استئوپنی به معنی تراکم کم استخوان است. تراکم استخوان به وزن و قدرت استخوان اشاره دارد. در این مقاله مجله پیام سلامت به بررسی عوامل خطر، تشخیص، درمان و تفاوت استئوپنی با پوکی استخوان می پردازد. همچنین به راه های پیشگیری از آن نیز نگاهی خواهیم داشت.
مطالب این مقاله عبارتند از:
- بررسی اجمالی بیماری
- استئوپنی در برابر پوکی استخوان
- عوامل خطر ابتلا
- تشخیص
- درمان استئوپنی
- پیشگیری از استئوپنی
بررسی اجمالی
استخوان ها دارای مواد معدنی مانند فسفات و کلسیم هستند که آنها را قوی و متراکم می کند. هر چه استخوان ها ضعیف تر باشند، شانس شکستگی آن ها بیشتر می شود. در طول زندگی شخصی، سلول های استخوانی به طور مدام تجزیه می شوند و یا توسط بدن دوباره جذب می شوند. به جای این سلول ها، از کلسیم سلول های تخصصی برای ساختن استخوان جدید استفاده می شود.
با بالا رفتن سن، بدن سلول های استخوانی را سریعتر جذب می کند تا بتواند آنها را جایگزین کند. این فرایند منجر به کاهش تراکم استخوان می شود.
استئوپنی در مقابل پوکی استخوان
استئوپنی گاهی اوقات با پوکی استخوان اشتباه گرفته می شود. اگرچه هر دو بیماری مربوط به تراکم استخوان هستند، اما با هم یکسان نمی باشند.
استئوپنی، به معنی تراکم استخوان کمتر از سطح نرمال می باشد. اما استئوپروز جدی تر از استئوپنی است. زیرا میزان کاهش حجم استخوان در آن بیشتر و شدیدتر است.
پوکی استخوان پوسته استخوان را شکننده می کند، که می تواند منجر به شکستگی های استخوانی حتی بعد از اتفاقات جزئی شود. پوکی استخوان می تواند ظاهر استخوان را خمیده کرده و باعث شود که قد استخوان کوتاه شود. گاهی نیز موجب تغییر شکل ستون فقرات می شود.
هر دو پوکی استخوان و استئوپنی بسیار رایج هستند.
با توجه به اعلام بنیاد ملی پوکی استخوان در آمریکا (National Osteoporosis Foundation)، حدود ۵۴ میلیون نفر در ایالات متحده پوکی استخوان دارند. بنابراین به نظر می رسد بسیاری از افراد مبتلا به پوکی استخوان باشند.
این موضوع مهم است که بدانید که افراد مبتلا به استئوپنی در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند.
عوامل خطر برای ابتلا به کاهش تراکم استخوان
هنگامی که افراد به سن ۳۰ سالگی می رسند، چگالی استخوان هایشان در بالا ترین میزان خود است و از آن به بعد به تدریج کاهش می یابد. افرادی که بیش از ۵۰ سال سن دارند، با خطر ابتلا به پوکی استخوان مواجه هستند. زنان، به ویژه زنانی که پس از سن یائسگی هستند، نسبت به مردان، شانس ابتلای بیشتری برای کاهش تراکم استخوان دارند.
استروژن نقش مهمی در جذب استخوان و رشد سلول های جدید استخوانی دارد. همانطور که سطح استروژن در طی یائسگی کاهش می یابد، خطر ابتلا به پوکی استخوان نیز افزایش پیدا می کند.
مردان نیز ممکن است به استئوپنی و استئوپروز مبتلا شوند. اما بسیار کمتر از زنان به این بیماری دچار می شوند.
با توجه به گزارش مرکز تحقیقات ملی پوکی استخوان و بیماری های مرتبط با استخوان در آمریکا (Osteoporosis and Related Bone Diseases National Resource Center)، حدود ۲ میلیون مرد در آمریکا مبتلا به پوکی استخوان هستند.
یکی از دلایل این که استئوپنی در زنان بیشتر اتفاق می افتد، این است که استخوان هایشان به طور معمول کوچکتر و نازک تر از استخوان های مردان است.
زنان آسیایی و قفقازی، نسبت به سایر نژادها با خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان و استئوپنی مواجه هستند.
عوامل خطر دیگری نیز برای ابتلا به استئوپنی شناسایی شده است. این عوامل عبارتند از:
رژیم غذایی: افرادی که رژیم غذایی شان مقدار کمی ویتامین D و کلسیم دارد ممکن است بیشتر به پوکی استخوان مبتلا شوند. مصرف بیش از حد الکل نیز می تواند باعث کاهش توانایی استخوان ها در جذب کلسیم شود.
سیگار کشیدن: کلسیم باعث ایجاد استخوان های قوی می شود. سیگار مقدار کلسیمی که جذب استخوان ها می شود را مختل می کند و ممکن است باعث کاهش استخوان شود.
بعضی از داروها: بعضی از داروها می توانند باعث کاهش حجم استخوان شوند. به ویژه زمانی که مدت طولانی از آن ها مصرف شود. به عنوان مثال، برخی از داروهای ضد تشنج، داروهای سرطانی و استروئیدها ممکن است منجر به کاهش تراکم استخوان شوند.
بعضی بیماری ها: داشتن برخی از بیماری ها مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید و بیماری سلیاک، خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان را افزایش می دهد.
تشخیص استئوپنی
اکثر افراد تا زمانی که آزمایش چگالی و تراکم استخوان ندهند، نمی دانند که استئوپنی دارند. در واقع، این بیماری اغلب به عنوان بیماری خاموش در نظر گرفته می شود. زیرا علائمی در آن وجود ندارد. به همین دلیل آزمایش چگالی استخوان برای تشخیص بسیار مهم است.
شایع ترین آزمایش چگالی استخوان، دوز انرژی اشعه ایکس یا DEXA نامیده می شود.
DEXA شامل استفاده از اشعه X کم انرژی است که سطح کلسیم را در استخوان ها ارزیابی می کند.
متخصصان بنیاد ملی پوکی استخوان آمریکا (National Osteoporosis Foundation) پیشنهاد می کنند که بهترین مکان برای انجام آزمایش، ران یا ستون فقرات است. اندازه گیری تراکم این مناطق بهترین پیش بینی را برای افرادی که در معرض خطر شکستگی هستند، ارائه می دهد.
نتایج آزمون با استفاده از نمره T گزارش می شود. نتیجه نمره T بیمار با نمره یک فرد سالم با توده عادی در استخوان مقایسه می شود.
به عنوان مثال، نمره T طبیعی محسوب می شود که بالاتر از ۱- باشد. نمره T بین ۱- تا ۲٫۵- استئوپنی را نشان می دهد و نمره T بالا تر از ۲٫۵- به عنوان پوکی استخوان شناخته می شود.
توصیه های فردی در مورد اینکه چه موقع آزمایش استئوپنی انجام شود ممکن است بر اساس عوامل خطر متفاوت باشد. به طور معمول، پزشکان توصیه می کنند که تمام زنان بالای ۶۵ سال حداقل یک بار آزمون تراکم استخوان را انجام دهند.
همچنین زنانی که زیر ۶۵ سال سن دارند اما به یائسگی رسیده اند و فاکتورهای خطر دیگری برای ابتلا به استئوپنی را دارند نیز باید این آزمون را انجام دهند.
درمان استئوپنی
استئوپنی اغلب می تواند به پوکی استخوان پیشرفت کند. هنگامی که فرد مبتلا به پوکی استخوان می شود، خطر شکستگی استخوان در او افزایش پیدا می کند. درمان این اختلال می تواند مانع پیشرفت بیماری شود. روش های درمانی توصیه شده برای استئوپنی عبارتند از:
استراتژی های رژیم غذایی
توصیه های تغذیه ای برای درمان این بیماری ممکن است شامل افزودن غذاهایی باشد که باعث افزایش قدرت استخوان می شوند.
به عنوان مثال، کلسیم و ویتامین D به افزایش قدرت استخوان کمک می کنند.
غذاهایی که دارای کلسیم بالا هستند عبارتند از:
- سبزیجات دارای برگ سبز
- لبنیات
- ماهی ساردین
منابع خوب ویتامین D عبارتند از:
- جگر گاو
- ماهی های روغنی و چرب
- ماهی خال مخالی
- غلات غنی شده
پزشکان همچنین ممکن است محدود کردن مصرف غذاهای خاص و نوشیدنی هایی که خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهند را پیشنهاد کنند.
ورزش
ورزش برای پیشگیری و درمان استئوپنی توصیه می شود. ورزش منظم می تواند از کاهش استخوان جلوگیری کرده و ممکن است تراکم استخوان را بهبود بخشد.
برنامه تمرینی باید شامل تقویت عضلات و تمرینات تحمل وزن باشد. تمرینات تقویت عضلات عبارتند از:
- تمریناتی که مبتنی بر وزن بدن است مانند اسکات
- بلند کردن وزنه و یا استفاده از تجهیزات مختلف ورزشی
- تمرین تحمل وزن شامل فعالیت هایی مانند رقص، بالا رفتن از پله ها و پیاده روی
تمرینات تعادلی نیز اغلب برای کمک به جلوگیری از زمین خوردن در سنین بالا توصیه می شود.
دارو
پزشکان معمولا، تا زمانی که وضعیت فرد به پوکی استخوان منتهی نشود داروها را توصیه نمی کنند. اگر فرد مبتلا به استئوپنی در حال حاضر مبتلا به شکستگی استخوان باشد، پزشکان معمولا دارو را تجویز می کنند.
داروهایی که بیشتر استفاده می شوند، شامل یک دسته از داروهایی به نام بیسفسفونات ها هستند که از جذب استخوان جلوگیری می کنند. پزشکان ممکن است برای کسانی که بیماری شان به پوکی استخوان پیشرفت کرده است، روش هایی مانند درمان جایگزینی هورمون را تجویز کنند.
پیشگیری از استئوپنی
استراتژی های زیادی برای جلوگیری از استئوپنی و پیشرفت آن به پوکی استخوان وجود دارد.
- به عنوان مثال، انجام تمرینات ورزشی منظم مبتنی بر تحمل وزن می تواند خطر ابتلا به استئوپنی را کاهش دهد.
- داشتن رژیم غذایی متعادل و غنی از غذاهایی حاوی کلسیم و ویتامین D در جلوگیری از کاهش تراکم استخوان مفید هستند.
- تغییر در شیوه زندگی نیز می تواند از استئوپنی جلوگیری کنند. این تغییرات عبارتند از:
اجتناب از مصرف نیکوتین: سیگار کشیدن و دیگر اشکال مصرف نیکوتین مانند تنباکو و آدامس نیکوتین می توانند بر میزان جذب و نگهداری کلسیم بدن تاثیر بگذارند. این عامل باعث کاهش استخوان می شوند.
کاهش مصرف نوشابه های حاوی فسفات: انواع خاصی از نوشابه مانند کولا حاوی فسفات اسید است که می تواند کلسیم را در استخوان ها کاهش دهد. همچنین، کافئین موجود در برخی از نوشابه ها نیز می تواند بر تراکم استخوان تأثیر بگذارد.
محدود کردن مصرف نمک: غذاهایی که نمک زیاد دارند می توانند باعث کاهش کلسیم بدن و کاهش تراکم استخوان شوند. یادتان باشد که این تنها نمک نیست که سطح سدیم بدن تان را افزایش می دهد. برخی از غذاها مانند غذاهای فست فود، گوشت های کنسرو شده و غذاهای نیمه آماده اغلب نمک زیادی دارند.
مصرف مکمل های غذایی: افرادی که به مقدار کافی کلسیم و ویتامین D در غذاهایی که مصرف می کنند ندارند باید از پزشک خود در مورد مکمل ها سوال بپرسند. مقدار توصیه شده کلسیم ممکن است بر اساس سن، جنسیت و سایر عوامل خطر استئوپنی متفاوت باشد.