شاید برایتان پیش آمده باشد که بخواهید برای رفع دردی در بدنتان عمل جراحی داشته باشید اما علم به تاثیرات بیهوشی در اتاق عمل، باعث نگرانی تان شده باشد. مسلماً ذکر این مطلب موجب تعجب شما می شود اما باید گفت که از دست رفتن حافظه یکی از خطراتی است که می تواند در اثر بیهوشی کامل، زندگی انسان را مورد تهدید قرار دهد. یا شاید تا به حال در این باره چیزی نشنیده باشید که بیهوشی می تواند خطر زوال عقل را در انسان افزایش دهد. واقعیت این است که استرس داشتن در مورد تاثیرات منفی و مضر بیهوشی بر بدن، منطقی به نظر می رسد. تا به امروز پژوهش های متعددی به دنبال پاسخ دادن به سوالات بی شماری بوده اند که در این زمینه ذهن انسان را مورد آزار قرار داده اند. نتایج این پژوهش ها به شکلی امیدبخش به شما کمک می کنند تا در این باره خیالی آسوده داشته باشید.
انواع بیهوشی
عمل بیهوشی در علم پزشکی برای ممانعت از ایجاد درد در بدن بیمار در عمل های جراحی متفاوت صورت می پذیرد. عمل بیهوشی دو نوع کلی دارد. نوع اول به صورت بی حسی محلی و موضعی است؛ یعنی در آن، تنها ناحیه ای که نیاز به عمل جراحی دارد کرخت و بی حس می شود. نوع دوم بیهوشی، بیهوشی کامل است که در آن شخص بیمار در طول عمل جراحی به خوابی عمیق فرو می رود تا به هیچ وجه دردی را حس نکند و در حین انجام عمل بیدار نشود.
بیهوشی و از دست رفتن حافظه
آیا تا به حال در این باره چیزی شنیده اید که افراد پس از انجام عمل بیهوشی، همان فرد قبل از انجام عمل نیستند؟! واقعیت این است که بیهوشی کامل، به طور دوره ای و موقت بعضی از عملکردهای بدن انسان را دچار مشکل می کند. اما آیا وجود رابطه بین چنین اتفاقاتی با عمل بیهوشی امری واقعی و ثابت شده است؟ در این مورد نباید به دنبال جوابی کوتاه بود. دست یافتن به پاسخ چنین سوالاتی کاملاً به این نکته وابسته است که ما به کدام مطالعه، پژوهش یا پروژه تحقیقاتی رجوع کنیم. حال با هم نگاهی به نتایج تعدادی از تحقیقاتی که در این مورد صورت پذیرفته اند، می اندازیم.
- پژوهشی نشان می دهد که بیهوشی کامل، خطر ابتلا به زوال عقل را به طور قطعی افزایش می دهد.
- پژوهش دیگری علاوه بر صحه گذاشتن بر این مطلب که عمل بیهوشی، خطر زوال عقل را در انسان افزایش می دهد، بازه زمانی این اتفاق را چیزی حدود سه تا هفت سال پس از انجام عمل تخمین زده است.
- پژوهش بعدی نشان می دهد که استفاده از داروی سولفوران (اولتان) در طی بعضی از اعمال جراحی، اختلال شناختی را در افرادی که به اختلال شناختی خفیف دچارند، تشدید می کند و در نتیجه خطر ابتلا به آلزایمر را در این افراد افزایش می دهد.
حال باید به سراغ تحقیقاتی برویم که نتایجی کاملاً متفاوت با نتایج تحقیقات بالا دارند.
- پژوهشی پس از بررسی هشتصد و هفتاد و هفت نفر از افرادی که به زوال عقل دچار شده بودند و مطالعه اینکه کدام یک از این افراد، تجربه بیهوشی کامل را در زندگی شان داشته اند، ثابت کرده که هیچ رابطه ای بین زوال عقل و بیهوشی وجود ندارد. این پژوهش همچنین نشان می دهد که حتی تجربه چندین باره عمل بیهوشی، خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش نمی دهد.
- پژوهشی دیگر درباره این صحبت می کند که با وجود تمامی سخنانی که در مورد رابطه بین عمل بیهوشی و زوال عقل وجود دارد، هنوز تحقیق جامع و کاملی برای تشخیص ارتباط قطعی بین این دو مقوله صورت نپذیرفته است.
- تحقیقی با قیاس این موضوع در بین دوقلوها، عدم ارتباط بین زوال عقل و بیهوشی را نشان داده است. در این تحقیق یکی از دوقلوها بیهوشی را تجربه کرده و دیگری چنین تجربه ای را نداشته است. محققان با انجام این آزمایش کشف کرده اند که بیهوشی هیچ تفاوتی در عملکرد شناختی این دو دسته از کودکان ایجاد نمی کند.
- گروه دیگری از محققان سعی در اثبات این نکته داشته اند که در جراحی های کم خطری که عمل بیهوشی روی بیمار صورت می پذیرد، خطر ابتلا به زوال عقل یا آلزایمر به جای افزایش یافتن، کاهش می یابد.
گیج بودن پس از عمل جراحی
همانطورکه دیدیم محققان تا به امروز نتوانسته اند رابطه قطعی و قدرتمندی بین عمل بیهوشی و افزایش خطر ابتلا به آلزایمر و انواع دیگر زوال عقل را به اثبات برسانند. اما با این وجود، بیشتر مردم این مساله را کاملاً عادی می دانند که پس از عمل جراحی و با به هوش آمدنشان دچار نوعی گیجی باشند. این گیجی و تغییر در عملکرد ذهن، گاهی اوقات می تواند به صورت یک هذیان گویی خود را نشان دهد. هذیان گویی تغییری ناگهانی در قابلیت تمرکز، توجه، موقعیت سنجی و تفکر ذهن انسان است. این اختلال در افرادی با سن بالاتر خطر بیشتری در ابتلا به زوال ذهن را موجب می گردد بنابراین تشخیص زودهنگام و موفقیت آمیز علائم آن بسیار بسیار مهم است. از سویی دیگر این ناتوانی در عملکرد شناختی پس از عمل جراحی، امکان گسترش یافتن دارد و می تواند به طور موقت از قدرت و وضوح ذهن بکاهد. البته این اختلالات معمولاً با گذشت زمان حل می شوند اما این مسایل در عده ای از مردم تاثیرات پایدار بیشتری داشته اند. قابل ذکر است که هذیان گویی با آنچه ما ناتوانی در عملکرد شناختی ذهن پس از عمل جراحی می نامیم، کاملاً متفاوت است. در هذیان گویی، ذهن انسان با تغییرات ناگهانی، قابل توجه و حادتری روبه رو است.
چه باید کرد؟
درست است که بعضی از تحقیقات بر وجود رابطه بین عمل بیهوشی و زوال عقل صحه گذاشته اند اما باید گفت که هنوز در این زمینه تحقیقاتی کامل و کافی برای اثبات این مطلب به عنوان حقیقتی غیرقابل انکار صورت نپذیرفته اند. پس اگر شما یا یکی از نزدیکان مورد علاقه تان قرار است در معرض تیغ جراحی قرار بگیرید، قبل از هر چیز نفس راحتی کشیده و آرامش خود را حفظ کنید. بهتر است به جای نگران بودن در مورد وجود رابطه بین عمل بیهوشی و زوال عقل، بر عوامل خطرآفرینی تمرکز کنید که کنترلشان در دست خود شماست. چیزهایی که همه تمامی محققان به طور دایم درباره شان صحبت می کنند؛ مسایل مهمی مثل تغذیه، ورزش و حفظ سلامت قلب که در صورت مود توجه قرار گرفتن، از ذهن انسان در برابر خطراتی مثل آلزایمر محافظت می کنند.