اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) یک نوع اختلال شخصیتی است که در آن شخصیت و رفتار فرد غیر عادی می شود. این به این معنی است که رفتار فرد ممکن است به نظر دیگران عجیب و غریب به نظر برسد. فردی که به این اختلال مبتلا است ممکن است از نظر دیگران بسیار مشکوک باشد. این افراد انگیزه های دیگر را بی اعتبار می کنند و معتقدند که دیگران می خواهند به آنها آسیب برسانند. علائم دیگر این بیماری عبارتند از:
- عدم تمایل به اعتماد به دیگران
- تهمت زدن به دیگران
- داشتن احساسات موهن یا حتی تهدید کردن دیگران در مواردی که آن ها در حوادث بی گناه هستند
فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید می تواند به سرعت احساس خشم و خصم نسبت به دیگران کند. اختلال شخصیت پارانوئید معمولا در اوایل بزرگسالی ظاهر می شود. به نظر متخصصان کلینیک کلیولند، به نظر می رسد این اختلال روانی در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد.
درمان PPD می تواند چالش برانگیز باشد. زیرا افراد مبتلا به این بیماری دارای سوء ظن و عدم اعتماد به دیگران هستند. بنابراین در گام اول، پزشک باید اعتماد بیمار را جلب کند تا بتواند درمان را آغاز کند. این اعتماد به بیمار اجازه می دهد تا پزشک خود را باور کرده و بپزیرد که به بیماری مبتلا است.
ادامه این مقاله مجله پیام سلامت را به معرفی علل، علائم، روش های تشخیص و روش های درمان یکی از بیماری های روانی به نام اختلال شخصیت پارانوئید اختصاص داده ایم.
علل ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئیدی چیست؟
علت دقیق ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید ناشناخته است. با این حال، محققان بر این باورند که ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و محیطی می تواند منجر به ایجاد این اختلال شود. این اختلال روانی بیشتر در خانواده هایی که سابقه اسکیزوفرنی و اختلال های هذیان را دارند، شیوع دارد. قرار گرفتن در معرض آسیب در دوران کودکی نیز ممکن است عامل مهمی برای ایجاد PPD باشد.
علائم اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟
اغلب افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید اعتقاد ندارند که رفتارشان غیر طبیعی است. حتی ممکن است به نظر شخص مبتلا به PPD، دیگران مشکوک به نظر برسند. با این حال، کسانی که در اطراف فرد بیمار هستند ممکن است این اعتقاد را داشته باشند که رفتار بیمار نوعی بی اعتمادی دارد و توهین آمیز است. فرد مبتلا به PPD ممکن است به شیوه ای خصمانه یا خشن رفتار کند. رفتار آن ها گاها طعنه آمیز است، و از این رو اغلب یک پاسخ خصمانه از دیگران دریافت می کنند. متاسفانه این روند، سوء ظن های اصلی آن ها را تأیید می کند.
فرد مبتلا به PPD ممکن است بیماری روحی یا شرایط دیگری نیز در بدن داشته باشد. این شرایط معمولا PPD را تغذیه می کنند. به عنوان مثال، افسردگی و اضطراب می تواند بر خلق و خوی فرد تأثیر بگذارد. تغییرات رفتاری می تواند فردی را که دارای PPD است را بیشتر پارانوئید و منزوی کند.
سایر علائمی که با اختلال شخصیت پارانوئید رخ می دهد عبارتند از:
- افراد مبتلا اعتقاد دارند که دیگران انگیزه های پنهان دارند و یا قصد دارند به آن ها آسیب برسانند
- در وفاداری دیگران تردید دارند.
- به انتقاد شدن توسط دیگران حساسیت شدید دارند.
- برای کار کردن با دیگران مشکل دارند.
- فرد مبتلا سریع خشمگین شده و خصمانه رفتار می کند.
- از جامعه جدا می شوند و به انزوای اجتماعی رو می آورند.
- همیشه استدلال دارند و حالت دفاعی به خود می گیرند.
- نمی توانند مشکلات خود را درک کنند.
- هرگز آرامش ندارند.
برخی از علائم PPD می تواند شبیه علائم اختلالات دیگر باشد. اختلال اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت مرزی دو اختلال مهمی هستند که علائمی مشابه با PPD دارند. تشخیص تفاوت این اختلالات کمی دشوار است.
اختلال شخصیت پارانوئیدی چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص پزشک ابتدا در مورد علائم و سابقه بیماری های روانی که داشته اید سوالاتی را مطرح می کند. او همچنین ارزیابی فیزیکی را انجام خواهد داد تا به دنبال علائم دیگر بیماری های زمینه ای بگردد. برای تشخیص صحیح بهتر است که به روانپزشک، روانشناس یا سایر متخصصان در امر سلامت روان مراجعه کنید. این متخصصان می توانند از تست های مختلف برای تشخیص استفاده کنند.
متخصص بهداشت روان ارزیابی های جامعی را انجام خواهد داد. او ممکن است درباره دوران کودکی، دوران مدرسه، محل کار و روابط بیمار سوالاتی را مطرح کند. یکی از مهمترین بخش های تشخیص اختلال شخصیت پارانوئیدی این است که در مورد رفتار بیمار در موقعیت های ذهنی خاص سوالاتی پرسیده می شود. پاسخ این سوالات برای سنجش نحوه واکنش بیمار به شرایط خاص ضروری است. بعد از تشخیص متخصص، یک برنامه درمانی که شامل روش های درمان زیر است، طراحی می شود.
اختلال شخصیت پارانوئید چگونه درمان می شود؟
درمان PPD می تواند بسیار موفق آمیز باشد. با این حال، اکثر افراد مبتلا به این بیماری در پذیرش بیماری و انجام درمان مشکل دارند. معمولا افرادی که به اختلال شخصیت پارانوئیدی مبتلا هستند علائم خود را انکار می کنند. اما اگر فرد مایل به پذیرش درمان باشد، مشاوره درمانی یا روان درمانی مفید خواهد بود. در این روش ها به شیوه های زیر به بیمار کمک خواهد شد:
- به فرد کمک می شود تا یاد بگیرد چگونه با این اختلال مقابله کند
- به فرد کمک می شود تا یاد بگیرد چگونه با دیگران در شرایط اجتماعی ارتباط برقرار کنید
- به کاهش احساسات پارانویا در بیمار کمک می شود
داروهایی نیز وجود دارند که در شرایط خاص می توانند برای بیمار مفید باشند. به ویژه اگر فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئیدی دارای شرایط مرتبط دیگری مانند افسردگی یا اختلالات اضطرابی باشد. داروهای مورد استفاده برای درمان عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی
- بنزودیازپین ها
- ضد روانپریشی ها
ترکیب دارو با مشاوره درمانی یا روان درمانی می تواند بسیار موفق آمیز باشد.
چشم انداز بلند مدت بیماران مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئیدی چیست؟
چشم انداز افراد مبتلا بستگی به این دارد که آیا فرد مایل به پذیرش درمان است یا خیر. افرادی که درمان را می پذیرند می توانند شغل خود را حفظ کرده و روابط سالمی را با دیگران داشته باشند. با این حال، آن ها باید در تمام طول عمر خود درمان را ادامه دهند. زیرا هیچ درمان کاملی برای اختلال شخصیت پارانوئیدی وجود ندارد. این یعنی بدون درمان علائم PPD ادامه خواهد یافت. بنابراین مراقبت و حمایت از بیمار بسیار مهم است.
افراد مبتلا به PPD که برای درمان از خود مقاومت نشان می دهند، عملکرد ضعیفی در زندگی دارند. PPD ممکن است توانایی آن ها را برای انجام وظایف شغلی یا تعاملات مثبت اجتماعی کاهش دهد.