سردرد بیماری است که تقریبا همه افراد آن را به نوعی تجربه کرده اند. ناحیه درد، عامل درد و عوامل دیگری در شکل گیری نوع سردرد موثرند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد انواع سردرد و نشانه های هر کدام از آن ها صحبت کرده و عواملی که این درد را تشدید می کند و درمان مورد نیاز آن را ذکر کنیم.
سردرد آلرژیک
علائم: این نوع از سردرد علائم عمومی سردرد را به همراه گرفتگی بینی و آب ریزش چشم دارد.
عوامل مستعد کننده: آلرژن های فصلی، مانند گرده و قارچ. آلرژی به مواد غذایی معمولا عوامل مستعد کننده محسوب نمی شود.
درمان: داروهای آنتی هیستامین به صورت موضعی، اسپری کورتیزون بینی یا تزریق داروهای حساسیت زدا
پیشگیری: هیچ راهی برای پیشگیری از این نوع سردرد وجود ندارد.
آنوریسم
علائم: در این نوع سردرد، سردردهای خوشه ای و میگرن ها مکرر را به دلیل ایجاد برآمدگی بالن مانند در دیوار عروق خونی به وجود می آورد. در صورتی که این بالن پاره شود امکان سکته مغزی وجود دارد. نشت خون از رگ به بیرون می تواند سردرد ناگهانی، غیر قابل تحمل، دو بینی، سفتی گردن ایجاد کرده و سریعا فرد را بیهوش کند.
عوامل مستعد کننده: استعداد مادرزادی، فشار خون شدیدا بالا
درمان: اگر آنوریسم زود کشف شود، با عمل جراحی درمان خواهد شد.
پیشگیری: برای پیشگیری باید فشار خون دائما کنترل شود.
سردرد آرتریت
علائم: درد در پشت سر و یا گردن که با حرکت تشدید می شود. این درد توسط التهاب رگ های خونی ناشی از تغییرات استخوانی سر و یا در ساختار گردن ایجاد می شود.
عوامل مستعد کننده: علت درد نامشخص است.
درمان: داروهای ضد التهابی، شل کننده های عضلانی
پیشگیری: هیچ روش پیشگیری برای سردرد ناشی از آرتریت وجود ندارد.
سردرد ناشی از ترک کافئین
علائم: این سردرد چند روز بعد از ترک کافئین ایجاد شده و ناشی از اتساع و بازگشت رگ های خونی است.
عوامل مستعد کننده: کافئین
درمان: فسخ مصرف کافئین در موارد شدید
پیشگیری: باید از استفاده بیش از حد کافئین اجتناب شود.
سردردهای مزمن روزانه
علائم: این درد به طیف گسترده ای از اختلالات سردرد اشاره دارد که بیش از ۱۵ روز در ماه رخ می دهد. این نوع سردرد بسته به مدت ایجاد به دو دسته کمتر از چهار ساعت و بیش از چهار ساعت تقسیم می شود.
عوامل مستعد کننده: این سردرد تکامل یافته میگرن است. اگر چه به سردرد تنشی مربوط نیست اما ممکن است در دوره هایی بعد از سردرد تنشی به وجود بیاید. استفاده بیش از حد دارو نیز ممکن است از عوامل مستعد کننده باشد.
درمان: بسته به نوع آن گزینه های مختلف درمانی وجود دارد. در تمام روش های درمان محدود کردن استفاده از مسکن توصیه می شود.
پیشگیری: پیشگیری از این سردرد به نوع، مدت زمان و تعداد آن بستگی دارد.
سردرد های خوشه ای
علائم: درد در مجاورت چشم، سرازیر شدن اشک از چشم، گرگرفتگی صورت و احتقان بینی. این درد اغلب در طول خواب بیشتر شده و ممکن است برای چند ساعت طول بکشد. حملات هر روز رخ می دهد و هفته ها، ماه ها و حتی سال ها طول می کشد. هشتاد درصد از بیماران مبتلا به سردردهای خوشه ای را مردان بین سنین ۲۰ تا ۵۰ سال تشکیل می دهند.
عوامل مستعد کننده: مصرف نوشیدنی های الکلی و سیگار کشیدن بیش از حد
درمان: مصرف اکسیژن، ارگوتامین، سوماتریپتان و یا بی حس کننده موضعی داخل بینی
پیشگیری: استفاده از استروئیدها، ارگوتامین، مسدود کننده های کانال کلسیم و لیتیوم بهترین راه پیشگیری است.
سردرد افسردگی
علائم: افراد مبتلا به این سردرد زیاد افسرده می شوند.
عوامل مستعد کننده: علل این سردرد می تواند از عوامل مختلفی مانند جسمی، عاطفی و روانی سرچشمه بگیرد.
درمان: اصولا این سردرد به دلیل افسردگی درمان نشده ایجاد می شود. به طبع درمان افسردگی می تواند سردرد را کاهش دهد.
پیشگیری: داروهای ضد افسردگی سه حلقه، مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین یا بازدارنده های مونوآمین اکسید در درمان سردرد همراه با افسردگی تجویز می شوند.
سردرد ناشی از خستگی چشم
علائم: معمولا درد در دو طرف جلوی سر وجود دارد. این درد به طور مستقیم به خستگی چشم مرتبط است. این بیماری یک علت نادر از سردرد است.
عوامل مستعد کننده: عدم تعادل عضلانی، دید اصلاح نشده و آستیگماتیسم
درمان: اصلاح بینایی
پیشگیری: اصلاح بینایی
سردرد فعالیتی
علائم: سردرد پس از مدت زمان کوتاهی (چند دقیقه تا یک ساعت) پس از فعالیت بدنی (دویدن، پریدن، و یا مقاربت جنسی)، و یا اعمالی مانند عطسه، سرفه و فشار زیاد برای خروج مدفوع، ایجاد می شود.
عوامل مستعد کننده: ده درصد این نوع سردرد ناشی از بیماری هایی مانند آنوریسم، تومورها یا ناهنجاری عروق خونی است. نود درصد به میگرن یا سردرد خوشه ای مربوط می شود.
درمان: علت این نوع سردرد باید با دقت تعیین شود. معمولا بیشتر این سردردها با مشتاق، ایندومتاسین، یا پروپرانولول درمان می شود. آزمایش های گسترده برای تعیین علت سردرد لازم است. گاهی اوقات برای اصلاح بیماری ها جراحی لازم است.
پیشگیری: جایگزین کردن تمرینات ورزشی و جلوگیری از تمرین غیر اصولی
سردرد تب
علائم: سردرد کلی است که با تب شروع شده و توسط تورم رگ های خونی در سر ایجاد می شود.
عوامل مستعد کننده: عفونت
درمان: آسپرین، استامینوفن، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، آنتی بیوتیک ها
پیشگیری: هیچ راهی برای پیشگری از این نوع سردرد وجود ندارد.
آرتریت سلول ژانت
علائم: درد ناشی از التهاب عروق که خسته کننده، سوزشی و تیز است. اغلب در اطراف گوش، هنگام جویدن، با کاهش وزن و مشکلات بینایی همراه است. این درد به ندرت بر روی افراد زیر ۵۰ سال تاثیر می گذارد.
عوامل مستعد کننده: علت آن ناشناخته است. ممکن است به دلیل اختلال سیستم ایمنی بدن باشد.
درمان: استروئیدها
پیشگیری: هیچ درمانی برای این درد وجود ندارد.
سردرد خماری
علائم: علائم این سردرد مانند میگرن، درد ضرباندار و تهوع دارد، اما به یک طرف سر محدود نمی شود.
عوامل مستعد کننده: الکل، که باعث اتساع و التهاب عروق خونی مغز و بافت اطراف آن می شود.
درمان: مصرف مایعات و مصرف منابع فروکتوز (عسل و آب گوجه فرنگی منبع خوبی هستند)
پیشگیری: رعایت اعتدال در مصرف الکل
سردرد گرسنگی
علائم: درد درست قبل از مصرف غذا رخ می دهد. این درد توسط تنش عضلانی، کاهش قند خون و اتساع تک به تک عروق خونی، خوابیدن بیش از حد، و یا نخوردن یک وعده غذا ایجاد می شود.
عوامل مستعد کننده: رژیم غذایی شدید یا عدم مصرف برخی از وعده های غذایی
درمان: مصرف منظم غذاهای حاوی پروتئین کافی و کربوهیدرات های پیچیده
پیشگیری: تغذیه منظم از غذاهای حاوی پروتئین کافی و کربوهیدرات های پیچیده
سردرد ناشی از فشار خون بالا
علائم: تعمیم و تشدید درد بیشتر در صبح. این درد در طول روز کاهش می یابد.
عوامل مستعد کننده: فشار خون بالا
درمان: استفاده از داروهای ضد فشار خون مناسب
پیشگیری: برای پیشگیری از این سردرد کافی است فشار خون را تحت کنترل نگه دارید.
سردرد قاعدگی
علائم: این نوع سردرد از انواع سردرد های میگرنی است که مدت کوتاهی قبل، حین و یا بلافاصله پس از عادت ماهانه و یا در اواسط چرخه (در زمان تخمک گذاری) رخ می دهد.
عوامل مستعد کننده: اختلاف در سطح استروژن
درمان: در زمان شروع درد، بیوفیدبک، ارگوتامین، دی هیدرو، و یا آگونیست ۵-HT موثر است. هنگامی که درد آغاز می شود معمولا درمان میگرن موثر است.
پیشگیری: با استفاده از درمان بیوفیدبک، مسدود کننده های بتا (پروپرانولول، تیمولول)، ضد تشنج (دیوالپروکس سدیم)، مسدود کننده کلسیم و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی NSAID قابل پیشگری است.
میگرن همراه با اورا
علائم: علائم هشدار دهنده ممکن است شامل اختلال بینایی یا بی حسی در دست یا پا باشد. علائم هشدار دهنده در عرض ۳۰ دقیقه پس از درد شدید فروکش می کند.
عوامل مستعد کننده: وراثت، غذاهای خاص، قرص های هورمونی کاهنده علائم یائسگی، گرسنگی بیش از حد، تغییرات در ارتفاع، آب و هوا، نور، سیگار کشیدن بیش از حد و استرس عاطفی.
درمان: با شروع علائم، درمان با استفاده از بیوفیدبک، ارگوتامین، دی هیدرو، و یا یک آگونیست ۵-HT انجام می شود. هنگامی که درد آغاز می شود درمان با بسته های یخ، محصولات ترکیبی حاوی کافئین، ارگوتامین، DHE تزریقی و اسپری بینی، آگونیست ۵-HT، مسکن یا داروهای منقبض کننده عروق خونی انجام می شود. استروئیدها ممکن است برای حملات طولانی مدت مفید باشند.
پیشگیری: با روش بیوفیدبک، مسدود کننده های بتا (پروپرانولول، تیمولول)، ضد تشنج (دیوالپروکس سدیم)، مسدود کننده کلسیم و NSAID این درد قابل پیشگیری است.
میگرن بدون اورا
علائم: درد یک طرفه ضرباندار و شدید که اغلب با تهوع، استفراغ، سرد شدن دست ها و حساسیت به صدا و نور همراه است.
عوامل مستعد کننده: وراثت، غذاهای خاص، قرص های هورمونی کاهنده علائم یائسگی، گرسنگی بیش از حد، تغییرات در ارتفاع، آب و هوا، نور، سیگار کشیدن بیش از حد و استرس عاطفی.
درمان: درمان با استفاده از سرما درمانی، محصولات ترکیبی حاوی کافئین، ارگوتامین، DHE تزریقی و اسپری بینی، آگونیست ۵-HT، مسکن یا داروهای منقبض کننده عروق خونی انجام می شود. استروئیدها ممکن است برای حملات طولانی مدت مفید باشند.
پیشگیری: روش های بیوفیدبک، مسدود کننده های بتا مانند پروپرانولول، تیمولول، ضد تشنج هایی مانند دیوالپروکس سدیم، مسدود کننده کلسیم و NSAID برای پیشگیری کافی است.
سردرد مداوم جدید و روزانه
علائم: سردرد بی امانی است که کمتر از ۳ روز طول می کشد. به طور معمول در افراد دارای سابقه سردرد ایجاد می شود.
عوامل مستعد کننده: ممکن است در نتیجه یک عفونت ویروسی ایجاد شود.
درمان: معمولا در عرض چند ماه یا با تغییر فصل از بین می رود.
پیشگیری: داروهای ضد تشنج، توپوماکس یا Neurontine در درمان موثرند.
سردرد پس از سانحه
علائم: درد موضعی و یا تعمیم یافته است. این سردرد علائم میگرن یا سردرد تنشی را تقلید می کند. سردرد معمولا به صورت روزانه رخ می دهد و اغلب به درمان مقاوم است.
عوامل مستعد کننده: درد می تواند پس از صدمات نسبتا جزئی رخ دهد. اما علت تشخیص آن اغلب دشوار است.
درمان: دراوهای ضد التهاب، پروپرانولول و یا درمان بیوفیدبک برای کاهش درد مناسب است.
پیشگیری: رعایت اقدامات احتیاطی استاندارد برابر مقابله با آسیب و حادثه.
سردردهای سینوسی
علائم: این نوع درد اکثرا در بینی احساس می شود و به مرور زمان در طول روز افزایش می یابد. این درد با عفونت حاد ایجاد می شود و معمولا با تب، انسداد مجاری سینوس و جلوگیری از تخلیه طبیعی سینوس ها همراه است. سردرد های سینوسی نادر است. میگرن و سردرد های خوشه ای اغلب با سردرد سینوسی اشتباه گرفته می شوند.
عوامل مستعد کننده: عفونت، پولیپ بینی، تغییر شکل بینی، مانند انحراف تیغه بینی که باعث انسداد مجاری سینوس می شوند.
درمان: درمان با آنتی بیوتیک، ضد احتقان ها و در صورت لزوم جراحی برای تخلیه
پیشگیری: هیچ راهی برای پیشگیری از این سردرد وجود ندارد.
سردرد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
علائم: درد انقباضی عضله که گاهی اوقات با حرکت فک صدای کلیک ایجاد می شود. این یک علت نادر از سردرد است.
عوامل مستعد کننده: ناشی از نامرتبی دندان ها، استرس و فشردن دندان ها به فک است.
درمان: تکنیک های تمدد اعصاب، بیوفیدبک شایع ترین درمان ها هستند. در موارد شدید، اصلاح نامرتبی دندان ها ممکن است لازم باشد.
پیشگیری: همان روش های درمان برای پیشگیری مناسب است.
سردرد تنشی
علائم: درد غیر ضرباندار مبهم که اغلب دو طرفه است و احساس تنگی پوست سر و یا گردن وجود دارد. میزان شدت آن معمولا ثابت می ماند.
عوامل مستعد کننده: استرس عاطفی، افسردگی پنهان
درمان: استراحت، آسپرین، استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم، ترکیبی از مسکن با کافئین، سرمادرمانی، شل کننده های عضلانی، داروهای ضد افسردگی و روان درمانی
پیشگیری: اجتناب از استرس، استفاده از تکنیک های تمدد اعصاب و یا داروهای ضد افسردگی
سردرد ناشی از تومور
علائم: درد به تدریج بدتر شده و استفراغ وجود دارد. اختلالات بصری یا کلامی به همراه تغییرات شخصیتی ممکن است رخ دهد. فرد در تعادل، راه رفتن، و یا هماهنگی مشکل دارد. ممکن است تشنج نیز وجود داشته باشد. این سردرد بسیار نادر است.
عوامل مستعد کننده: علت تومور معمولا ناشناخته است.
درمان: اگر زود کشف شود با جراحی یا روش های رادیولوژی جدیدتر قابل درمان است.
پیشگیری: هیچ راهی برای پیشگیری وجود ندارد.