معرفی علل، علائم و عوارض بیماری کبد چرب و ۴ گام موثر برای درمان آن

در ایالات متحده برآورد شده است که بیماری کبد چرب زندگی ۲۰ تا ۴۰ درصد از جمعیت این کشور را تحت تاثیر قرار داده است. واقعیت ترسناک و شگفت آور این است که این نوع بیماری کبدی اغلب علائمی را آشکار نمی کند. بسیاری از افراد حتی تا زمانی که سونوگرافی یا سیتی اسکن ندهند متوجه نمی شوند که میزان چربی کبدشان چقدر است؟

دو نوع اصلی از این بیماری وجود دارد: بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) و بیماری کبد چرب الکل. داشتن کبد چرب می تواند احساس خستگی یا درد خفیف شکم را ایجاد کند. احساس پری در سمت راست وسط و یا بالای شکم، حالت تهوع، کاهش وزن و کاهش اشتها نیز از دیگر علائم این بیماری است. البته این ها فقط برخی از علائم احتمالی کبد چرب هستند.

آیا بیماری کبد چرب خطرناک است؟

پاسخ کوتاه این است که می تواند باشد! نوع شدید بیماری کبد چرب غیرالکلی که NASH نامیده می شود به معنای استاتو هپاتیت غیر الکلی است. با توجه به گزارش بنیاد آمریکایی کبد، NASH یکی از علل اصلی سیروز در بزرگسالان در ایالات متحده است و تا ۲۵ درصد از بزرگسالان مبتلا به NASH ممکن است سیروز داشته باشند. NAFLD همچنین به افزایش شانس ابتلا به سرطان کبد ارتباط دارد.

قبل از اینکه به نتیجه گیری برسید، خبر خوب این است که کبد بسیار احیا کننده است. در واقع، این عضو تنها ارگانی است که می تواند دوباره رشد کند. به همین دلیل تعجب آور نیست که با رژیم مناسب و برخی از ابزارهای قدرتمند، ممکن است قادر به بهبود وضعیت کبد خود باشید. الیته اگر از امروز شروع کنید!

بیماری کبد چرب چیست؟

بزرگترین عضو داخلی شکم کبد است. این اندام حیاتی انرژی را ذخیره می کند، به هضم غذا کمک می کند و سموم  را از بین می برد. بیماری کبد چرب یک بیماری رایج است که از افزایش تجمع چربی اضافی در کبد حاصل می شود. جمع شدن مقداری چربی در کبد کاملا طبیعی است. اما هنگامی که ذخیره چربی این اندام به ۵ تا ۱۵ درصد کل وزن کبد می رسد، به فرد گفته می شود که بیماری کبد چرب دارد.

شدت کبد چرب را با اعداد ۱، ۲ یا ۳ درجه بندی می کنند. کبد چرب گرید ۲ از گرید ۱ جدی تر است و احتمالا باعث ایجاد علائم بیشتری در مقایسه با کبد چرب گرید ۱  می شود. هر چه این گرید بالاتر رود، یعنی میزان چربی های ذخیره شده در کبد بیشتر است.

کبد چرب غیر الکلی و کبد چرب الکی

در کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)، افراد دارای چربی در کبد هستند. اما علت این تجمع چربی مصرف الکل نیست. با این حال، ایجاد چربی و آسیب دیدگی کبد شبیه آنچیزی است که در بیماری کبد چرب الکلی اتفاق می افتد. این نوع از بیماری به طور مستقیم با مصرف مقدار زیادی الکل مرتبط است.

نشانه های کبد چرب

حالا که می دانید چربی کبد چیست، وقت آن است که به برخی از علائمی که می توانید با آن ها این بیماری را تشخیص دهید، اشاره کنیم. اول از همه مهم است که توجه داشته باشیم که ممکن است بیماری کبد چرب غیر الکلی در بدن وجود داشته باشد و نشانه ای نداشته باشید. این شکل از بیماری کاملا شایع است. نشانه های کبد چرب ( الکلی یا غیر الکلی) می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• ضعف
• کاهش اشتها
• حالت تهوع
• درد شکم به خصوص در بالا سمت راست
• تورم در قسمت فوقانی شکم
• عروق خونی عنکبوتی
• خارش
• زردی (زرد شدن پوست و چشم)
• تجمع مایع در بدن و تورم پاها (ادم) و شکم (آسیت)
• سردرگمی ذهنی

علل کبد چرب

چه چیزی باعث ایجاد کبد چرب می شود؟ انباشت بیش از حد چربی در کبد به کبد چرب منتهی می شود. در تشخیص بیماری کبد چرب الکلی، علت اصلی تجمع چربی، مصرف مقدار زیادی الکل است.

علل مشکوک بیماری کبد چرب غیرالکی (NAFLD) و استاتو هپاتیت غیر الکلی (NASH) عبارتند از:

• اضافه وزن یا چاقی
• مقاومت به انسولین
• قند خون بالا (هیپرگلیسمی) که نشان دهنده پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ واقعی است
• افزایش چربی، به ویژه تری گلیسیرید در خون

به نظر می رسد همه این علل احتمالی باعث جذب بیش از حد چربی درون کبد و چاقی که احتمالا شایع ترین علت ایجاد این بیماری است، می شود.

به گفته متخصصان American College of Gastroenterology:

NAFLD یک اختلال بسیار رایج است که آمار شیوع آن در بزرگسال ۱ به ۵ و در کودکان ۱ به ۱۰ است. به نظر می رسد چاقی شایع ترین علت نفوذ چربی در کبد است. بعضی از کارشناسان تخمین زده اند که حدود دو سوم بزرگسالان چاق و نیمی از کودکان چاق ممکن است دارای کبد چرب باشند.

عوامل خطر ابتلا به این بیماری

کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) در افرادی که هر کدام از این مشکلات یا ویژگی ها را دارند، شایع تر است:

• چاقی
• دیابت نوع ۲
• پیش دیابت
• سندرم متابولیک یا یکی دیگر از اختلالات متابولیکی
• کاهش سریع وزن
• فشار خون بالا
• میانسالی یا سالمندی (NAFLD در میان افراد سالمند یا مسن شیوع دارد اما افراد جوانتر از جمله کودکان نیز می توانند NAFLD داشته باشند)
• برخی از عفونت ها مانند هپاتیت C
• مصرف داروهای خاصی از قبیل کورتیکواستروئیدها و برخی داروهای ضد سرطانی خاص
• قرار گرفتن در معرض برخی از سموم

به گفته متخصصان کلینیک کلیولند، “برخی از بیماری های متابولیکی ژنتیکی یا صرف برخی از داروهای تجویزی، از جمله آمیودارون، دیلتایزم، استروئیدها و تاموکسیفن نیز ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی را افزایش دهند. اگر یکی از این داروها را مصرف می کنید و به کبد چرب مبتلا شده اید، پزشک می تواند یک داروی دیگر را جایگزین کند. “

عوارض کبد چرب

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شایعترین علت بیماری های کبدی در جهان غرب است. داشتن بیماری کبد چرب به این معنی است که بدن در حال ذخیره سازی چربی درون کبد است. این رسوبات می تواند از انجام فعالیت های مهم کبد برای حذف سموم از خون، جلوگیری کند. این روند باعث می شود که فرد مبتلا به این بیماری کبدی در معرض خطر جدی برای تجمع سموم و انواع نشانه های ناخوشایند از جمله زردی، ادم، خستگی مزمن، تهوع و … باشد.

هنگامی که بیماری کبد چرب غیر الکلی پیشرفت می کند و شدید می شود، به NASH تبدیل می شود. طبق گفته محققان موسسه ملی بهداشت (NIH)، بین ۷ تا ۳۰ درصد از افرادی که NAFLD دارند، به NASH مبتلا می شوند و حداقل یک سوم از افرادی که NASH دارند در نهایت به سیروز مبتلا می شوند.

زخم کبد که به نام سیروز شناخته می شود از عوارض اصلی NAFLD و NASH است. هنگامی که سیروز اتفاق می افتد، سلول های کبدی به تدریج به بافت اسکار تبدیل می شوند و عملکرد کبد کمتر می شود.

طبق گفته متخصصان کلینیک مایو، تقریبا ۲۰ درصد از افرادی که NASH دارند به سیروز مبتلا می شوند. این بیماری می تواند علائم زیر را داشته باشد:

• تجمع مایع در شکم
• تورم رگ های مری
• سردرگمی، خواب آلودگی و خشن شدن صدا
• سرطان کبد
• نارسایی کبد
• پیوند کبد

اعتقاد بر این است که افراد مبتلا به NAFLD، NASH و سیروز در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد قرار دارند.

درمان های متعارف بیماری کبد چرب

برای تشخیص کبد چرب، پزشک احتمالا آزمایش خون و تصویربرداری انجام خواهد داد. بیوپسی کبد نیز ممکن است لازم باشد. توصیه های معمول برای درمان بیماری کبد چرب شامل حذف یا کنترل علل می شود. به عنوان مثال، با توجه به گزارش National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases، درمان کبد چرب معمولا شامل کاهش وزن می شود. کاهش وزن باعث کاهش چربی در کبد و همچنین التهاب و فیبروز خواهد د.

با این حال، کاهش سریع وزن، همیشه ایده خوبی نیست، زیرا این کار می تواند تنها باعث بدتر شدن وضعیت شود. کاهش وزن تدریجی، راهی هوشمندانه است. بعضی از پزشکان معتقدند که کاهش ۷ درصد از وزن بدن در یک دوره زمانی یک ساله می تواند به درمان این بیماری کمک کند.

توصیه های دیگر عبارتند از:

• متوقف کردن مصرف هر دارویی که ممکن است باعث کبد چرب شود
• کنترل دیابت
• کاهش سطح تری گلیسیرید
• متوقف کردن مصرف الکل

در حال حاضر داروی مورد تاییدی برای درمان NAFLD و NASH وجود ندارد. برخی از پزشکان بیماران خود را با ویتامین E و تیازولیدیدین ها درمان می کنند. با این حال، این داروها می توانند اثرات نامطلوبی داشته باشند.

هنگامی که NASH منجر به سیروز می شود، درمان متعارف به طور معمول شامل مصرف داروهای خاص و احتمالا عمل جراحی می شود. هنگامی که سیروز منجر به نارسایی کبدی می شود، گاهی پیوند کبد ضروری است.

رژیم غذایی و مکمل های مفید برای این بیماری

مواد غذایی مفید برای تقویت عملکرد کبد

اگر می خواهید علائم بیماری خود را کاهش دهید باید از رژیم غذایی گیاهی که شامل سبزیجات، میوه ها و چربی های سالم است استفاده کنید. مواد غذایی مفید زیر برای کاهش التهاب که در اثر استفاده از انسولین، ایجاد می شود کمک می کند:

• غذاهایی که دارای چربی های غیر اشباع هستند مثل زیتون، روغن زیتون، آوکادو و آجیل
• غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا ۳، از جمله ماهی های وحشی مانند ماهی قزل آلا و ساردین، تخم چیا، تخم کتان و گردو
• غذاهای غنی از آنتی اکسیدان ها که می توانند برای محافظت از سلول های کبدی مفید باشند. به ویژه موادی که غنی از ویتامین E هستند.
• سبزیجات تقویت کننده کبد از جمله چغندرقند و سبزیجات برگ دار و سبز مانند سبزی خردل و قاصدک
• چای سبز، که غنی از کاتچین است. تحقیقات نشان داده اند که این چای به کاهش چربی بدن و جلوگیری از چاقی کمک می کند.

مواد غذایی مضر

برخی از موادی که تاثیر منفی روی کبد دارند عبارتند از:

• مصرف بیش از حد الکل یا کافئین
• غذاهای بسته بندی شده که حاوی روغن های گیاهی تصفیه شده، مواد مصنوعی، شیرین کننده ها و رنگ ها هستند
• میوه ها و سبزیجاتی که داری آفت کش ها و علف کش های شیمیایی (محصولات غیر آلی) هستند
• محصولات حیوانی کارخانه ای و پرورشی، ماهی های پرورشی
• شکر تصفیه شده و فروکتوز بیش از حد
• غلات تصفیه شده
• صدف نپخته
• بعضی از داروها (به خصوص استامینوفن)
• خوردن قارچ های وحشی و سمی
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، به خصوص مواد شیمیایی تخریب کننده غدد درون ریز

مکمل های مفید برای کبد

بر طبق یک بررسی علمی منتشر شده در سال ۲۰۱۵، برخی از مکمل های زیر می توانند به درمان بیماری کبد چرب غیر الکلی کمک کنند:

• ویتامین E و C: از آنجا که استرس اکسیداتیو می تواند نقش مهمی در پاتوژنز NAFLD داشته باشد، مواد آنتی اکسیدانی مانند ویتامین E و C می توانند در درمان کبد چرب مفید باشند.
• ویتامین D: تحقیقات نشان داده اند که کمبود ویتامین D می تواند منجر به مقاومت به انسولین، سندرم متابولیک و NAFLD شود.
• رزوراترول: رزوراترول موجود در انگور قرمز، شکلات تلخ، توت و برخی از مکمل ها به شدت علائم NAFLD را کاهش می دهد.
• آنتوسیانین: تحقیقات توانایی آنتوسیانین را برای کاهش تجمع چربی در کبد و جلوگیری از التهاب کبدی، تایید کرده اند.
• عصاره چای سبز: تحقیقات نشان داده اند که چای سبز ممکن است از طریق کاهش جذب چربی ها و کربوهیدرات ها در بدن، از استئاتوز جلوگیری کنند.
• سیر: SAMC تولید شده از سیر به دلیل توانایی که در تنظیم ذخیره سازی چربی و متابولیسم گلوکز دارد، برای بیماری کبد چرب غیرالکلی مفید است.
• زنجبیل: این ادویه ممکن است به جلوگیری از NAFLD کمک کند یا سرعت پیشرفت آن را کند کند.
• پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها: محور روده-کبد مسیر مهمی در ایجاد NAFLD محسوب می شود. به همین دلیل است که مصرف پری بیوتیک ها و پروبیوتیک ها می تواند برای عملکرد کبد بسیار سودمند باشند.
• دارچین: ممکن است مقاومت به انسولین و استرس اکسیداتیو را بهبود بخشد.
• کورکومین: کورکومین (مولکول فعال در زردچوبه)، باعث کاهش میزان چربی در کبد می شود. این ماده با فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی خود ممکن است از پیشرفت کبد چرب جلوگیری کند.
• کورستین: کورستین ممکن است به کاهش التهاب کمک کند و ممکن است برای افرادی که دارای کبد چرب، چاقی و یا دیابت هستند مفید باشد.

پاکسازی کبد

برای پاکسازی کبد در ابتدا با پزشک خود مشورت کنید، مخصوصا اگر دیابت دارید یا در معرض ابتلا به افزایش قند خون هستید.

منابع:

1. Non-alcoholic Fatty Liver Disease
2. Non-alcoholic fatty liver disease: What the clinician needs to know
3. Non-alcoholic fatty liver disease
4. Vitamin E as a Treatment for Nonalcoholic Fatty Liver Disease: Reality or Myth
5. Ingestion of a tea rich in catechins leads to a reduction in body fat and malondialdehyde-modified LDL in men
6. The effect of the Spanish Ketogenic Mediterranean Diet on nonalcoholic fatty liver disease: a pilot study
7. The role of fructose in the pathogenesis of NAFLD and the metabolic syndrome
8. Endocrine-disrupting chemicals and fatty liver disease
9. Recent advances in dietary supplementation, in treating non-alcoholic fatty liver disease