناسایی شود؛ سونوگرافی می تواند هر چند ماه یک بار برای تعیین وضعیت رشد توسعه بیماری مورد استفاده قرار گیرد.
سی تی اسکن شکم، به خصوص اگر بعد از تزریق داخل وریدی یک عامل کنتراست (رنگ) انجام شود؛ می تواند اندازه و شکل آنوریسم را با دقت بیشتری نسبت به سونوگرافی تعیین کند. اما به ره حال بیمار را در معرض تابش های مضر قرار می دهد. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا همان ام آر آی (MRI) نیز در این زمینه دقیق است؛ اما ممکن است به اندازه سونوگرافی یا سی تی اسکن، در دسترس نباشد.
درمان آنوریسم آئورت شکمی
اولین روش جایگزین کردن آنوریسم با یک گرافت مصنوعی است.
آنوریسم آئورت شکمی که اندازه آن کمتر از ۲ اینچ (۵ سانتی متر) باشد، به ندرت پاره می شود. در نتیجه تنها درمان مورد نیاز مصرف داروهای ضد فشار خون پایین و ترک سیگار است. توجه کنید که برای افرادی که سیگار می کشند، در این زمینه ترک بسیار مهم است. همچنین در این حالت یکی از روش های تصویر برداری در دوره های متناوب ۳ الی ۶ ماهه توسط پزشک برای کنترل بزرگ شدن آنوریسم، تجویز می شود. این دوره های چکاب با توجه به میزان تغییر وضعیت آنوریسم در بیمار ممکن است کوتاه تر یا بلندتر شود.
آنوریسم آئورت شکمی که گسترده تر از حدود ۲ تا ۲½ اینچ (۵ تا ۵٫۵ سانتی متر) باشد؛ ممکن است پاره شود، در این حالت پزشکان معمولا روش جراحی را توصیه می کنند. مگر اینکه عمل جراحی برای یک فرد مبتلا به دلایل گوناگون بیش از حد خطرناک باشد. در افراد مبتلا به سندرم مارفان، آنوریسم در معرض خطر بالاتری از پارگی در قطرهای باریک تر است. بنابراین آنوریسم در این افراد ممکن است زودرت و وقتی که قطر کمتری دارد؛ نیازمند عمل شود.
جراحی آنوریسم آئورت شکمی شامل قرار دادن یک لوله مصنوعی (پیوند)، برای تعمیر آنوریسم است. در این زمینه دو روش وجود دارد:
- جراحی سنتی
- اندوواسکولار تعمیر استنت گرافت
در جراحی سنتی، به بیمار بیهوشی عمومی داده می شود. سپس یک برش از زیر قفسه سینه تا زیر ناف ایجاد می شود. سرانجام پیوند را در محل آنوریسم به آئورت بخیه می کنند؛ و دیواره های آنوریسم در اطراف گرافت پیچیده می شود، و در نهایت برش بسته می شود. این روش ۳ تا ۶ ساعت طول می کشد؛ و بیمار معمولا ۵ تا ۸ روز بستری می شود. خطر مرگ در حین عمل جراحی برای وارد کردن یک پیوند در حدود ۲ تا ۵ درصد است. البته خطر در افرادی که دارای سایر مشکلات جدی پزشکی هستند؛ بیشتر هم باشد.
اما اندوواسکولار تعمیر استنت گرافت، که در حال حاضر در بیش از ۷۰٪ موارد استفاده می شود، یک رویکرد کمتر تهاجمی و مدرن تر است. در این روش بیهوشی منطقه ای (اپیدورال)، که باعث از دست دادن حس تنها از کمر به پایین بدون از دست دادن هوشیاری می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. سپس از طریق یک سوزن خاص، سوراخی طولانی ایجاد شده و سیم راهنما که نازک است، از طریق شریان فمورال به آئورت به سمت محل آنوریسم می رود. یک لوله (کاتتر) نیز که حاوی استنت گرافت (که شبیه به یک نی تاشو است) بیش از سیم اشاره شده، هدایت و داخل آنوریسم قرار می گیرد. در نهایت استنت گرافت در محل مورد نظر باز شده و یک کانال پایدار برای جریان خون را تشکیل می دهد. جراحی به این روش ۲ تا ۵ ساعت طول می کشد؛ و بیمار معمولا ۱ الی ۲ روز در بیمارستان بستری خواهد بود.
انتخاب روش تعمیر آنوریسم بستگی به عوامل بسیاری، از جمله سن شخص و سلامت عمومی و آناتومی آئورت و آنوریسم دارد. به طور کلی، جراحی باز ممکن است برای افراد جوان تر و سالم استفاده شود. در مقابل روش اندوواسکولار تعمیر استنت گرافت، برای افراد مسن و یا برای افرادی که در شرایط ناگواری هستند و امکان زنده ماند در عمل جراحی باز، برای آن ها مقدور نیست؛ مورد استفاده قرار می گیرد.