ادرار شبانه زیاد یا پر ادراری شبانه، اصطلاح پزشکی برای نیاز به ادرار کردن بیش از حد در شب است. در طول زمان خواب، به دلیل تولید و کارکرد کم کلیه ها، بدن شما ادرار کمتری دارد. این بدان معنی است که اکثر مردم نیازی به بیدار شدن در طول شب برای ادرار کردن ندارند و می توانند ۶ تا ۸ ساعت بدون وقفه بخوابند.
اگر شما در طول خواب، بیش از دو بار از رختخواب بیدار می شوید و نیاز به ادرار کردن دارید ممکن است به نوکتوریا مبتلا باشید. نوکتوریا اختلالی است که موجب ادرار شبانه زیاد در بدن می شود. این اختلال علاوه بر این، مخل خواب نیز است و می تواند نشانه دهنده بیماری زمینه ای باشد که به تازگی در بدن در حال شکل گرفتن است. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علل، تشخیص، درمان و پیشگیری از ادرار شبانه زیاد یا ادرار بیش از حد در شب (نوکتوریا) صحبت می کنیم.
علل ادرار شبانه زیاد یا نوکتوریا چیست؟
علل ادرار شبانه زیاد می تواند از انتخاب های نادرست در شیوه زندگی تا بیماری ها زمینه ای در بدن متفاوت باشد. نوکتوریا در بین افراد مسن بیشتر رایج است. اما در هر سن دیگری نیز ممکن است رخ دهد. علل ادرار شبانه زیاد را می توان به صورت زیر طبقه بندی کرد:
شرایط پزشکی
انواع بیماری های جسمی می توانند باعث ایجاد پر ادراری شبانه شوند. علل شایع این اختلال یک نوع عفونت ادراری (UTI) یا عفونت مثانه است. این عفونت ها موجب سوزش مکرر و نیاز فوری به دفع ادرار در طول روز و شب می شوند. درمان این عفونت ها نیز نیاز به آنتی بیوتیک دارد.
سایر بیماری هایی که می توانند چنین حالتی را در بدن ایجاد کنند عبارتند از:
- عفونت یا بزرگ شدن پروستات
- پرولاپس مثانه
- بیش فعالی مثانه (OAB)
- تومورهای مثانه، پروستات یا ناحیه لگن
- دیابت
- اضطراب
- عفونت کلیه
- ورم یا تورم پاها
- آپنه انسدادی خواب
- اختلالات عصبی مانند مولتیپل اسکلروز، بیماری پارکینسون یا تحت فشار بودن نخاع
ادرار شبانه زیاد در افراد مبتلا به نارسایی اندام ها مانند نارسایی قلبی یا کبدی نیز رایج است.
بارداری
ادرار شبانه زیاد می تواند از علائم اولیه بارداری باشد. این اختلال معمولا در اوایل بارداری پیشرفت می کند. اما بعدها و در ماه های بالای بارداری نیز به دلیل بزرگ شدن رحم و ایجاد فشار توسط آن بر روی مثانه، ممکن است پر ادراری شبانه رخ دهد.
داروها
بعضی از داروها ممکن است عارضه جانبی مانند ادرار شبانه زیاد را به همراه داشته باشند. این عوارض به ویژه در مورد دیورتیک ها (قرص های آب) که برای درمان فشار خون بالا تجویز می شوند، صادق است. در صورتی که توانایی ادرار کردن خود را از دست داده اید یا دیگر نمی توانید ادرار خود را کنترل کنید، باید از متخصص برای درمان و کنترل بیشتر بر روی مثانه کمک بگیرید.
عادات اتخاذ شده در سبک زندگی
یکی دیگر از علل شایع ادرار شبانه زیاد مصرف بیش از حد مایعات است. نوشیدنی های الکلی و کافئین دار یک نوع دیورتیک هستند. این بدین معنی است که مصرف آن ها باعث می شود بدن شما ادرار بیشتری تولید کند. مصرف بیش از حد الکل یا نوشابه های کافئین دار باعث ایجاد بیداری شبانه و نیاز به دفع ادرار می شوند.
برخی از افراد نیز ممکن است عادت به بیدار شدن و مراجعه کردن به سرویس بهداشتی را داشته باشند.
ادرار شبانه زیاد چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص علت ادرار شبانه زیاد ممکن است دشوار باشد. پزشک برای تشخیص ابتدا سؤالات مختلفی از بیمار می پرسد. این سوالات می توانند برای تعیین این که چه چیزی می خورید یا چه چیزی می نوشید که موجب ادرار شبانه زیاد می شود و همچنین این که با توجه به مصرف مواد غذایی چقدر نیاز به دفع ادرار دارید مفید باشند.
سؤالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد شامل موارد زیر است:
- چه زمانی نوکتوریا شروع شده است؟
- چند بار در شب باید ادرار کنید؟
- آیا ادرار کمتری نسبت به قبل دارید؟
- آیا تا به حال رختخواب خود را خیس کرده اید؟
- آیا مشکل شما روز به روز بدتر می شود؟
- آیا علائم دیگری همراه با نوکتوریا دارید؟
- چه داروهایی مصرف می کنید؟
- آیا سابقه خانوادگی مشکلات مثانه یا دیابت دارید؟
پزشک همچنین ممکن است شما را تحت آزمایشات زیر قرار دهند تا بتواند علت اختلال را پیدا کند:
- آزمایش قند خون برای بررسی دیابت
- سایر آزمایش های خون برای شمارش خون و شیمی خون
- تجزیه شیمیایی ادرار
- کشت ادرار
- تست محرومیت مایعات
- تست های تصویربرداری، مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن
- تست های اورولوژی، مانند سیستوسکوپی
روش درمان ادرار شبانه زیاد چیست؟
اگر ادرار شبانه زیاد به علت مصرف داروی خاصی ایجاد شده باشد، ممکن است قطع مصرف همه چیز را به حالت عادی باز گرداند.
اما در شرایطی که علت این اتفاق، مصرف دارو نباشد، پزشک ممکن از داروهای زیر جهت درمان بهره ببرد:
- داروهای آنتی کولینرژیک، که باعث کاهش علائم بیش فعالی مثانه می شوند.
- دسموپرسین، که باعث می شود تولید ادرار توسط کلیه ها در شب کمتر شود.
ادرار شبانه زیاد می تواند یک بیماری جدی تر از قبیل دیابت یا عفونت دستگاه ادراری را نشان دهد. این بیماری ها در صورت عدم دمان می توانند بدتر شده و حتی به بخش های دیگر بدن گسترس یابند. ادرار شبانه زیاد که به علت بیماری زمینه ای ایجاد شده است، معمولا هنگامی که بیماری با موفقیت درمان می شود متوقف خواهد شد.
چگونه از ادرار شبانه زیاد جلوگیری کنیم؟
گام هایی وجود دارد که می توانید برای کاهش تاثیر نوکتوریا بر روی زندگی خود از آن ها استفاده کنید.
- کاهش میزان مایعاتی که بین ۲ تا ۴ ساعت قبل از خواب می نوشید، می تواند به جلوگیری از نیاز به ادرار کردن در شب کمک کند.
- اجتناب از مصرف نوشیدنی هایی که حاوی الکل و کافئین هستند نیز ممکن است موثر باشد. الکل و کافئین به نوعی ادرار آور محسوب می شوند.
- مصرف برخی از مواد غذایی که ممکن است باعث تحریک مثانه شود مانند شکلات، غذاهای تند، غذاهای اسیدی و شیرین کننده های مصنوعی را محدود کنید.
- ورزش کگل و فیزیوتراپی برای عضلات کف لگن می توانند به تقویت عضلات لگن و کنترل مثانه کمک کنند.
- با توجه به آنچه نشانه ها را در بدنتان بدتر می کند، باید سعی کنید که عادات غذایی خود را اصلاح کنید. برای اطلاع از این محرک ها می توانید چیزهایی که در طول روز می خورید و می نوشید را یادداشت کنید.
چشم انداز
از آنجا که ادرار شبانه زیاد چرخه خواب شما را تحت تاثیر قرار می دهد، در صورت عدم درمان، می تواند منجر به محرومیت از خواب، خستگی، خواب آلودگی و تغییرات خلقی شود. برای کسب اطلاع در مورد تغییرات مناسب در شیوه زندگی و گزینه های درمان که می توانند به شما کمک کنند، با پزشک مشورت کنید.