برونشیولیت یک عفونت تنفسی رایج در کودکان و نوزادان است. این عفونت باعث التهاب و گرفتگی در راه های هوایی کوچک (برونشیل ها) ریه می شود. برونشیولیت تقریبا همیشه ناشی از ورود یک ویروس به بدن رخ می دهد. به طور معمول، اوج زمان ابتلا به این عفونت در طول ماه های زمستان است.
برونشیولیت با علائمی شبیه به سرماخوردگی شروع می شود. اما پس از آن با سرفه، خس خس سینه و گاهی اوقات تنگی نفس ادامه می یابد. علائم این عفونت ممکن است چند روز تا چند هفته، حتی یک ماه طول بکشد.
بیشتر بچه ها با مراقبت در خانه بهتر می شوند. درصد بسیار کمی از کودکان نیاز به بستری شدن دارند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ما را همراهی کنید تا از علل، علائم، عوامل خطر، عوارض و روش های درمان بیماری عفونی برونشیولیت اطلاعات مفیدی را کسب کنید.
علائم برونشیولیت
برای چند روز اول علائم و نشانه های این بیماری شبیه به سرماخوردگی هستند. این علائم عبارتند از:
- آبریزش بینی
- گرفتگی بینی
- سرفه کردن
- تب جزئی (این علامت همیشه وجود ندارد)
پس از این، بیمار ممکن است یک هفته یا بیشتر از مشکلات تنفسی یا ایجاد صدای صوت در زمانی که کودک نفس می کشد (خس خس) رنج ببرد. بسیاری از نوزادان نیز عفونت گوش (عفونت گوش میانی) دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر قدرت خوردن و آشامیدن در نوزاد بدتر شد و تنفس برای او سخت و دشوار شد، به پزشک مراجعه کنید. این موضوع مخصوصا اگر فرزند شما کمتر از ۱۲ سال سن داشته یا دیگر عوامل خطر از جمله زایمان زودرس یا بیماری قلبی یا ریوی را دارد اهمیت زیادی پیدا می کند.
علائم و نشانه های زیر دلیلی برای مراجعه به پزشک است:
- استفراغ
- صدای خشن قابل شنیدن در ریه ها
- تنفس بسیار سریع که بیش از ۶۰ نفس کم عمق در یک دقیقه باشد.
- فرو رفتن دنده ها در زمانی که کودک نفس می کشد.
- ظاهر بی حال
- امتناع از نوشیدن مایعات کافی و یا تنفس بیش از حد سریع در بین غذا خوردن یا نوشیدن
- آبی رنگ شدن پوست، به خصوص لب و ناخن (سیانوز)
علل ابتلا به این عفونت
برونشیولیت زمانی اتفاق می افتد که یک ویروس، برونشیل ها را آلوده می کند. برونشیل ها کوچکترین راه هوایی در ریه ها می باشند. عفونت باعث التهاب برونشیل ها می شود. تجمع خلط در این راه های هوایی باعث می شود هوا به طور آزادانه در رگ ها و خارج از آن جریان نیابد.
اکثر موارد برونشیولیت ناشی از ویروس سونسیتیال تنفسی (RSV) است. RSV یک ویروس رایج است که معمولا در سن ۲ سالگی کودک را آلوده می کند. شیوع عفونت RSV در زمستان رخ می دهد. این عفونت همچنین می تواند توسط دیگر ویروس ها، از جمله آنهایی که باعث آنفولانزا یا سرماخوردگی می شود نیز، ایجاد شود. نوزادان ممکن است دو بار به RSV مبتلا شوند. زیرا حداقل دو گونه از این ویروس وجود دارد.
ویروس هایی که باعث برونشیولیت می شوند، به راحتی پخش می شوند. شما می توانید آن ها را از طریق قطرات موجود در هوا بعد از سرفه و عطسه بیمار یا بعد از معاشرت با او دریافت کنید. دست زدن به اشیاء رایج مانند ظروف، حوله یا اسباب بازی و سپس لمس کردن چشم، بینی یا دهان نیز از راه های دیگر انتقال است.
عوامل خطر ابتلا به برونشیولیت
نوزادانی که کمتر از ۳ ماه سن دارند بیشترین خطر ابتلا به برونشیولیت را دارند. زیرا ریه ها و سیستم ایمنی بدنشان هنوز کامل نشده است.
عوامل دیگری که با افزایش خطر ابتلا به این عفونت در نوزادان و یا شدیدتر شدن بیماری همراه است عبارتند از:
- تولد زودرس
- سابقه بیماری قلبی یا ریوی
- ضعف در سیستم ایمنی
- قرار گرفتن در معرض دود تنباکو
- تغذیه نکردن از شیر مادر. نوزادان شیرخوار مزایای ایمنی زیادی را از شیر مادر دریافت می کنند.
- تماس با کودکان دیگر در مهد
- زندگی در محیط شلوغ
- داشتن خواهر و برادری که به مدرسه یا مهد می رود و عفونت را به خانه می آورد.
عوارض
عوارض برونشیولیت شدید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آبی شدن پوست لب (سیانوز). سیانوز ناشی از کمبود اکسیژن است.
- مکث در تنفس (آپنه). آپنه به احتمال زیاد در نوزادان نارس و نوزادانی که در طی دو ماه اول زندگی به این عفونت مبتلا شده اند رخ می دهد.
- کم آبی
- کمبود اکسیژن و نارسایی تنفسی
اگر این عوارض رخ دهد، کودک ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشد. نارسایی شدید تنفسی ممکن است نیاز داشته باشد که یک لوله به داخل حلق وارد شود تا به تنفس کودک کمک کند. اگر کودکتان زودتر از موعد مقرر به دنیا آمده است، دارای بیماری قلبی یا ریوی است، یا دارای سیستم ایمنی ضعیف است، به شروع علائم برونشیولیت، در او دقت کنید. عفونت به سرعت می تواند شدید شود. در چنین مواردی، فرزند شما معمولا به بستری شدن نیاز دارد.
تشخیص
آزمایشات و اشعه ایکس معمولا برای تشخیص برونشیولیت ضروری نیست. دکتر می تواند مشکل را با مشاهده کودک و گوش دادن به ریه های او تشخیص دهد. با این حال، ممکن است برای افتراق بین سرما خوردگی یا آنفولانزا نیاز به بیش از یک معاینه باشد.
اگر فرزند شما در معرض خطر برونشیولیت شدید است، اگر نشانه های او بدتر شده یا مشکوک به دیگر مشکلات در بدنش باشند، پزشک ممکن است از تست های تشخیصی زیر استفاده کند:
اشعه ایکس قفسه سینه: برای یافتن علائم پنومونی از این تست استفاده می شود.
آزمایش ویروسی: پزشک ممکن است نمونه ای از موکوس کودک را جمع آوری کند تا ویروس عامل برونشیولیت شناسایی شود. این کار با استفاده از گوش پاک کن که به آرامی داخل بینی وارد شده است انجام می شود.
آزمایش خون: گاهی اوقات ممکن است از آزمایش خون برای بررسی تعداد گلبول های سفید خون استفاده شود. افزایش گلبول های سفید معمولا نشانه آن است که بدن در حال مبارزه با عفونت است. آزمایش خون همچنین می تواند تعیین کند که آیا میزان اکسیژن در جریان خون بیمار کاهش یافته است یا خیر.
روش های درمان این عفونت
برونشیولیت به طور معمول دو تا سه هفته طول می کشد. اکثر کودکان مبتلا به برونشیولیت، می توانند در منزل با مراقبت های لازم درمان شوند. برای این کودکان تغییر در تنفس، مانند تلاش برای هر بار نفس کشیدن، ناتوانی در صحبت کردن و یا گریه کردن به دلیل تنگی نفس و یا ایجاد صدای خشن در دم و باز دم باید مورد توجه قرار گیرد.
از آنجایی که ویروس ها باعث برونشیولیت می شوند، آنتی بیوتیک ها که برای درمان عفونت های ناشی از باکتری استفاده می شوند در برابر این بیماری موثر نیستند. اگر کودک شما دارای عفونت باکتریایی مانند پنومونی باشد، پزشک آنتی بیوتیک را تجویز می کند.
داروهایی که راه های هوایی را باز می کنند (برونکودیلاتور) به طور معمول مفید نیستند. اما پزشک ممکن است از این روش استفاده کند.
داروهای خوراکی کورتیکواستروئید و تکان دادن قفسه سینه برای کاهش موکوس (فیزیوتراپی قفسه سینه) برای درمان برونشیولیت موثر نبوده و توصیه نمی شود.
مراقبت در بیمارستان
درصد کمی از کودکان به مراقبت های پزشکی نیاز دارند تا وضعیت بدنشان را مدیریت کنند. در بیمارستان، کودک شما ممکن است اکسیژن رطوبتی دریافت کند تا اکسیژن موجود در خون او حفظ شده و شاید مایعات از طریق ورید (داخل وریدی) برای جلوگیری از کم آبی بدن تجویز شود. در موارد شدید، از یک لوله برای تنفس او استفاده می شود.
درمان های خانگی
اگرچه ممکن است طول مدت بیماری فرزندتان کوتاه باشد، اما می توانید با چند اقدام ساده، این دوران را راحت تر کنید. این اقدامات عبارتند از:
مرطوب کردن هوا: اگر هوای اتاق کودک خشک باشد، استفاده از دستگاه بخور می تواند هوا را مرطوب کند و به کاهش خلط و سرفه کمک کند. همیشه دستگاه بخور را به خوبی تمیز کنید تا از رشد باکتری ها و قارچ ها جلوگیری شود. راه دیگری برای مرطوب کردن هوا این است که کودک را چند دقیقه در حمام حاوی بخار قرار دهید. نشستن در حمام به مدت ۱۵ دقیقه ممکن است موجب کاهش سرفه شود.
کودک را زیاد نخوابانید: در حالت ایستاده معمولا تنفس راحت تر می شود.
نوشیدن مایعات کافی: برای جلوگیری از کم آبی بدن، باید به کودک مقدار زیادی مایعات مانند آب بدهید.
استفاده از قطره های بینی شور: این کار موکوس بینی را کاهش می دهد. این قطره ها بدون نسخه پزشک قابل تهیه هستند و استفاده از آن ها برای کودکان بی خطر است.
از داروهای ضد درد استفاده کنید: داروهای ضد درد مانند استامینوفن، ممکن است به کاهش گلو درد کمک کند و توانایی کودک را برای نوشیدن مایعات بهبود بخشد. هرگز آسپرین را به فرزندتان ندهید. این کار با یک بیماری نادر اما جدی به نام سندرم ری در ارتباط است. مصرف داروهای ضد سرفه و داروهای سرماخوردگی برای کودکان زیر سن ۲ سال توصیه نمی شود.
محیط را از دود عاری کنید: دود می تواند علائم عفونت های تنفسی را تشدید کند. اگر یکی از اعضای خانواده شما سیگار می کشد، از او بخواهید که در خارج از خانه و خارج از ماشین سیگار بکشد.
جلوگیری از عفونت برونشیولیت
از آنجا که ویروس هایی که باعث برونشیولیت می شوند از فرد به فرد دیگر گسترش می یابد، یکی از بهترین راه های جلوگیری از آن این است که دست های خود را به طور مرتب بشویید. مخصوصا قبل از دست زدن به نوزاد، در صورت داشتن سرماخوردگی یا سایر بیماری های تنفسی. استفاده از ماسک صورت در این زمان مناسب است.
اگر فرزند شما مبتلا به برونشیولیت باشد، تا زمانی که بیمار باشد، او را در خانه نگه دارید تا از گسترش آن به دیگران جلوگیری شود.
سایر روش های رایج برای کمک به جلوگیری از عفونت عبارتند از:
- محدود کردن تماس با افرادی که تب و یا سرماخوردگی دارند. اگر کودک شما یک نوزاد است، به خصوص یک نوزاد تازه متولد شده، از ابتلای او به سرماخوردگی در دو ماه اول زندگی جلوگیری کنید.
- سطوح را پاک و ضد عفونی کرده و تجهیزاتی مانند اسباب بازی ها و دستگیره ها را تمیز و ضد عفونی کنید. این کار را به خصوص اگر یکی از اعضای خانواده بیمار است انجام دهید.
- در زمان سرفه و عطسه دهان خود را پوشانید و سپس دست ها را بشویید یا از ضد عفونی کننده الکلی استفاده کنید.
- از شیشه ی آشامیدنی مخصوص به خود استفاده کنید و شیشه را با دیگران به اشتراک نگذارید. به خصوص اگر کسی در خانواده شما بیمار است.
- دست ها را بیشتر بشویید.
- تغذیه با شیر مادر عفونت های تنفسی در نوزادان شیرخوار را به میزان قابل توجهی کمتر می کند.