برونشیت ؛ نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض، روش های تشخیص و درمان

برونشیت التهابی است که در پوشش لوله های برونش که هوا را به ریه ها و رگ ها حمل می کنند ایجاد می شود. افرادی که مبتلا به برونشیت هستند، اغلب سرفه می کنند و خلط غلیظ از گلویشان خارج می شود. این بیماری ممکن است حاد یا مزمن باشد.

برونشیت حاد اغلب با وجود عفونت های تنفسی مانند سرماخوردگی ارتباط دارد. اما برونشیت مزمن، یک بیماری جدی است. در این بیماری تحریک و یا التهاب پایدار لوله های برونش، اغلب به دلیل سیگار کشیدن رخ می دهد.

برونشیت حاد که گاها به نام سرماخوردگی قفسه سینه نیز شناخته می شود، معمولا در عرض یک هفته تا ۱۰ روز بدون ایجاد اثرات پایدار بهبود می یابد. اگرچه ممکن است سرفه ناشی از آن به مدت چند هفته ادامه داشته باشد.

با این حال، اگر این بیماری تکرار شود، ممکن است به نوع مزمن خود تبدیل شده و نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشد. برونشیت مزمن یکی از بیماری هایی است که جزء بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) محسوب می شود.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض، روش های تشخیص و روش های درمان برونشیت صحبت خواهیم کرد.

علائم برونشیت

نشانه ها و علائم برونشیت حاد یا مزمن عبارتند از:

  • سرفه کردن
  • تولید مخاط (خلط) که می تواند شفاف، سفید، زرد، خاکستری یا سبز رنگ باشد. اما به ندرت، ممکن است آغشته به خون باشد.
  • خستگی
  • تنگی نفس
  • تب خفیف و لرز
  • درد قفسه سینه

اگر برونشیت حاد دارید، ممکن است علائمی مانند سرماخوردگی مثل سردرد خفیف یا بدن درد نیز داشته باشید. در حالی که این علائم معمولا در عرض یک هفته بهبود می یابند، ممکن سرفه ناخوشایند ناشی از این بیماری چند هفته طول بکشد.

برونشیت مزمن سرفه ای ایجاد می کند که حداقل ۳ هفته ادامه دارد و وقوع آن در دو سال متوالی تکرار می شود.

اگر مبتلا به برونشیت مزمن هستید، احتمال دارد که سرفه یا سایر علائم شما به صورت دوره ای بدتر شود. در این صورت ممکن است عفونت حاد نیز علاوه بر برونشیت مزمن ایجاد شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر سرفه تان شرایط زیر را دارد باید به پزشک مراجعه کنید:

  • بیش از سه هفته طول می کشد.
  • مانع از خوابیدن شما می شود.
  • تب همراه با آن بالاتر از ۱۰۰٫۴ فارنهایت یا ۳۸ درجه سانتیگراد است.
  • مخاطی تولید می کند که تغییر رنگ دارد.
  • خون در مخاط وجود دارد.
  • با خس خس سینه یا تنگی نفس همراه است.

علل ایجاد برونشیت

برونشیت حاد معمولا توسط ویروس ها ایجاد می شود. عموما ویروس های مشابه ای که موجب سرماخوردگی و آنفلوآنزا می شوند این بیماری را ایجاد می کنند. یادتان نرود که آنتی بیوتیک ها ویروس ها را نمی کشند. بنابراین این نوع داروها در اکثر موارد ابتلا به برونشیت برای درمان مفید نیستند.

از طرفی شایعترین علت برونشیت مزمن سیگار کشیدن است. آلودگی هوا و گرد و غبار یا استشمام گازهای سمی موجود در محیط زیست یا محل کار نیز می تواند به ایجاد این بیماری کمک کند.

عوامل خطر ایجاد این بیماری

عوامل خطر بروز برونشیت در بدن عبارتند از:

  • دود سیگار: افرادی که سیگار می کشند یا با افراد سیگاری زندگی می کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به برونشیت حاد و مزمن قرار دارند.
  • مقاومت پایین: این عامل ممکن است از یک بیماری حاد دیگر مانند سرماخوردگی یا یک بیماری مزمن که باعث ایجاد ضعف در سیستم ایمنی بدن می شود ناشی شده باشد. سالمندان، نوزادان و کودکان آسیب پذیری بیشتری نسبت به عفونت دارند.
  • قرار گرفتن در معرض محرک های موجود در محیط کار: اگر در محیطی کار می کنید که با ذرات ناشی از غلات و منسوجات در تماس هستید یا در معرض جرم های شیمیایی قرار دارید، خطر ابتلا به این بیماری در بدنتان بیشتر می شود.
  • ریفلاکس معده: وقوع تکراری سوزش سر دل و ریفلاکس اسید معده می تواند گلو را تحریک کند و موجب بروز بیشتر برونشیت شود.

عوارض جانبی ناشی از این بیماری

اگرچه ابتلا به برونشیت آن هم فقط یک بار به طور معمول جای نگرانی ندارد. اما در بعضی افراد این بیماری ممکن است منجر به پنومونی شود. این در حالی است که وقوع مکرر برونشیت نیز ممکن است به این معنی باشد که شما مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) هستید.

جلوگیری از برونشیت

برای کاهش خطر ابتلا به برونشیت، این نکات را رعایت کنید:

  • از سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود سیگار اجتناب کنید. دود سیگار باعث افزایش خطر ابتلا به برونشیت مزمن می شود.
  • واکسیناسیون کنید. بسیاری از موارد حاد این بیماری ناشی از ویروس آنفولانزا است. واکسیناسیون سالانه که برای آنفولانزا انجام می شود می تواند به شما در محافظت از بدن در برابر بیماری آنفولانزا کمک کند. انجام واکسیناسیون در برابر برخی از انواع پنومونی نیز از بدن محافظت می کند.
  • دست های خود را به صورت مرتب بشویید. برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ویروسی، دست های خود را به طور مرتب بشویید و یا از محلول های ضدعفونی کننده دارای الکل استفاده کنید.
  • ماسک جراحی بزنید. اگر COPD دارید و مکررا در معرض گرد و غبار یا بخار قرار می گیرید، می توانید در محل کار خود از ماسک استفاده کنید. به این افراد توصیه می شود که در طی مسافرت نیز از ماسک استفاده کنند.

روش های تشخیص

در طی چند روز اول بیماری، تشخیص تفاوت علائم و نشانه های برونشیت از علائم سرماخوردگی دشوار است. در حین معاینه فیزیکی، پزشک از استتوسکوپ استفاده می کند تا هنگام تنفس به صدای ریه هایتان گوش دهد.

در برخی موارد، پزشک ممکن است انجام تست های زیر را پیشنهاد کند:

  • اشعه ایکس قفسه سینه: انجام تصویر برداری اشعه ایکس قفسه سینه می تواند کمک کند تا مشخص شود که آیا شما مبتلا به پنومونی یا بیماری دیگری که ممکن است سرفه ایجاد کند هستید یا خیر. انجام این تست برای کسانی که سیگاری هستند ضروری است.
  • تست خلط: خلط ماده ای است که هنگام سرفه از ریه ها خارج می شود. این ماده معمولا مورد آزمایش قرار می گیرد تا نوع پاتوژنی که باعث بیماری شده است مشخص شود. آزمایش خلط می تواند برای بررسی علائم آلرژی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
  • تست عملکرد ریه: در طول آزمایش عملکرد ریه، بیمار را به یک دستگاه به نام اسپیرومتر که مقدار هوایی که ریه ها می توانند نگه دارند را اندازه گیری می کند متصل می کنند. این آزمایش برای بررسی علائم آسم یا آمفیزم استفاده می شود.

روش های درمان

اغلب موارد برونشیت حاد بدون درمان و معمولا در عرض چند هفته بهبود می یابند. اما در صورت نیاز به درمان، معمولا از روش های زیر استفاده می شود.

داروها

از آنجا که اکثر موارد برونشیت ناشی از عفونت های ویروسی است، آنتی بیوتیک ها در درمان این بیماری موثر نیستند. با این حال، اگر پزشک مشکوک به عفونت باکتریایی باشد، ممکن است آنتی بیوتیک نیز تجویز کند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای دیگر را توصیه کند. این داروها عبارتند از:

داروی سرفه: اگر سرفه شما را از خواب بیدار می کند، ممکن است پزشک توصیه کند که در هنگام خواب از داروهای سرکوب کننده سرفه استفاده کنید.
داروهای دیگر: اگر آلرژی، آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) دارید پزشک داروی استنشاقی و یا داروهای دیگر را برای کاهش التهاب و باز کردن رگ های تنگ شده در ریه ها تجویز می کند.

سایر روش های درمان

اگر برونشیت مزمن دارید، ممکن است استفاده از توانبخشی ریوی برایتان مناسب باشد. توانبخشی ریوی نوعی برنامه تمرین تنفس است که در آن متخصص تنفس به شما در مورد نحوه تنفس راحت تر و چگونگی افزایش قدرت ریه ها در زمان ورزش کردن کمک می کند.

شیوه زندگی و درمان های خانگی

برای کمک به بیمار جهت ایجاد احساس بهتر، معمولا اقدامات زیر توصیه می شود:

  • از محرک های ریه اجتناب کنید. سیگار نکشید و در زمان آلودگی و هنگامی که در معرض عوامل مضر مانند رنگ و پاک کننده های خانگی یا دود شدید قرار می گیرید از ماسک استفاده کنید.
  • از دستگاه مرطوب کننده محیط استفاده کنید. گرما و مرطوب بودن هوا باعث کاهش سرفه و کاهش مخاطی که در مسیرهای تنفسی وجود دارد می شود. اما برای جلوگیری از رشد باکتری ها و قارچ ها در مخزن آب دستگاه بخور، حتما آن را طبق دستور العمل درج شده در بروشور تمیز کنید.
  • هنگام خروج از منزل ماسک استفاده کنید. اگر هوای سرد موجب سرفه در شما می شود و ضعف نفسی ایجاد می کند، قبل از اینکه از خانه خارج شوید، روی دهان و مسیر بینی تان ماسک بگذارید.