کتواسیدوز دیابتی (DKA) یک بیماری جدی است که می تواند در دیابت رخ دهد. DKA زمانی اتفاق می افتد که مواد اسیدی، به نام کتون در بدن تولید می شود. کتون های تشکیل شده به جای سوزاندن شکر و یا گلوکز، چربی را برای سوخت بدن می سوزانند. همین موضوع زمانی که بدن به اندازه کافی انسولین برای پردازش قند ندارد، اتفاق می افتد.
کتواسیدوز دیابتی در صورت عدم درمان، باعث می شود که سطح کتون ها به حد خطرناکی برسد. DKA می تواند در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ یا دیابت نوع ۲ رخ دهد، اما وقوع آن در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ شایع تر است. کتواسیدوز دیابتی در افرادی که دیابت در آن ها تشخیص داده نشده است نیز مشاهده شده است. کتواسیدوز دیابتی می تواند اولین نشانه از دیابت نوع ۱ باشد.
علائم کتواسیدوز دیابتی چیست؟
علائم DKA می تواند به سرعت ظاهر شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تکرر ادرار
- تشنگی شدید
- سطح قند خون بالا
- سطح بالایی از کتون ها در ادرار
- تهوع یا استفراغ
- درد شکم
- گیجی
- بوی بد ناشی از تنفس
- برافروخته شدن چهره
- خستگی
- تنفس سریع
- خشکی دهان و پوست
اگر علائم بالا را داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر کتواسیدوز دیابتی درمان نشود، می تواند به کما و مرگ منجر شود. همه افرادی که از انسولین استفاده می کنند باید در مورد خطر این بیمار با پزشک خود مشورت کنند.
اگر دیابت نوع ۱ دارید می توانید برای کنترل سطح کتون در بدن از آزمایشات خانگی کتون در ادرار استفاده کنید. اگر این آزمایش سطح کتون ادار را بالا نشان دهد یعنی شما به DKA مبتلا شده اید. در افرادی که دیابت نوع ۱ دارند، اگر دوبار پشت سر هم دستگاه گلوکومتر عددی بیش از ۲۵۰ میلی گرم در دسی لیتر را نشان دهد باید ادرار به منظور وجود کتون تست شود. اگر مریض هستید و یا ورزش می کنید و قند خونتان بالاتر از ۲۵۰ میلی گرم بر روی دسی لیتر است باید این آزمایش را بدهید.
چه چیزی باعث کتواسیدوز دیابتی می شود؟
شایعترین عوامل تجزیه چربی که باعث DKA می شود عبارتند از:
- عدم تزریق یکی از نوبت های انسولین و یا تزریق کم این هورمون
- بیماری یا عفونت
- مسدود شدن پمپ تزریق برای کسانی که از پمپ ها استفاده می کنند.
شما نمی توانید از بیماری یا عفونت اجتناب کنید، اما می توانید اقداماتی را در مورد مصرف انسولین انجام دهید. این اقدامات عبارتند از:
- استفاده از یاد آور دارو یا زنگ هشدار موبایل برای یادآوری تزریق انسولین
- همیشه سرنگ خود را پر نگه دارید. این موضوع کمک می کند که به یاد بیاورید که آیا انسولین را مصرف کرده اید یا خیر؟
- مدام سطح قند خون خود را اندازه گیری و کنترل کنید.
چه کسی در خطر برای ابتلا به کتواسیدوز دیابتی می باشد؟
اگر فردی یکی از موارد زیر را داشته باشد، خطر ابتلا به DKA ممکن است بالاتر رود:
- داشتن دیابت نوع ۱
- سن زیر ۱۹ سال
- آسیب احساسی و یا فیزیکی
- استرس
- تب بالا
- حمله قلبی یا سکته مغزی
- دود
- اعتیاد به مواد مخدر یا الکل
کتواسیدوز دیابتی چگونه تشخیص داده می شود؟
آزمایش ادرار برای تعیین سطح کتون، یکی از اولین گام ها برای تشخیص DKA است. اگر آزمایش ادرار خانگی کتوز را تشخیص دهد، دکتر ممکن است آزمایشات بیشتری را تجویز کند. در این زمینه تست های سطح اسیدیته خون و قند معمولا انجام می شود. سایر آزمایشاتی که ممکن است تجویز شوند عبارتند از:
- آزمایشات پایه ای خون از جمله آزمایش سطح پتاسیم و سدیم، برای ارزیابی عملکرد متابولیک
- آزمایش گازهای خون شریانی برای تعیین اسیدیته خون
- اندازه گیری فشار خون
- اگر نشانه هایی از عفونت، از جمله ذات الریه وجود داشته باشد رادیوگرافی قفسه سینه و یا سایر تست های آزمایشگاهی انجام می شود.
کتواسیدوز دیابتی چگونه درمان می شود؟
درمان DKA معمولا شامل ترکیبی از چند روش برای عادی کردن سطح غیر طبیعی قند خون و انسولین است. اگر شما در حال حاضر مبتلا به DKA هستید اما هنوز مبتلا به دیابت تشخیص داده نشده اید، پزشک معمولا یک برنامه درمانی دیابت را برای جلوگیری از تکرار کتواسیدوز توصیه می کند. اگر DKA نتیجه یک عفونت یا بیماری است، به احتمال زیاد درمان با آنتی بیوتیک انجام می شود.
جایگزینی مایعات
در بیمارستان، پزشکان معمولا مایعات از دست رفته طی بیماری را با مایعات خوراکی و یا تزریقی به صورت داخل وریدی جایگزین می کنند. جایگزینی مایعات کمک می کند تا کم شدن آب بدن که به دلیل بالا بودن سطح قند خون ایجاد شده است، درمان شود.
درمان با انسولین
به احتمال زیاد انسولین به صورت داخل وریدی، تا زمانی که سطح قند خون به زیر ۲۴۰ میلی گرم بر روی دسی لیتر برسد تجویز می شود. هنگامی که سطح قند خون در محدوده قابل قبول است، باید با دکتر خود برای کاهش خطر ابتلا به DKA در آینده مشورت کنید.
جایگزینی الکترولیت
پایین تر از سطح طبیعی بودن انسولین می تواند سطح الکترولیت را نیز در بدن غیر طبیعی کند. الکترولیت ها مواد معدنی هستند که به بخش های مختلف بدن از جمله قلب و اعصاب کمک می کنند. جایگزینی الکترولیت نیز معمولا از طریق IV انجام می شود.
جلوگیری از کتواسیدوز دیابتی
راه های بسیاری برای جلوگیری از DKA وجود دارد. یکی از مهم ترین راه ها، مدیریت مناسب دیابت به شیوه های زیر است:
- داروهای دیابت را به موقع استفاده کنید.
- تغییرات لازم را در رژیم غذایی خود اعمال کنید. در این تغییرات حتما رطوبت بدن را حفظ کنید و آب به اندازه کافی بنوشید.
- به طور مداوم قند خون خود را کنترل کنید.
شما همچنین می توانید روش های پیشگیری زیر را امتحان کنید:
- هرگز یکی از نوبت های تزریق انسولین را فراموش نکنید.
- از پزشک خود بخواهید که بر اساس سطح فعالیت، بیماری، یا عوامل دیگر، مانند غذاهایی که می خورید، مقدار انسولین شما را تنظیم کند.
- در دوره ای که استرس دارید و یا بیمار هستید، آزمایش ادرار را برای تعیین سطوح کتون انجام دهید.
- اگر سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است و یا کتون در ادرارتان وجود دارد با پزشک خود مشورت کنید. تشخیص زود هنگام این بیماری ضروری است.