مصرف داروهای ضد افسردگی ممکن است سبب افزایش وزن یا کاهش وزن شود. با توجه به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، داروهای ضد افسردگی سومین داروی رایج تجویز شده برای آمریکایی ها هستند. در حالی که اکثر داروهای ضد افسردگی برای درمان افسردگی تجویز می شوند، اما گاهی نیز این داروها برای درمان اختلالات اضطرابی، درد و یا حتی ترک سیگار استفاده می شود. تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت ما را همراهی کنید تا اطلاعاتتان در مورد افزایش وزن ناشی از داروهای ضد افسردگی بیشتر شود.
هنوز علت تغییرات وزن هنگام مصرف داروهای ضد افسردگی به درست درک نشده است. بررسی ها نشان داده اند که افزایش وزن ناشی از داروهای ضد افسردگی ممکن است به دلیل رهایی از افسردگی، افزایش اشتها و یا تغییر در عملکرد گیرنده خاص سروتونین باشد. علاوه بر این، یک مطالعه نشان داد که ممکن است یک عنصر ژنتیکی در افزایش وزن ناشی از داروهای ضد افسردگی درگیر باشد. تفاوت های ژنتیکی در برخی از ژن ها ممکن است بعضی از افراد را مستعد ابتلا به افزایش وزن پس از درمان با این داروها کند.
اکثر داروهای ضد افسردگی باعث افزایش وزن می شوند. با این حال، مهارکننده های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRI) باعث کاهش وزن کوتاه مدت خواهند شد. بوپروپیون (ولبوتین)، زیتبن) یکی از داروهای ضد افسردگی است که باعث کاهش وزن پایدار می شود.
افزایش وزن ناشی از داروهای ضد افسردگی
مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین
مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) داروهای ضد افسردگی هستند که اغلب تجویز می شوند. رایج ترین داروهایی که در دسته SSRI قرار دارند عبارتند از:
- سیتالوپرام (Celexa)
- اسکلیتوپام (Lexapro)
- فلوکستین (پروازاک)
- فلووکسامین (Luvox)
- پاروکستین (Paxil)
- سرترالین (Zoloft)
این طبقه از داروها علائم افسردگی را با کاهش جذب سروتونین در مغز کاهش می دهند. با مصرف این داروها میزان سورتونین در دسترس مغز کم می شود. درجه افزایش وزن با مصرف این داروها بستگی به SSRI ویژه ای که برای درمان تجویز شده است دارد. مطالعات نشان داده اند که بعضی از داروها باعث افزایش وزن بیشتری نسبت به سایر داروها می شوند. لازم به ذکر است که طول درمان در این مطالعه بین شش تا سی ماه بود. درمان با داروهای ضد افسردگی معمولا در کوتاه مدت انجام می شود. زیرا تاثیر آن ها در بدن ممکن است تا دوازده هفته بماند.
تاثیر مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین بر روی وزن
فلوکستین. ممکن است کمترین افزایش وزن را در میان سایر داروهای SSRI ایجاد کند. یک مطالعه نشان داد که پس از رهایی از اختلال افسردگی عمده (MDD)، افزایش وزن بیمارانی که از فلوکستین برای درمان استفاده کرده بودند، از کسانی که دارونما مصرف کرده بودند متفاوت نبود.
پاراکسیتین. این دارو ممکن است بیشترین تاثیر را بر روی وزن در بین مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین داشته باشد. در یک مطالعه مشخص شد که پاراکستین سبب افزایش وزن در ۶٪ بیماران می شود و وزن آن ها را نسبت به وزن قبل از درمان از ۱٫۶٪ تا ۳٫۶٪ افزایش می دهد.
فلووکسامین. این دارو برای درمان افسردگی و اختلال وسواسی-اجباری (OCD) مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو ممکن است وزن بدن را ۲٫۶٪ افزایش دهد.
سیتالوپرام. این دارو می تواند بین ۰ تا ۲٫۵٪ درصد بیش از وزن اولیه، وزن بدن را تغییر دهد.
سرترالین. این دارو ممکن است وزن بدن را بین ۱ تا ۱٫۶٪ درصد وزن اولیه افزایش دهد.
درمان با یکی از انواع SSRI ها به مدت طولانی می تواند سبب افزایش وزن شود. این افزایش وزن ممکن است پس از بهبودی افسردگی کم کم از بین برود. در صورتی که این افزایش برایتان مشکل ساز شده است با پزشک مشورت کنید.
مهارکننده های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین
داروهای مهار کننده جذب سرتونین و نوراپی نفرین (SNRI) عبارتند از:
- دس ونلاافکسین (Pristiq)
- دوولتسستین (سیمبلتا)
- Levomilnacipran
- ونلافاکسین (Effexor XR)
این داروها با مسدود کردن جذب دوباره سروتونین و نوراپی نفرین در مغز، در نهایت به تنظیم خلق و خوی منجر شده و به این ترتیب افسردگی را درمان می کنند. SNRI ها گاهی برای درمان سایر بیماری ها مانند اضطراب و فیبرومیالژیا مورد استفاده قرار می گیرند. داده های حاصل از مطالعات بالینی نشان می دهد که دوولتسستین یا ونلافاکسین با کاهش وزن اولیه و سپس افزایش وزن همراه هستند.
تاثیر مهارکننده های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین بر روی وزن
دوولتسستین. در مطالعه ای که بر روی بیش از ۱۱۰۰ بیمار انجام شد مشخص گردید که این دارو موجب کاهش ۱٫۱ پوند وزن بدن در طول درمان طولانی ۸ تا ۹ هفته ای می شود. با این حال، در مطالعات طولانی مدت ۳۴ هفته ای مشخص گردید که مصرف ۸۰ میلی گرم از این دارو وزن بدن را ۷ درصد و مصرف ۱۲۰ میلی گرم از آن ۱۳ درصد افزایش می دهد.
ونلافاکسین. تجزیه و تحلیل مطالعاتی که به مدت ۴ تا ۱۲ هفته ادامه داشت، نشان داد که مصرف ونلافاکسین در کوتاه مدت وزن بدن را ۱٫۱ پوند کاهش می دهد. میانگین مدت درمان ۱۸ ماه با افزایش میانگین ۱۵٫۴ پوند در وزن همراه بود.
علت کاهش وزن اولیه ممکن است به تهوع یا کاهش اشتهای که همراه با مصرف SNRI ها رخ می دهد باز گردد. با این حال، این عوارض جانبی به مرور زمان کاهش می یابند. به همین دلیل است که با گذشت زمان کاهش وزن جای خود را به افزایش وزن می دهد.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAs) در درمان بالینی بسیاری از بیماری ها مانند MDD، اضطراب و فیبرومیالژیا استفاده می شود. رایج ترین داروهایی که در این دسته قرار دارند عبارتند از:
- آمیتریپتیلین (الویل)
- دسیپارامین (نورپرمین)
- دوکسپین (Silenor)
- ایمی پرامین (Tofranil)
- نورتریپتیلین (پامولور)
سالهاست که TCA ها داروی انتخابی برای درمان افسردگی بالینی هستند. با این حال، به دلیل عوارض جانبی که ایجاد می کنند، در سال ها اخیر با SSRI ها جایگزین شده اند. تغییرات وزن یکی از عوارض جانبی ناشی از مصرف TCA ها است. در ارزیابی بیماران دریافت کننده دوزهای کم و نسبتا متوسط از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، متوسط افزایش وزنی معادل ۳ تا ۱۶ پوند در طول ۶ ماه درمان گزارش شد. آمیتریپتیلین، نورتریپتیلین و ایمی پرامین سه دارو در این مطالعه بودند که تاثیرشان بر روی وزن بررسی شد. پنجاه درصد از این بیماران به دلیل افزایش وزن بیش از حد مصرف داروهای خود را متوقف کردند.
داروهای ضد افسردگی غیر معمول
میرتازاپین (Remeron) و بوپروپیون (Wellbutrin) داروهای ضد افسردگی غیر معمولی هستند که گاها تجویز می شوند. آنها با تغییر سطح یک یا چند ماده شیمیایی در مغز، به درمان افسردگی کمک می کنند.
میرتازاپین. این دارو گیرنده هیستامین (H1) را مسدود می کند و به این ترتیب می تواند سبب افزایش وزن و خواب آلودگی شود. میرتازاپین به طور معمول برای افراد مسن تجویز می شود. زیرا این گروه سنی ممکن است مستعد ابتلا به کمبود وزن و بی خوابی باشند. به عنوان مثال، بررسی ۲۲ بیمار مبتلا به آلزایمر نشان داد که در طی یک دوره ۳ ماهه درمان با میرتازاپین به طور متوسط ۴/۴ پوند افزایش وزن ناشی از افزایش اشتها به وجود می آید. بیماران در این آزمایش، افزایش اشتها و ولع خود را به مصرف مواد غذایی گزارش دادند.
بوپروپیون. این دارو یک مهار کننده نوراپی نفرین و بازجذب دوپامین (NDRI) است که ضد افسردگی می باشد و برای ترک سیگار نیز استفاده می شود. این دارو در مقایسه با دارونما ۲٫۲ تا ۵٫۱ درصد کاهش وزن را در بیمارانی که ۶ ماه از این دارو استفاده کرده بودند ایجاد کرد. تفاوت در کاهش وزن در این بیماران به علت دوز مصرف دارو بود. به طوری که افزایش دوز دارو بیشتر باعث کاهش وزن شد.
همه بیماران مبتلا به افسردگی از افزایش وزن ناشی از داروهای ضد افسردگی رنج نمی برند. برخی از بیماران ممکن است کاهش وزن را تجربه کنند. بعضی از داروهای ضد افسردگی ممکن است در وزن بیشتر از داروهای دیگر تغییر ایجاد کنند. اما عوامل بسیاری وجود دارد که به این تغییر کمک می کند. اگرچه کاهش یا افزایش وزن ناشی از داروهای ضد افسردگی ممکن است ناخوشایند باشد، اما بیماران نباید به این دلیل مصرف دارو خود را بدون مشورت با پزشک متوقف کنند.