بارداری قرار است به یکی از شادترین زمان ها در زندگی یک زن تبدیل شود. این در حالی است که برخی از زنان سردرگمی، ترس، استرس، و حتی افسردگی در بارداری را تجربه می کنند. بر اساس گزارش کنگره متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG)، بین ۱۴ الی ۲۳ درصد از زنان باردار، برخی از علائم و نشانه های افسردگی را در طول این دوران از خود نشان می دهند.
افسردگی یک اختلال خلقی است که از هر ۴ زن، ۱ زن آن را در طول دوران زندگی خود، نه فقط بارداری، تجربه می کند. پس اصلا جای تعجب نیست که برخی از این زنان علائم این اختلال روانی را به عنوان یکی از مشکلات مرتبط به بارداری در طی این دوران تجربه کنند. اما متاسفانه اغلب اوقات افسردگی در بارداری به درستی تشخیص داده نمی شود. زیرا بسیاری از زنان و حتی اطرافیان آن ها تصور می کنند که تغییر در خلق و خوی، مرتبط به تغییرات بارداری و هورمونی است که در بدن ایجاد شده است.
اما متخصصان معتقدند که افسردگی در بارداری می تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. افسردگی در دوران بارداری یک بیماری قابل درمان و قابل مدیریت است. اما چیزی که در این بین اهمیت دارد، نادیده نگرفتن علائم ایجاد آن است.
در ادامه این مقاله مجله پیام سلامت می خواهیم به طور مفصل در مورد نشانه ها، عوامل خطر و درمان افسردگی در بارداری صحبت کنیم.
افسردگی در بارداری چیست؟
افسردگی در دوران بارداری، یا افسردگی آنته پارتوم، یک اختلال خلقی درست مثل افسردگی بالینی است. اختلالات خلقی بیماری بیولوژیکی است که شامل تغییراتی در مواد شیمیایی مغز می شود. در طول بارداری، تغییرات هورمونی می تواند مواد شیمیایی در مغز را تغییر دهد. مواد شیمایی در مغز به طور مستقیم به افسردگی و اضطراب مرتبط می باشند. موقعیت های دشوار در زندگی می تواند در تشدید افسردگی در بارداری نقش داشته باشد.
نشانه های افسردگی در بارداری کدامند؟
زنان باردار مبتلا به افسردگی معمولا برخی از علائم زیر را برای ۲ هفته یا بیشتر تجربه می کنند:
- غم و اندوه مداوم
- مشکل در تمرکز کردن
- خواب بیش از حد کم و یا بیش از حد زیاد
- کاهش علاقه به فعالیت هایی که معمولا از آن لذت می بردند
- افکار مکرر در مورد مرگ، خودکشی و یا ناامیدی
- اضطراب
- احساس گناه یا بی ارزشی
- تغییر در عادات غذا خوردن
عواملی که ممکن است به افسردگی در بارداری دامن بزنند کدامند؟
- مشکلات زناشویی
- سابقه شخصی یا خانوادگی افسردگی
- استفاده از درمان های ناباروری
- داشتن سابقه سقط جنین
- سابقه حوادث استرس زا
- تحمل عوارض در دوران بارداری
- سابقه توهین و یا آسیب روانی
آیا افسردگی در دوران بارداری به جنین آسیب می زند؟
افسردگی درمان نشده می تواند خطرات بالقوه خطرناک برای مادر و نوزاد داشته باشد. افسردگی درمان نشده می تواند به رفتارهای زیر منتهی شود:
- تغذیه نامناسب
- نوشیدن الکل
- سیگار کشیدن
- خودکشی
این رفتارهای نیز ممکن است خطرات زیر را برای جنین به همراه داشته باشند:
- تولد نوزاد نارس
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- مشکلات رشد
زنانی که به طور مرتب تحت تاثیر علائم افسردگی هستند، قدرت و زمان کافی را برای مراقبت از خود و نوزاد تازه متولد شده ندارد. به همین دلیل دانشمندان معتقدند که نوزادانی که از مادران افسرده به دنیا می آیند، از نظر فیزیکی کمتر قعال هستند. ضمن این که به دلیل کم توجهی که به آن ها می شود، نسبت به نوزادان عادی آشفتگی بیشتری دارند. به همین دلیل است که به اکثر زنان باردار توصیه می شود به محض مشاهده علائم افسردگی، حتما تحت نظر پزشک قرار بگیرند.
درمان افسردگی در بارداری چیست؟
اگر احساس می کنید دچار افسردگی شده اید، مهمترین گام این است که از کسی بخواهید که کمکتان کند. نیازی نیست که با مشاور صحبت کنید، حتی صحبت کردن با همسر یا اعضای خانواده و یا حتی پزشک متخصص زنان و زایمان می تواند به شما کمک کند. اگر با پزشکتان در این مورد مشورت کنید، او می تواند بهترین و کم خطرترین راه را برای کمک به شما و جنینتان پیشنهاد کند.
گزینه های درمانی برای زنان باردار می تواند شامل موارد زیر باشد:
- عضو شدن در گروه پشتیبانی
- شرکت در جلسات روان درمانی خصوصی
- استفاده از دارو
- استفاده از نور درمانی
آیا استفاده از دارو برای درمان افسردگی در بارداری ایمن است؟
بحث بسیاری بر سر ایمنی و اثرات بلند مدت داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری وجود دارد. بعضی از تحقیقات نشان می دهد که برخی از داروها مورد استفاده در درمان افسردگی ممکن است به مشکلات در نوزادان مانند ناهنجاری های فیزیکی، مشکلات قلبی، فشار خون ریوی و وزن کم هنگام تولد مرتبط باشد.
به همین خاطر است که به زنانی که علائم خفیف و متوسط افسردگی را دارند پیشنهاد می شود که به جای دارو برای کنترل علائم خود از گروه های پشتیبانی، روان درمانی و نور درمانی استفاده کنند. اما اگر فردی با افسردگی شدید مواجه باشد، ترکیبی از روان درمانی و دارو معمولا توصیه می شود.
این نکته را فراموش نکنید که تمام داروها می توانند از طریق جفت به جنین شما برسند. بنابراین در صورت مراجعه به روانپزشک حتما در مورد بارداری خود به او اطلاع دهید. پیشنهاد می شود حتی در مورد داروهایی که روانپزشک برای شما تجویز می کند، اطلاعات کافی را به دست آورید.
تصمیم در مورد مصرف دارو را به پزشک بسپارید. او می تواند با توجه به خطرات عوارض ناشی از دارو و خطرات علائم افسردگی در بدن، برای شما تصمیم گیری کند. در واقع با سنجش این دو فاکتور، پزشک بهترین روش را که هم برای جنین بی خطر است و هم علائم شما را کم می کند اتخاذ خواهد کرد.
اگر پزشک تشخیص بدهد که شما باید حتما از دارو استفاده کنید، بهتر از تیمی از دو پزشک متخصص زنان و زایمان و روانپزشک را در کنار خود داشته باشید. ضمن این می توانید در مورد نگرانی های خود از جمله سوالات زیر از پزشک مشورت بگیرید:
- اثرات دراز مدت این داروها چیست؟
- آیا ممکن است کودک بعد از به دنیا آمدن برای ترک اثرات دارو نیاز به درمان داشته باشد؟
- آیا این داروها بر روی سلامت نوزاد و رشد او تاثیر می گذارد؟
قرار دادن مشکلاتی که در آینده پیش می آید و مشکلاتی که در حال حاضر و در صورت درمان نشدن افسردگی می تواند رخ دهد در یک ترازو، می تواند شما را در تصمیم گیری راسخ تر کند.
آیا راه های طبیعی برای درمان افسردگی در بارداری وجود دارد؟
با جنجالی که در مورد استفاده از داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری ایجاد شده است، برخی از زنان علاقه دارند که به جای استفاده از دارو به کمک روش های طبیعی خلق و خوی خود را تغییر دهند. همانطور که در بالا ذکر شد، گروه های پشتیبانی، روان درمانی و نور درمانی جایگزین هایی برای استفاده از دارو در درمان افسردگی خفیف تا متوسط هستند.
علاوه بر این، راه های طبیعی دیگری نیز برای کمک به تسکین علائم افسردگی وجود دارد. این راه ها را در ادامه توضیح می دهیم. اما در مورد استفاده از آن ها حتما از پزشک سوال کنید.
ورزش: ورزش به طور طبیعی سطح سروتونین را افزایش و سطح کورتیزول را کاهش می دهد.
استراحت کافی : کمبود خواب تا حد زیادی بدن و توانایی ذهن را برای مقابله با استرس و چالش های روزانه تحلیل می دهد. داشتن یک برنامه خواب منظم، برنامه ای که ساعت خوابیدن و بیدار شدنتان در آن مشخص باشد، راه طبیعی و مناسبی برای درمان افسردگی در بارداری است.
رژیم غذایی و تغذیه: بسیاری از غذاها به تغییرات خلق و خوی، توانایی مقابله با استرس و وضوح ذهنی مرتبط هستند. رژیم غذایی که شامل مواد زیر باشد می تواند منجر به تجربه مشکلات و مسائل جسمی و روحی شوند:
- کافئین
- شکر
- کربوهیدرات های فرآوری شده
- مواد افزودنی مصنوعی
- مواد غذایی حاوی پروتئین کم
یک تصمیم آگاهانه و شروع رژیم غذایی سالم که غنی از میوه و سبزیجات است می تواند تا حدودی زیادی شما را در درمان افسردگی در بارداری یاری دهد.
طب سوزنی: مطالعات جدید گزارش می دهند که طب سوزنی یک گزینه مناسب در درمان افسردگی در زنان باردار است. البته این درمان حتما باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.
اسیدهای چرب امگا ۳: سال هاست که دانشمندان می دانند که اسید چرب امگا ۳ برای درمان بسیاری از مشکلات مفید است. اما جدیدترین تحقیقات نشان داد که مصرف روازنه مکمل امگا ۳ یا روغن ماهی می تواند علائم افسردگی را کاهش دهد. البته استفاده از این مکمل نیز باید تحت نظر پزشک انجام شود.
داروهای گیاهی: تعدادی از مکمل های گیاهی و ویتامین ها موجب می شوند که سطح هورمون سروتونین افزایش پیدا کنند. حتما در مورد استفاده از مکمل ها و گیاهان زیر با پزشک مشورت کنید. برخی از این موارد برای زنان باردار اصلا توصیه نمی شود و برخی نیز با داروهای ضد افسردگی تداخل دارند:
- قرص مخمر ابجو
- مکمل SAM-e
- اسید آمینه ۵-هیدروکسی تریپتوفان (۵-HTP)
- مکمل منیزیم
- ویتامین B6
- مکمل گل راعی
اگر تصور می کنید که افسرده هستید و دوست ندارید که با پزشک صحبت کنید، از همسر خود کمک بگیرید. هرگز سعی نکنید که بار علائم افسردگی را تنها به دوش بکشید. شاید در حال حاضر که باردار هستید بتوانید علائم بیماری خود را تحمل کنید. اما زمانی که نوزادتان به دنیا بیاید، نیاز مفرط به کمک دارید.