علائم، علل و درمان ابولا

ابولا بیماری بود که در سال ۲۰۱۴ به عنوان بزرگترین شیوع تاریخ نام گرفت. این بیماری اولین بار در گینه، شمال لیبریا و سیرالئون مشاهده شد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها آمریکا (CDC) تخمین می زند که این بیماری همه گیر، باعث مرگ بیش از ۱۱۰۰۰ نفر شد. بیشتر افرادی که بر اثر ابولا کشته شدند در کشورهای غرب آفریقا زندگی می کردند.

بیماری ویروسی ابولا (EVD)، که قبلا به عنوان تب خونریزی دهنده ابولا (ابولا HF) شناخته می شود، بیماری جدی است که اغلب منجر به مرگ در انسان و پستاندارانی مانند میمون، گوریل و شامپانزه می شود. ابولا یکی از چندین تب ویروسی خونریزی دهنده (VHF)، ناشی از عفونت با ویروسی از خانواده فیلوویریده است.

این بیماری یک بیماری عفونی جدی در جهان است که میزان مرگ و میر آن بالای ۹۰ درصد است. این عفونت از تماس مستقیم با خون، مایعات بدن و بافت های بدن حیوانات یا انسان آلوده منتقل می شود.

به همین جهت محتویات این مقاله مجله پیام سلامت را به موضوعات زیر اختصاص داده ایم:

ابولا چیست؟
علائم، عوامل خطر و تشخیص این بیماری به چه صورت است؟
درمان و پیشگیری از آن چگونه است؟

ابولا چیست؟

اولین موردی از این بیماری به طور همزمان در سال ۱۹۷۶ در یامبوکو و مناطق اطراف آن، در نزدیکی رودخانه ابولا در زئیر، نازارا و سودان گزارش شد. از آن زمان به بعد این ویروس با شدت زیادی در مناطق زیر شیوع پیدا کرد:

زئیر (جمهوری دموکراتیک کنگو – DRC)
سودان (سودان جنوبی)
سنگال
انگلستان
ایالات متحده
فیلیپین
ایتالیا
اسپانیا
گابن
ساحل عاج
آفریقای جنوبی
روسیه
اوگاندا
گینه
لیبریا
سیرا لئون

چه چیزی باعث ابولا می شود؟

این بیماری از ۵ ویروس زیر که از خانواده فیلوویریده هستند ایجاد می شود:

بوندیبوگیو (BDBV)
زئیر (EBOV)
رستون (RESTV)
سودان (SUDV)
تای جنگل (TAFV)

ویروس های BDBV، EBOV، و SUDV موجب شیوع این بیماری در آفریقا شد و هیچ ارتباطی نیز بین آن ها و RESTV و TAFV وجود ندارد.

زیرگونه RESTV در فیلیپین و جمهوری خلق چین باعث بیماری و مرگ پستانداران غیر انسانی شد. این ویروس تقریبا نمی تواند انسان را آلوده کند. اما ۴ ویروس دیگر همگی قادرند باعث بیماری در انسان نیز شوند.

ابولا، جزء بیماری های زئونوز در نظر گرفته می شود. زئونوز به معنی بیماری مشترک بین انسان و حیوان است. مخزن طبیعی ویروس ابولا ناشناخته است. اگر چه به نظر می رسد که خفاش ها میزبان مناسبی برای این نوع ویروس هستند.

به طور خاص، تصور می شود که خفاش های میوه خوار که از خانواده Pteropodidae هستند، نقش کلیدی در حفظ یک مخزن ویروسی و انتقال ویروس به انسان بازی می کنند. در آفریقا، انتقال بیماری از دست زدن به یافت حیوانات بیمار یا مرده در جنگل منتقل می شود. حیواناتی که بیشتر این ویروس را منتقل می کنند عبارتند از:

شامپانزه ها
گوریل
خفاش میوه خوار
میمون
بز کوهی جنگلی
خارپشت

انتقال این بیماری از انسان به انسان از طریق تماس با انسان آلوده که علائم دارد رخ می دهد. پس از آلوده شدن فرد بین ۲ تا ۲۱ روز زمان نیاز است تا علائم بروز پیدا کنند. بنابراین ممکن است فرد آلوده در میان افراد سالم در حال زندگی باشد و کسی از این موضوع خبر نداشته باشد. به همین دلیل کنترل این بیماری سخت است و سرعت گسترش آن نیز زیاد است.

انتقال بیماری بین انسان ها می تواند به روش های مختلفی از جمله موارد زیر رخ دهد:

تماس مستقیم از طریق پوست و مخاط غشای با خون، ترشحات، ارگان یا سایر مایعات بدن افراد آلوده
تماس غیر مستقیم با محیط آلوده به این مایعات
قرار گرفتن در معرض اشیاء (مانند سرنگ) که با ترشحات آلوده شده اند
در مراسم کفن و دفن که در آن عزاداران تماس مستقیم با بدن فرد متوفی دارند
قرار گرفتن در معرض مایع منی افراد مبتلا یا کسانی که از این بیماری بهبود یافته اند. ( این ویروس می تواند تا ۷ هفته پس از بهبودی بیماری از طریق مایع منی منتقل شود)
تماس با بیماران مشکوک یا مبتلا (کارکنان بیمارستان و پزشکان ممکن است در حال درمان بیماران به این ویروس مبتلا شوند)

هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد ابولا می تواند از طریق گزش حشرات گسترش یابد.

علائم و نشانه های ابولا

فاصله زمانی ابتلا به عفونت با ویروس ابولا و شروع علائم ۲ تا ۲۱ روز است. اگر چه شایع ترین زمان بروز علائم ۸ تا ۱۰ می باشد. علائم و نشانه های این بیماری عبارتند از:

تب
سردرد
درد مفاصل و عضلات
ضعف
اسهال
استفراغ
دل درد
کاهش اشتها

برخی از بیماران ممکن است تجربه علائم زیر را نیز داشته باشند:

راش
قرمزی چشم ها
سکسکه
سرفه کردن
گلو درد
درد قفسه سینه
مشکلات تنفسی
مشکل بلعیدن
خونریزی داخلی و خارجی بدن

ابولا، اغلب باعث شروع ناگهانی علائم زیر می شود:

تب
ضعف شدید
درد عضلانی
سردرد
گلودرد

این علائم معمولا با علائم زیر همراه هستند:

استفراغ
اسهال
بثورات پوستی
اختلال کلیوی
اختلال کبدی

در برخی موارد شدید، خونریزی داخلی و خارجی نیز وجود دارد.

نتایج آزمایشگاهی نشان می دهد که گلبول های سفید خون و پلاکت ها در بدن افراد آلوده کم است و آنزیم های کبدی افزایش می یابد.

تا زمانی که خون و ترشحات بیمار حاوی ویروس است، او ناقل بیماری است. ویروس ابولا قادر است ۶۱ روز پس از شروع بیماری از طریق مایع منی نیز منتقل شود.

عوامل خطر ابتلا

خطر ابتلا به ابولا کم است. افردی بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند که یکی از شرایط زیر را داشته باشند:

سفر به مناطقی از آفریقا که در آن مواردی از وجود بیماری تایید شده است.
انجام تحقیقات حیوانی بر روی میمون های وارد شده از آفریقا و فیلیپین
مراقبت از فردی که به این ویروس مبتلا است. استفاده از ماسک های جراحی و دستکش می تواند خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد.
کسانی که مرده ها را برای تدفین آماده می کنند.

آزمایش و تشخیص

قبل از این که این بیماری شخیص داده شود باید احتمال بیماری ها زیر رد شود:

مالاریا
حصبه
شیگلا
وبا
لپتوسپیروز
طاعون
ریکتزیوزیس
تب راجعه
مننژیت
هپاتیت
دیگر انواع تب هموراژیک ویروسی

این ویروس در عرض چند روز پس از شروع علائم، به کمک آزمایشات زیر قابل تشخیص است:

تست آنتی ژن متصل به آنزیم آزمون ایمونوسوربنت (ELISA)
روش IgM ELISA،
واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR)
جداسازی ویروس

در مراحل پیشرفته تر بیماری و یا پس از بهبودی، تشخیص با استفاده از موارد زیر انجام می شود:

آنتی بادی IgM و IgG

ابولا در بیماران متوفی به روش های زیر تشخیص داده می شود:

تست ایمونوهیستوشیمی
PCR
جداسازی ویروس

درمان ابولا

درمان این بیماری به کمک مراقبت های حمایتی ویژه که غالبا شامل موارد زیر است انجام می شود:

متعادل کننده مایعات و الکترولیت بیمار
حفظ وضعیت اکسیژن و فشار خون او
درمان عفونت

در آزمایشات مختلف ثابت شده است که درمان های تجربی در مدل های حیوانی موثر است. اما هنوز مفید بودن آن ها برای انسان ها ثابت نشده است.

پیشگیری از ابولا

در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از این بیماری کشف نشده است. چندین واکسن در حال آزمایش است و تا به حال هنوز هیچ کدام از آن ها موفق نشده اند که از شیوع این بیماری جلوگیری کنند. در ۳۱ ژوئیه ۲۰۱۵، در مقاله ای که توسط سازمان بهداشت جهانی WHO منتشر شد اعلام گردید که؛ واکسن CA Suffit ابولا، توانسته است در یک کارآزمایی که بر روی ۴۰۰۰ نفر مبتلا به بیماری در گینه صورت گرفته، موجب بهبودی ۱۰۰٪ افراد شود.

با توجه به نتایج این کارآزمایی این واکسن تنها می تواند بیماران را بهبود دهد و هنوز هم پیشگیری از عفونت دشوار است. با این حال اقدامات زیر می تواند خطر ابتلای افراد را به حداقل برساند:

تمام کارکنان و پزشکان باید از لباس های محافظ (مانند ماسک، دستکش، روپوش و عینک) استفاده کنند.
اقدامات کنترل عفونت (مانند استرلیزه کننده تجهیزات و استفاده روتین از مواد ضد عفونی کننده) باید انجام شود.
بیماران مبتلا به ابولا را از سایر بیماران جدا کرده و از تماس با افراد محافظت نشده پرهیز شود.