بنزوات سدیم چیست؟

بنزوات سدیم نگهدارنده ای است که به بعضی از نوشیدنی ها، مواد غذایی بسته بندی شده و محصولات بهداشتس اضافه می شود تا طول عمر آن ها زیاد شود. بعضی از افراد ادعا می کنند که این افزودنی برای بدن انسان عارضه ای ندارد. اما برخی معتقدند که مصرف بنزوات سدیم منجر به سرطان و سایر مشکلات می شود.

در این مقاله مروری دقیقی بر روی کاربردها و فواید بنزوات سدیم داریم.

بنزوات سدیم چیست؟

بنزوات سدیم به عنوان یک نگهدارنده در غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی ها استفاده شده و موجب افزایش طول عمر این مواد غذایی می شود. هرچند که کاربردهای دیگری نیز دارد. این ماده یک پودر بلوری بی بو است که با ترکیب اسید بنزوئیک و هیدروکسید سدیم ساخته می شود. اسید بنزوئیک یک ماده نگهدارنده بی ضرر است و ترکیب آن با هیدروکسید سدیم باعث می شود که در محصولات حل شود.

بنزوات سدیم به طور طبیعی در طبیعت یافت نمی شود. اما اسید بنزوئیک در بسیاری از گیاهان، از جمله دارچین، میخک، گوجه فرنگی، انواع توت ها، آلو، سیب و زغال اخته وجود دارد. علاوه بر این، بعضی از باکتری ها، هنگام تهیه محصولات لبنی مانند ماست، اسید بنزوئیک تولید می کنند.

کاربردهای مختلف این ماده در صنایع

بنزوات سدیم علاوه بر استفاده در غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی ها، به بعضی از داروها، لوازم آرایشی، محصولات مراقبت شخصی و محصولات صنعتی نیز اضافه می شود. در ادامه به بررسی کاربردهای بنزوات سدیم می پردازیم.

غذاها و نوشیدنی ها

بنزوات سدیم اولین ماده نگهدارنده ای است که استفاده از آن توسط FDA در غذاها مجاز شمرده شده است. علاوه بر این به عنوان مکمل غذایی نیز استفاده می شود. این ماده به عنوان یک افزودنی خوراکی در سطح بین المللی کاربرد دارد و شماره شناسایی آن ۲۱۱ می باشد. به همین دلیل در محصولات غذایی تولید شده در اروپا از آن به عنوان E211 یاد می شود.

بنزوات سدیم مانع از رشد باکتری ها، قارچ ها و دیگر میکروب های موجود در غذا شده و باعث جلوگیری از فساد می شود. این ماده در جلوگیری از فساد مواد غذایی اسیدی بسیار موثر است. بنابراین در موادی مانند سودا، آب لیمو، ترشی، ژله، سس سالاد، سس سویا و سایر ادویه ها استفاده می شود.

داروها

بنزوات سدیم به عنوان یک نگهدارنده در برخی از داروهای خارج از نسخه و تجویزی، به ویژه در داروهای مایع مثل شربت سرفه استفاده می شود. علاوه بر این، این ماده می تواند به عنوان یک روان کننده در تولید قرص های شفاف نیز کاربرد داشته باشد.

گاهی از بنزوات سدیم در دوزهای بالا برای درمان افزایش سطح آمونیاک در خون استفاده می شود. آمونیاک محصول جانبی ناشی از تجزیه پروتئین است و افزایش سطح آن در خون در موارد خاص می تواند خطرناک باشد.

کاربردهای دیگر

بنزوات سدیم معمولا به عنوان نگهدارنده در لوازم آرایشی و بهداشتی، مانند محصولات مراقبت از مو، دستمال مرطوب، خمیر دندان و دهانشویه استفاده می شود. این ماده دارای کاربردهای صنعتی دیگری نیز می باشد. یکی از مهمترین کاربردهای آن، جلوگیری از خوردگی در موتور خودروها است. می توان از این ماده به عنوان یک تثبیت کننده در پردازش عکس و بهبود قدرت برخی از انواع پلاستیک استفاده کرد.

بنزوات سدیم چیست؟
بنزوات سدیم چیست؟

عوارض ناشی از مصرف این ماده

ممکن است تبدیل به عامل سرطان زا شود

نگرانی اصلی که در مورد استفاده از بنزوات سدیم وجود دارد توانایی آن در تولید ماده سرطان زا بنزن است. بنزن می تواند در نوشابه های حاوی بنزوات سدیم و ویتامین C (اسید اسکوربیک) تولید شود. نکته قابل توجه این است که نوشیدنی های رژیمی مستعد تشکیل بنزن هستند؛ زیرا قند در نوشابه های معمولی و نوشیدنی های میوه ای ممکن است تشکیل این ماده را کاهش دهد.

عوامل دیگر، از جمله قرار گرفتن در معرض گرما و نور، و همچنین مدت زمان نگهداری، می تواند سطح بنزن را افزایش دهد.

در سال ۲۰۰۵، حدود ۱۰ نمونه از ۲۰۰ نوشیدنی میوه ای که توسط FDA مورد آزمایش قرار گرفتند، حاوی بیش از ۵ میلیون پتاسیم بنزن بود. این مقدار بنزن بیشتر از حد مجاز موجود در آب آشامیدنی سالم که توسط اداره حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) تعیین شده است، بود.

دیگر عوارض

مطالعات مقدماتی دیگر عوارض ناشی از مصرف بنزوات سدیم را ارزیابی کرده اند و به این نتیجه رسیدند:

  • التهاب: مطالعات حیوانی نشان داده اند که بنزوات سدیم می تواند مسیرهای التهابی بدن را به طور مستقیم نسبت به مقدار بنزوات سدیم مصرف شده فعال کند. این نوع التهاب شامل التهابی است که باعث پیشرفت سرطان می شود.
  • اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD): مطالعه ای که برای کشف ارتباط بین ADHD با مصرف بنزوات سدیم در نوشیدنی ها انجام شد نشان داد که این افزودنی با ایجاد ADHD در بعضی از کودکان ارتباط دارد.
  • کنترل اشتها: یک بررسی آزمایشگاهی که بر روی سلول های چربی موش ها انجام شد نشان داد، قرار گرفتن در معرض بنزوات سدیم باعث کاهش انتشار لپتین، یعنی همان هورمون سرکوب کننده اشتها می شود. این ماده در کاهش اشتها ۴۹ الی ۷۰ درصد موثر بود.
  • استرس اکسیداتیو: مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که افزایش غلظت بنزوات سدیم منجر به افزایش سطح رادیکال های آزاد در بدن می شود. رادیکال های آزاد می توانند به سلول های شما آسیب برسانند و خطر ابتلا به بیماری مزمن را افزایش دهند.
  • آلرژی: درصد کمی از افراد ممکن است پس از مصرف غذاها و محصولات شخصی که حاوی بنزوات سدیم هستند، واکنش های آلرژیک مانند خارش و تورم را تجربه می کنند.

این ماده می تواند خواص دارویی داشته باشد

بنزوات سدیم در دوزهای بالاتر ممکن است به درمان بیماری های خاص کمک کند. این ماده سطح آمونیاک خون را کاهش می دهد. بیماری هایی مانند بیماری کبدی یا اختلال در اوره که دفع آمونیاک را از طریق ادرار محدود می کند، می توانند منجر افزایش سطح این ماده در خون شوند.

علاوه بر این، دانشمندان معتقدند که بنزوات سدیم ممکن است اثرات دارویی بر روی بدن داشته باشد. مثلا ترشح آنزیم های خاص که باعث افزایش یا کاهش سطح ترکیبات دیگر در بدن می شوند، از دیگر کاربردهای این ماده شیمیایی می باشد.

سایر خواص دارویی بنزوات سدیم که در تحقیقات مختلف اثبات شده اند عبارتند از:

  • اسکیزوفرنی: در یک مطالعه شش هفته ای که بر روی افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا انجام شد مشخص شد که مصرف ۱۰۰۰ میلی گرم بنزوات سدیم در روز همراه با داروهای استاندارد، علائم را نسبت به زمان مصرف دارونما ۲۱ درصد کاهش می دهد. یک مطالعه مشابه نیز همین مزیت را نشان داد.
  • مولتیپل اسکلروزیس (MS): مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی نشان داده اند که بنزوات سدیم ممکن است پیشرفت MS را آهسته کند. این ماده موجب تحریک تولید میلین (پوشش محافظ کننده از اعصاب) می شود.
  • افسردگی: در یک مطالعه شش هفته ای، مردی مبتلا به افسردگی شدید هر روز ۵۰۰ میلی گرم بنزوات سدیم دریافت کردند. این افراد بهبودی ۶۴ درصدی در علائم داشته و اسکن MRI در آن ها بهبود ساختار مغز مرتبط با افسردگی را نشان داد.
  • بیماری ادرار شربت افرا: این بیماری ارثی موجب تخریب اسیدهای آمینه خاص می شود و بوی ادرار را مانند شربت می کند. یک مطالعه که بر روی کودک نوپا انجام شد نشان داد که تزریق بنزوات سدیم داخل وریدی (IV) برای کمک به مرحله بحرانی این بیماری مفید است.
  • اختلال هراس: هنگامی که زنان مبتلا به اختلال هراس که علائمی مانند اضطراب، درد شکم، تنگی قفسه سینه و تپش قلب داشتند هر روز ۵۰۰ میلی گرم بنزوات سدیم دریافت کرد، علائم هراس شان در عرض شش هفته به میزان ۶۱ درصد کاهش یافت.

با وجود مزایای بالقوه، بنزوات سدیم می تواند عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ و درد شکمی نیز داشته باشد. علاوه بر این، مصرف دوزهای دارویی بنزوات سدیم ممکن است بدن را از اسید آمینه کارنیتین که نقش مهمی در تولید انرژی دارد، خالی کند. در این شرایط ممکن است مصرف مکمل کارنیتین لازم باشد.

شرایط ایمنی کامل

FDA غلظت ایمن بنزوات سدیم موجود در مواد غذایی و نوشیدنی ها را ۰٫۱٪ اعلام کرده است. اگر این ماده در محصولی مورد استفاده قرار گیرد، باید در لیست مواد تشکیل دهنده درج شود. بدن شما بنزوات سدیم را در خود جمع نمی کند و آن را طی ۲۴ ساعت متابولیزه کرده و از طریق ادرار دفع می کند.

WHO میزان مجاز مصرف روزانه بنزوات سدیم را ۰ الی ۲٫۲۷ میلی گرم به ازای هر پوند (۰-۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم) وزن بدن اعلام کرده است. برخی افراد ممکن است به این افزودنی حساس تر باشند. اگر به بنزوات سدیم حساسیت دارید، با پزشک مشورت کنید.

[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]

پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:

آشنایی با مواد سمی نوشابه که سلامتی شما را به خطر می اندازند

مضرات استفاده از لوازم آرایشی

[/quote]

خلاصه

این افزودنی با افزایش خطر ابتلا به بیماری هایی مانند التهاب، ADHD و چاقی همراه است، اما به تحقیقات بیشتری برای تایید این فرضیه نیاز می باشد. به یاد داشته باشید که بعضی از مواد افزودنی که تایید شده اند نیز حاوی بنزوات سدیم هستند.

صرفنظر از این، همیشه عاقلانه است که مصرف مواد غذایی فرآوری شده را به حداقل برسانید و محصولات شخصی درست شده با مواد مضر را کمتر استفاده کنید.

منابع:

  1. BENZOIC ACID AND SODIUM BENZOATE
  2. Codex General Standard for Food Additives (GSFA) Online Database
  3. Sodium benzoate-induced repeated episodes of acute urticaria/angio-oedema: randomized controlled trial
  4. Questions and Answers on the Occurrence of Benzene in Soft Drinks and Other Beverages
  5. The role of histamine degradation gene polymorphisms in moderating the effects of food additives on children’s ADHD symptoms
  6. Perioral contact urticaria from sodium benzoate in a toothpaste
  7. Protective role of catechin and quercetin in sodium benzoate-induced lipid peroxidation and the antioxidant system in human erythrocytes in vitro
  8. Neurodevelopmental Outcome and Treatment Efficacy of Benzoate and Dextromethorphan in Siblings with Attenuated Nonketotic Hyperglycinemia
  9. Sodium benzoate, a metabolite of cinnamon and a food additive, reduces microglial and astroglial inflammatory responses
  10. Sodium benzoate, a food additive and a metabolite of cinnamon, modifies T cells at multiple steps and inhibits adoptive transfer of experimental allergic encephalomyelitis
  11. Sodium benzoate for treatment of hepatic encephalopathy
  12. A Patient with MSUD: Acute Management with Sodium Phenylacetate/Sodium Benzoate and Sodium Phenylbutyrate
  13. Benzoate therapy and carnitine deficiency in non-ketotic hyperglycinemia
  14. Estimated daily intake of benzoic acid through food additives in adult population of South East Serbia