ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری

ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری می توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند. گاهی این عوارض ناشی از بیماری های قبلی مادر است و گاهی نیز ناشی از تغییرات هورمونی است که طی بارداری اتفاق می افتد. در هر صورت ما قصد داریم در این مطلب مجله پیام سلامت شما را با شایع ترین ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری آشنا کنیم.

مهمترین ناهنجاری ها و مشکلات مرتبط با بارداری

سقط جنین

سقط جنین از دست دادن حاملگی در ۲۰ هفته اول بارداری است. دلایل سقط نیز همیشه مشخص نیست. اغلب سقط جنین ها در پایان سه ماهه اول بارداری و اوایل هفته سیزدهم رخ می دهند. ناهنجاری های کروموزومی می توانند از رشد مناسب تخمک بارور شده جلوگیری کنند. گاهی نیز مشکلات جسمی در سیستم تناسلی زنان، از رشد سالم جنین جلوگیری می کند.

سقط جنین که گاهی اوقات سقط نامیده می شود، روشی است که بدن به کمک آن خود را از شر جنین خلاص می کند. شایعترین علامت سقط جنین نیز خونریزی غیر طبیعی واژن است. دیگر نشانه ها می تواند درد در ناحیه شکم و گرفتگی عضلات و ناپدید شدن علائم بارداری، مانند حالت تهوع صبحگاهی باشد. اغلب سقط ها بعد از وقوع نیاز به عمل جراحی ندارند. در سقط هایی که زیر ۱۲ هفتگی رخ می دهند، بافت بدن جنین به خودی خود حل شده و با خونریزی از بدن خارج می شوند.

حاملگی خارج رحمی

اگر تخمک بارور شده خارج از رحم لانه گزینی کند به این بارداری حاملگی خارج رحمی گفته می شود. در این نوع حاملگی عموما تخمک در لوله فالوپ کاشته می شود. در بارداری خارج از رحم به دلیل محدودیت فضا و عدم پرورش بافت، جنین نمی تواند به درستی رشد کند. حاملگی خارج از رحم می تواند درد شدید ایجاد کرده و به دستگاه تناسلی آسیب وارد کند. این حالت به طور بالقوه کشنده است. اگر در همین حالت جنین به رشد خود ادامه دهد می تواند باعث شود که لوله فالوپ ترکیده و خونریزی داخلی شدید ایجاد شود. جنین در حاملگی خارج رحمی زنده نخواهد ماند.

دیابت بارداری

ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری
ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری

دیابت حاملگی نوعی دیابت است که در طول بارداری تشخیص داده می شود. این بدان معنی است که شما در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به دیابت پس از بارداری هستید. مانند دیابت نوع ۲، در دیابت بارداری  مقاومت به انسولین ایجاد می شود (بدن شما به درستی به هورمون انسولین پاسخ نمی دهند). برای بسیاری از زنان، دیابت بارداری هیچ علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند.

اکثریت زنان مبتلا به دیابت بارداری نوزادان سالم، اما با وزن زیاد را به دنیا خواهند آورد. دیگر خطراتی که با دیابت حاملگی ممکن است برای جنین به وجود آید عبارتند از:

  • زردی
  • سندرم دیسترس تنفسی
  • سطح غیر طبیعی و کم مواد معدنی در خون
  • هیپوگلیسمی

دیابت حاملگی از طریق تغییر در رژیم غذایی و نظارت نزدیک سطح قند خون درمان می شود. داروی خوراکی که منجر به پایین آوردن گلوکز می شوند نیز ممکن است لازم باشد. هدف در درمان دیابت بارداری این است که سطح قند خون مادر در محدوده طبیعی نگه داشته شود.

نارسایی دهانه رحم

جنین در حال رشد فشار مداوم بر دهانه رحم وارد می کند. در موارد نادر، فشار بیش از حد بر روی دهانه رحم باعث می شود رحم، قبل از این که کودک آماده به دنیا آمدن باشد، باز شود. در این صورت نارسایی دهانه رحم ایجاد شده است. کسانی که سابقه این اتفاق را دارند و یا قبل از بارداری عمل جراحی بر روی رحم انجام داده اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این عارضه بارداری هستند.

علائم این حالت اغلب مبهم و غیراختصاصی هستند. بسیاری از زنان که نارسایی دهانه رحم دارند، دهانه رحمی نازک یا کوتاه دارند. این مشخصه کاملا بدون درد است اما برخی از زنان احساس فشار یا درد خفیف را گزارش کرده اند.

نارسایی دهانه رحم با اندازه گیری طول دهانه رحم با اولتراسوند تشخیص داده می شود. درمان ممکن است شامل استراحت، شیاف واژن با هورمون پروژسترون، و یا روشی به نام سرکلاژ  باشد. سرکلاژ یک عمل جراحی جزئی است که در آن باندهای قوی در اطراف دهانه رحم برای تقویت آن دوخته می شود و باعث می شود تا دهانه رحم بسته شود. درمان نارسایی دهانه رحم به عوامل بسیاری، از جمله طول دهانه رحم، سن حاملگی و نتیجه حاملگی های قبلی بستگی دارد.

جداشدن زودرس جفت

جداشدن زودرس جفت زمانی رخ می دهد که جفت قبل از موعد زایمان، به صورت کامل و یا جزئی از رحم جدا شده باشد. این جدایی به معنای این است که جنین مواد مغذی و اکسیژن مناسب دریافت نمی کند. جداشدن زودرس جفت اغلب در سه ماهه سوم باردار یرخ می دهد. علایم شایع آن عبارتند از خونریزی واژینال، انقباضات و درد شکم. هیچ دلیل قطعی برای رخ دادن این حالت وجود ندارد. اما پزشکان معتقدند که ضربه فیزیکی و فشار خون بالا می تواند به ارتباط بین جفت و رحم صدمه بزند.

تعدادی از عوامل می توانند خطر ابتلا به جداشدن را افزایش دهند. زنان باردار با فشار خون بالا بسیار بیشتر به جداشدن زودرس جفت مبتلا می شوند. مشکلات مرتبط با فشار خون که غیر مرتبط با حاملگی هستند، مانند فشار خون مزمن، و مشکلات مربوط به بارداری مانند مسمومیت (پره اکلامپسی) نیز از علل جدا شدن زودرس جفت می باشند.

عوامل دیگری که ممکن است خطر جداشدن زودرس جفت را افزایش دهند شامل سیگار کشیدن و مصرف مواد مخدر می باشد.

جفت سرراهی

جفت سرراهی یکی از نادرترین عوارض بارداری است و زمانی رخ می دهد که جفت به قسمت پایینی رحم متصل شده است. این موضوع باعث می شود که دهانه رحم به طور کاملا یا بخشی از آن مسدود شود. جفت سرراهی معمولا در سه ماهه دوم یا سوم اتفاق می افتد. برخی از زنان نیز آن را در اوایل حاملگی تجربه می کنند. در این حالت معمولا با پیشرفت بارداری و کش آمدن رحم، جفت به دیواره بالایی رحم می رود.

جفت سرراهی یک بیماری جدی در سه ماهه دوم یا سوم می باشد که می تواند به خونریزی شدید واژینال منتهی شود. اما اگر درمان نشود، می تواند به قدری خونریزی را شدید کند که موجب شوک و در برخی از موارد مرگ مادر شود. خوشبختانه، اغلب موارد این بیماری خیلی زود تشخیص داده و درمان می شوند.

کم شدن یا زیاد شدن مایع آمنیوتیک

ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری
ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری

مایع آمنیوتیک در رحم مادر جنین را از آسیب های فیزیکی محفوظ نگه می دارد. همچنین درجه حرارت داخل رحم را نیز تنظیم می کند. کم شدن مایع آمنیوتیک (اولیگوهیدرآمنیوس) و یا بیش از حد شدن مایع آمنیوتیک (polyhydramnios) با برخی از عملکردهای طبیعی رحم مادر در تداخل است. مایع آمنیوتیک کم می تواند باعث شود عضلات، دست و پا و ریه ها جنین به درستی رشد نکند. علاوه بر این دستگاه گوارش را نیز تحت تاثیر قرار می دهد

اغلب موارد کاهش مایع آمنیوتیک خفیف هستند و مشکلی ایجاد نمی کنند. در موارد نادر، مایع آمنیوتیک بیش از حد می تواند باعث موارد زیر شود:

  • پارگی زودرس پرده آمنیوتیک
  • جداشدن زودرس جفت
  • زایمان زودرس
  • خونریزی بعد از زایمان

فقدان و یا افزایش مایع آمنیوتیک معمولا در سه ماهه دوم و زمانی که جنین شروع به تمرین تنفس کرده و مایع آمنیوتیک را می مکد تشخیص داده می شود. برای زنانی که با کمبود مایع آمنیوتیک مواجه هستند، محلول سالین برای کمک به کاهش خطر ابتلا به فشرده شدن و یا صدمه به اندام های کودک در هنگام زایمان به کیسه آمنیوتیک پمپ می شود.

برای زنانی که میزان مایع آمنیوتیک شان زیاد است، برای کاهش تولید مایع دارو تجویز می شود. در برخی موارد، از روشی برای تخلیه مایعات اضافی (amnioreduction) استفاده می شود. در هر صورت، اگر این درمان بی اثر باشد ممکن است زایمان سزارین لازم باشد.

پره اکلامپسی

پره اکلامپسی بیماری است که توسط فشار خون بالا و سطح پروتئین بالا در ادرار تشخیص داده می شود. پزشکان مطمئن نیستند چه چیزی باعث پره اکلامپسی می شود. در موارد جدی، علائم آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • سردرد شدید
  • از دست دادن یینایی یا تاری دید
  • درد ناحیه بالای شکم
  • حالت تهوع
  • استفراغ
  • سرگیجه
  • کاهش برون ده ادرار
  • افزایش وزن ناگهانی
  • تورم در صورت و دست

برای بسیاری از زنان، پره اکلامپسی بر روی سلامت نوزاد تاثیر نمی گذارد. با این حال، برخی از موارد پره اکلامپسی می تواند از رسیدن خون کافی به جفت جلوگیری کند. پره اکلامپسی می تواند عوارض جدی در مادر و نوزاد به وجود آورد. برخی از عوارض عبارتند از:

  • رشد آهسته جنین
  • وزن کم نوزاد هنگام تولد
  • تولد زودرس
  • مشکلات تنفسی برای نوزاد
  • جداشدن زودرس جفت
  • سندرم HELLP
  • اکلامپسی، یا تشنج

تنها درمان پره اکلامپسی زایمان است. با این حال، علائم را می توان با دارو و استراحت کاهش داد. استراحت می تواند فشار خون را متعادل کند و جریان خون ارسالی به جفت را افزایش دهد. گاهی اوقات از داروهای فشار خون برای کاهش فشار خون مادر و کورتیکواستروئیدها برای تسریع در رشد ریه های نوزاد و آماده کردن او برای زایمان زودرس استفاده می شود.

زایمان زودرس

ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری
ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری

یکی از مشکلات مرتبط با بارداری زایمان زودرس است. زایمانی زودرس محسوب می شود که بعد از هفته ۲۰ و قبل از هفته ۳۷ حاملگی رخ دهد. به طور سنتی، تشخیص این حالت انقباضات منظم رحمی (اتساع) و یا نازک شدن خارجی دهانه رحم است. اکثر موراد زایمان و تولد زودرس خود به خود رخ می دهند. با این حال، یک چهارم همه زایمان های زودرس عمدی هستند. عوامل خطر که می توانند به زایمان زودرس منجر شوند عبارتند از:

  • سیگار کشیدن
  • مراقبت های ناکافی دوران بارداری
  • سابقه سقط های متعدد
  • سابقه تولد زودرس
  • نارسایی دهانه رحم
  • فیبروئید رحم
  • عفونت دستگاه ادراری و عفونت های دیگر

ترومبوز وریدی

ترومبوز وریدی لخته خونی است که در یکی از ورید های پا ایجاد می شود. زنان در طول بارداری و زایمان مستعد ابتلا به لخته شدن خون هستند. توانایی لخته شدن خون در بدن در هنگام زایمان افزایش می یابد، و گاهی اوقات بزرگ شدن رحم بازگشت خون ورودی به نیم تنه پایین را دشورا می کند. لخته شدن خون در نزدیکی سطح پوست شایع تر است. اما ترومبوز ورید عمقی بسیار خطرناک تر و به مراتب کمتر رایج است.

زنانی که شرایط زیر را دارند بیشتر در معرض این عارضه هستند:

  • داشتن سابقه خانوادگی ترومبوز
  • سن بالای ۳۰ سال
  • داشتن ۳ یا بیشتر از ۳ زایمان قبلی
  • استراحت بیش از حد
  • اضافه وزن
  • داشتن زایمان سزارین در گذشته
  • قرار گرفتن در معرض دود

حاملگی مولار

حاملگی مولار یکی از مشکلات مرتبط با بارداری است و جزء ناهنجاری های جفت محسوب می شود. این عارضه زمانی اتفاق می افتد که بعد از لقاح توده هایی به شکل غیر طبیعی، به جای یک جنین طبیعی، در داخل رحم شکل بگیرد. حاملگی مولار بیماری تروفوبلاستیک بارداری نیز نامیده می شود و بسیار نادر است.

دو نوع از حاملگی مولار وجود دارد: کامل و جزئی. حاملگی مولار کامل زمانی رخ می دهد که اسپرم یک تخمک خالی را بارور می کند. در این حالت جفت رشد می کند و هورمون hCG تولید می شود، اما هیچ جنینی وجود ندارد. حاملگی مولار جزئی زمانی رخ می دهد که یک فرم توده ای که شامل سلول های غیر طبیعی و جنین دارای نقص عضو شدید است وجود دارد. در این مورد، جنین به سرعت توسط جرم غیر طبیعی در حال رشد حل می شود. حاملگی مولار نیاز به اتساع و کورتاژ فوری دارد. بافت مولار می تواند به رشد دوباره و حتی به سرطان تبدیل شود.

سندرم جنین الکلی

ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری
ناهنجاری ها، بیماری ها و مشکلات مرتبط با بارداری

سندرم جنین الکلی زمانی رخ می دهد که نقص جسمی و روانی در جنین به دلیل استفاده از الکل توسط مادر در حاملگی ایجاد شده باشد. در این حالت الکل از طریق جفت به جنین وارد شده و رشد مغز او را متوقف می کند.

سندرم HELLP

سندرم HELLP (همولیز، افزایش آنزیم های کبدی و پلاکت کم) یکی از مشکلات مرتبط با بارداری است که با ناهنجاری های کبد و خون همراه است. سندرم HELLP می تواند به خودی خود یا در ارتباط با پره اکلامپسی رخ دهد. علائم آن نیز عبارتند از:

  • حالت تهوع
  • درد معده و روده
  • سردرد
  • خارش شدید

درمان سندرم HELLP معمولا زایمان فوری است. اگر این سندرم ادامه پیدا کند خطر ابتلا به عوارض جدی برای مادر وجود دارد. عوارض آن شامل آسیب دائمی به سیستم عصبی، ریه ها و کلیه های مادر می باشد.

اکلامپسی

اکلامپسی زمانی رخ می دهد که پره اکلامپسی پیشرفت می کند و به سیستم عصبی مرکزی حمله کرده و باعث تشنج می شود. این یک بیماری بسیار جدی است. اگر درمان نشود، می تواند برای مادر و نوزاد کشنده باشد. با این حال، با مراقبت های مناسب دوران بارداری پره اکلامپسی کنترل شده و بعید است که به این بیماری منجر شود.