اسید اسکوربیک که معمولا به عنوان ویتامین C شناخته می شود، یک ترکیب ارگانیک مورد نیاز برای تولید کلاژن در بدن انسان است. بدن انسان نمی تواند ویتامین C مورد نیاز خود را تولید کنند. بنابراین باید آن را از طریق رژیم غذایی یا مکمل ها به دست آورد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد منابع، کارکرد، مزایا، مقدار توصیه شده، عوارض جانبی و نحوه ساخت و بسته بندی اسید اسکوربیک یا همان ویتامین C صحبت می کنیم.
منابع غذایی حاوی اسید اسکوربیک
ویتامین C را می توان در بسیاری از میوه ها و سبزیجات از جمله بسیاری از انواع توت ها (به عنوان مثال توت فرنگی و تمشک)، میوه های گرمسیری مانند انبه، گواوا و پاپایا و بسیاری از مرکبات مانند پرتقال و گریپ فروت یافت. بسیاری از سبزیجات، از جمله بروکلی و گل کلم، دارای مقدار زیادی از ویتامین C هستند. برخی از میوه های نه چندان محبوب که در جنگل های آمازون و استرالیا می رویند نیز حاوی مقدار زیادی اسید اسکوربیک هستند.
بلوغ میوه یا سبزیجات نقش مهمی در میزان ویتامین C موجود در آن ها دارد. به طوری که سطح اسید آسکوربیک در زمانی که میوه یا سبزی در حال جوانه زدن و جوان تر شدن است، بیشتر می شود. ویتامین C بسیار ناپایدار است. به این معنی که هنگامی در معرض هوا، آب، گرما و سرمای شدید قرار می گیرد، قدرت خود را از دست می دهد. یعنی ذخیره کردن میوه ها در فریزر باعث می شود تا آنها یک سوم از ویتامین C موجود در خود را از دست بدهند.
جوشاندن سبزیجات نیز همین کار را می کنند. در این حالت حتی گاهی اوقات کاهش میزان ویتامین C می تواند بیشتر نیز باشد. ویتامین C همچنین می تواند به عنوان مکمل غذایی در اشکال مختلف نیز مصرف شود. هر چند این ویتامین در غذاهای خام راحت تر جذب می شوند و بسیاری معتقدند که مزایای ویتامین C که از طریق مواد غذایی خام به دست می آید از مزایای اسید اسکوربیک که به صورت مکمل استفاده می شود بیشتر است.
تاریخچه کشف خواص اسید اسکوربیک
توانایی مرکبات در پیشگیری و درمان بیماری اسکوربوت برای اولین بار در سال ۱۷۴۷ توسط جراح نیروی دریایی بریتانیا جیمز لیند کشف شد. در طول یک آزمایش کنترل شده بر روی یک کشتی بریتانیایی، لیند پرتقال و لیمو را به رژیم غذایی برخی از اعضای گروه که در کشتی زندگی می کردند، به عنوان یک روش پیشگیری از اسکوربوت، اضافه کرد. لیند از این آزمایش نتیجه گرفت که میوه های خانواده مرکبات در پیشگیری از بیماری موثر بودند.
با این حال، این موضوع تا سال ۱۹۱۲ و زمانی که دانشمندان نروژی اکسل هولست و تئودور فلوریچ تحقیقات خود را بر روی خواص ضد اسکوربوت غذاهای خاص حاوی ویتامین C آغاز کردند، مهجور ماند. اسید اسکوربیک مدتی بعد از آن توسط محققان مجارستانی، جوزف ال سایربیلی و آلبرت زنت گیورگی، و محقق آمریکایی، چارلز گلن شاه کشف شد. در سال ۱۹۳۳، شیمیدان لهستانی تدئوس ریچسن قادر به سنتز ویتامین C شد و در سال ۱۹۳۴ سر والتر نورمن هاورث، همراه با شیمیدان بریتانیایی، سر ادموند لانگلی هرست، قادر به تولید اسید اسکوربیک مصنوعی به طور مستقل از تحقیقات ریچسن شدند و جایز نوبل شیمی را دریافت کردند.
کاربرد اسید اسکوربیک
اسید اسکوربیک برای تولید کلاژن و عملکرد مناسب بافت های همبند، به خصوص استخوان ها، دندان ها و غضروف ضروری است. مصرف ناکافی ویتامین C باعث خونریزی و التهاب لثه ها می شود و استخوان ها را شکننده می کند.
این ماده یک آنتی اکسیدان قوی و دارای خواص ضد التهابی در بهبود زخم است. تصور می شود که از طریق جلوگیری از اکسیداسیون سلول ها، از آسیب پوستی ناشی از رادیکال های آزاد جلوگیری می کند. در آزمایشات بالینی مشخص شده است که آنتی اکسیدان ها در کاهش بیماری های قلبی عروقی، از جمله سکته قلبی و سکته مغزی موثر بودند. ویتامین C در ترکیب با انسولین برای کنترل سطح گلوکز خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ مورد استفاده قرار گرفته است. در حال حاضر تحقیقات در حال انجام است تا اثربخشی آن بر روی دیابت نوع ۲ نیز مورد آزمایش قرار بگیرد.
لیپوپروتئین ها نیز به ویتامین C وابسته هستند. بنابراین هر گونه بافتی که حاوی چربی است به خصوص به کمبود ویتامین C آسیب پذیر است. سیگار کشیدن باعث افزایش سطح مسمومیت بدن و مانع از جذب اسید آسکوربیک می شود. بنابراین مصرف این ویتامین توسط سیگاری ها، جهت سم زدایی از بدن باید بیشتر باشد.
زنانی که از قرص های جلوگیری از بارداری خوراکی استفاده می کنند باید دوزهای بالاتری از ویتامین C را مصرف کنند. زیرا قرص های خوراکی ضد بارداری باعث کاهش جذب ویتامین C می شود. افرادی که از آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند نیز باید ویتامین C بیشتری مصرف کنند تا مواد مغذی را که هنگام مصرف آنتی بیوتیک ها از دست داده اند شارژ کرده و سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنند. به این ترتیب توانایی بدن برای استفاده بهتر از آنتی بیوتیک ها بهبود می یابد.
مزایای اثبات شده و اثبات نشده اسید اسکوربیک
ادعاهایی در مورد اثربخشی ویتامین C موضعی به عنوان یک روش جلوگیری از بارداری بلافاصله پس از مقاربت وجود دارد. تصور می شود این روش سطح اسیدیته در واژن را افزایش می دهد. بنابراین محیط واژن برای اسپرم نامساعد می شود.
همچنین اسید اسکوربیک با مهار تولید پروژسترون، که یک هورمون مورد نیاز برای بارداری موفق است، می تواند از حاملگی جلوگیری کند. با این حال، این ادعاها با شواهد پزشکی تایید نشده اند. به علت توانایی اسید اسکوربیک برای محافظت از بدن در برابر رادیکال های آزاد، بسیاری معتقدند که ویتامین C می تواند در جلوگیری و درمان سرطان، به ویژه سرطان معده موثر باشد. اگر چه این ادعا نیز اثبات نشده است. اما علاوه بر درمان های سنتی سرطانی، هیچ گونه عارضه جانبی نیز در مدیریت بیماری توسط ویتامین C مشاهده نشده است.
ویتامین C به بدن کمک می کند که جذب آهن را افزایش دهد. به همین علت افراد مبتلا به جذب آهن زیاد باید از مصرف اسید اسکوربیک در حجم زیاد خودداری کنند.
مقدار مصرف معمولی و طریقه استفاده از اسید اسکوربیک
دوز توصیه شده از سوی سازمان های ملی و بین المللی برای اسید اسکوربیک از ۴۵ میلی گرم در روز تا حداکثر ۲ گرم (۲۰۰۰ میلی گرم) در روز متغیر است. در ایالات متحده، دوز توصیه شده برای بزرگسالان بین ۶۰ تا ۹۰ میلی گرم در روز است. در حالی که سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند از این ویتامین روزانه ۴۵ میلی گرم استفاده کنید.
متخصصان National Academy of Sciences مصرف روزانه این ویتامین را به شرح زیر توصیه می کنند:
- مردان ۹۰ میلی گرم
- زنان ۷۵ میلی گرم
- نوجوانان بین ۴۵ تا ۶۰ میلی گرم
با این حال، این اعداد فقط باید به عنوان یک دستورالعمل کلی استفاده شود. زیرا در بدن هر فرد جذب ویتامین C متفاوت است و افراد مبتلا به ضعف در سیستم ایمنی بدن یا افرادی که در محیط های شهری زندگی می کنند و در معرض دود سیگار و آلودگی های هوا هستند، باید بیشتر از این ویتامین استفاده کنند.
افرادی که در آزمایشگاه ها یا کارخانه هایی که با مواد شیمیایی سروکار دارند کار می کنند، باید مصرف روزانه ویتامین C خود را برای مقابله با مسمومیت افزایش دهند.
اثرات جانبی مصرف اسید اسکوربیک
به طور کلی اعتقاد بر این است که مصرف روزانه ویتامین C از طریق یک رژیم غذایی متعادل بدون استفاده از مکمل ها ضروری است. با این حال، مصرف بیش از حد ویتامین C عوارض طولانی مدتی ندارد. اسهال یکی از شایع ترین عوارض جانبی موقت آن است. دانشمندان Orthomolecular معتقدند که اسهال نشان دهنده زمانی است که بدن به حداکثر مصرف روزانه خود از اسید اسکوربیک در رژیم غذایی رسیده است و شروع به رد کردن مقدار ویتامین استفاده نشده خود می کند.
از آنجا که ویتامین C در جذب آهن موثر است، مسمومیت با آهن در زمان مصرف زیاد از ویتامین C رخ می دهد و افراد مبتلا به هموکروماتوز باید مطابق دستور العمل های ذکر شده از ویتامین C استفاده کنند.
ساخت و بسته بندی
از آنجا که ویتامین C بسیار سریع اکسید می شود، فرایند تولید آن، نقش مهمی در اثربخشی محصول دارد. سرم های حاوی ویتامین C به طور کلی باید در بطری های غیر شفاف یا تیره بسته بندی شوند تا از ورود نور جلوگیری شود. سرم های ویتامین C باید بین ۱۵ و ۳۰ درجه سانتیگراد در جای خشک و دور از قرار گرفتن در معرض نور خورشید نگهداری شوند. تعادل pH در سطح پوست نیز نقش مهمی در جذب ویتامین C دارد. تعادل pH بین ۲٫۰ تا ۴٫۰ بهترین جذب پوست را از این ویتامین ایجاد می کند.
از آن جایی که اسید اسکوربیک پایدار نیست، برای جلوگیری از اکسیداسیون و تبدیل شدن رنگ آن به زرد و قهوه ای تیره، یک فرایند تثبیت باید روی آن رخ دهد. ضمن این که می توانید کرم خانگی این ویتامین را نیز به کمک دو ماده ساده تهیه کنید. مخلوط اسید اسکوربیک L و گلیسیرین که می توانید آن ها را از داروخانه خریداری کنید، کرم خانگی مفیدی برای پوستتان می باشد. این کرم را می توان سه تا پنج روز در یخچال نگهداری کرد.