تانن موجود در چای چیست

جای تعجبی نیست که چای یکی از محبوب ترین نوشیدنی های جهان محسوب می شود. چای نه تنها نوشیدنی خوشمزه، تسکین دهنده و طراوت بخش است بلکه به خاطر خواص فروانی که برای آن کشف شده است بسیار مورد توجه می باشد. تانن ها گروهی از ترکیبات هستند که در چای یافت می شوند. آنها به دلیل خاصیت و عطر و طعم خاصشان و خواص شیمیایی جالب توجهی که دارند، تحقیقات مختلفی رویشان انجام شده است. این ترکیبات می توانند خواص فروانی برای بدن ما داشته باشند.

در این مقاله مجله پیام سلامت، همه چیزهایی را که باید در مورد تانن های موجود در چای بدانید؛ از جمله خواص و عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف زیاد چای را بررسی می کنیم.

تانن چیست؟

تانن ها نوعی ترکیب شیمیایی هستند که به گروه بزرگتری از ترکیبات به نام پلی فنول ها تعلق دارند. مولکول های آن ها به طور معمول بسیار بزرگتر از نمونه هایی است که در انواع دیگر پلی فنول ها وجود دارد. این مولکول ها توانایی منحصر به فردی در ترکیب شدن با سایر مولکول ها، مانند پروتئین ها و مواد معدنی دارند.

تانن ها به طور طبیعی در انواع گیاهان خوراکی از جمله پوست درخت، برگ، ادویه جات، آجیل ها، دانه ها، میوه ها و حبوبات یافت می شوند. گیاهان از این ترکیبات به عنوان یک سیستم دفاعی طبیعی در برابر آفات استفاده می کنند. تانن ها همچنین باعث ایجاد رنگ و طعم در غذاهای گیاهی می شوند.

برخی از غنی ترین و رایج ترین منابع غذایی حاوی تانن عبارتند از:

  • چای
  • قهوه
  • شراب
  • شکلات

طعم تلخ که از ویژگی های این غذاها و نوشیدنی ها محسوب می شود، معمولاً ناشی از عرضه فراوان تانن در آن هاست.

میزان تانن موجود در چای های مختلف

اگر چه چای به طور کلی منبعی غنی از تانن محسوب می شود؛ اما متغیرهای متعددی می توانند بر روی میزان نهایی این ماده در چای تأثیر بگذارند. در واقع چهار نوع اصلی چای یعنی چای سفید، چای سیاه، چای سبز و چای اولانگ که همگی از برگ گیاهی به نام کاملیا سیننسیس (Camellia sinensis) تهیه می شوند حاوی تانن هستند. اما غلظت این ترکیب به شدت تحت تأثیر نحوه تولید چای و مدت زمان دم کردن آن است.

برخی منابع می گویند چای سیاه بیشترین غلظت تانن را دارد. در حالی که اغلب منابع چای سبز را چای کم تاننی معرفی می کنند. چای سفید و اولانگ معمولاً در جایی بین این دو نوع چای یعنی چای سیاه و چای سبز قرار می گیرند. اما مقدار تانن در هر دو نوع بسته به روش تولید می تواند به میزان قابل توجهی متفاوت باشد.

به طور کلی چای های بی کیفیت سطع  تاننشان زیاد است و هرچه مدت زمان دم کردن چای بیشتر شود غلظت تانن های موجود در فنجان چای شما بیشتر می شود.

خواص این ماده برای بدن

انواع مختلفی از تانن در چایی که به صورت روزانه مصرف می کنیم وجود دارد و هنوز هم چگونگی تأثیر آنها بر روی بدن انسان به خوبی درک نشده است. با این حال تحقیقات اولیه حاکی از آن است که تانن های خاص چای دارای خصوصیاتی شبیه به سایر پلی فنل ها هستند و با دارا بودن خواصی مانند خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی می توانند به جلوگیری از بیماری کمک کنند.

اپی گالوکاتچین گالات

یکی از اصلی ترین تانن های موجود در چای سبز به اپی گالوکاتچین گالات (EGCG) معروف است. EGCG متعلق به گروهی از ترکیبات است که به عنوان کاتچین شناخته می شوند. تصور می شود که حضور این ماده از مزایایی که چای برای بدن ما دارد حمایت می کند.

مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی نشان داده اند که EGCG ممکن است در کاهش التهاب و محافظت از بدن در برابر آسیب سلولی و برخی بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی و سرطان نقش داشته باشد.

درنهایت به تحقیقات بیشتری برای درک بهتر نحوه استفاده از EGCG برای حمایت از سلامت بدن انسان نیاز داریم.

تیفلاوین ها و  تئاروبیگین ها

چای از دو گروه تانن دیگر به نام های تیفلاوین ها و  تئاروبیگین ها تشکیل شده است. چای سیاه حاوی مقدار زیادی از این تانن ها است و به همین دلیل نیز رنگش نسبت به سایر چای ها تیره تر است.

دانشمندان هنوز هم اطلاعات بسیار کمی در مورد تیفلاوین ها و  تئاروبیگین ها دارند. با این حال تحقیقات اولیه نشان می دهد که این ترکیبات به عنوان آنتی اکسیدان های قوی در بدن عمل کرده و ممکن است در برابر آسیب سلولی ناشی از رادیکال های آزاد از بدن محافظت کنند.

بیشتر مدارک موجود در مورد تیفلاوین ها و  تئاروبیگین ها محدود به آزمایش های آزمایشگاهی و حیوانی است. بنابراین به تحقیقات انسانی بیشتری در این زمینه نیاز داریم.

الاگیتانین ها

چای همچنین حاوی مقدار زیادی از تاننی به نام الاگیتانین است. تحقیقات اولیه نشان می دهد که الاگیتانین ها ممکن است رشد و فعالیت باکتری های مفید روده را تقویت کنند. اما مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز داریم. الاگیتانین ها همچنین به دلیل تأثیر بالقوه ای که در درمان سرطان و پیشگیری از سرطان دارند، به تازگی در کانون توجه قرار گرفته اند.

مانند سایر پلی فنول های خوراکی، الاگیتانین ها اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی قوی دارند. مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهند که این ترکیبات ممکن است در کاهش رشد و گسترش سلول های سرطانی نیز نقش داشته باشند.

تحقیقات فعلی امیدوار کننده بوده با این حال برای درک کامل این که آیا الاگیتانین ها دارای اثرات ضد سرطانی بر روی بدن انسان هستند یا خیر و اینکه این ترکیب چه جایگاهی در برنامه درمانی یا برنامه های پیشگیری از سرطان دارد؛ باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

عوارض جانبی احتمالی

اگر چه تانن های موجود در چای خواص زیادی برای بدن دارند؛ اما مصرف بیش از حد آنها ممکن است به عوارض جانبی منفی منجر شود. همانطور که گفتیم تانن ها توانایی بی نظیری در ترکیب شده با دیگر ترکیبات دارند. این ویژگی طعم عالی و مزه ای تلخ به چای می بخشد. اما در کنار این خاصیت می تواند فرآیندهای خاصی را در سیستم هضم مختل کند.

ممکن است جذب آهن را کاهش دهد

یکی از مهمترین نگرانی هایی که در مورد تانن ها در جوامع پزشکی وجود دارد این است که این ترکیب توانایی بالقوه ای در جلوگیری از جذب آهن توسط بدن دارد. تانن ها به راحتی می توانند در دستگاه گوارش با آهن موجود در مواد غذایی گیاهی ترکیب شده و از جذب این ماده معدنی مهم در بدن جلوگیری کنند.

تحقیقات نشان داده اند که این اثر به احتمال زیاد آسیب قابل توجهی را در افرادی که سطح آهن خونشان طبیعی است ایجاد نمی کند؛ اما می تواند برای افرادی که کمبود آهن دارند مشکل ساز باشد.

اگر فقر آهن دارید اما دلتان می خواهد چای بنوشید می توانید با خودداری از مصرف همزمان چای با غذاهای غنی از آهن، این خطر را تا حدودی کاهش دهید. در عوض سعی کنید بین وعده های غذایی چای مصرف کنید.

ممکن است باعث حالت تهوع شود

اگر چای را با معده خالی بنوشید؛ تانن موجود در آن ممکن است منجر به حالت تهوع شود. این عارضه منفی به ویژه ممکن است افراد مبتلا به مشکلات دستگاه گوارش که معده حساس تری دارند را تحت تأثیر قرار دهد.

با خوردن یک لیوان چای در وعده صبحانه با مقداری غذا یا اضافه کردن کمی شیر به آن می توانید از این اثر جلوگیری کنید. پروتئین ها و کربوهیدرات های موجود در مواد غذایی می توانند به این ترکیبات متصل شده و توانایی آنها را برای تحریک دستگاه گوارش به حداقل برسانند.

همچنین این نکته را در نظر داشته باشید که هرگز نباید چند فنجان چای را پشت سر هم و در یک نوبت مصرف کنید.

نکته آخر

تانن ها ترکیبات شیمیایی هستند که در انواع غذاها و نوشیدنی های گیاهی از جمله چای یافت می شوند. آنها وظیفه دارند که به چای طعم خشک و تا حدودی تلخ داده و رنگ انواع خاصی از چای را تعیین کنند.

تحقیقات اولیه حاکی از آن است که تانن های موجود در چای به دلیل اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی که در بدن دارند می توانند مزایای زیاد را به همراه داشته باشند. با این حال برای تایید این ادعا باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

تانن موجود در چای ممکن است باعث حالت تهوع شود. خصوصاً اگر با معده خالی مصرف شود. این ترکیبات همچنین ممکن است توانایی بدن را در جذب آهن موجود در برخی غذاها مختل کنند.

برای کسب حداکثر خواص چای غنی از تانن، این نوشیدنی را جدا از غذاهای حاوی آهن مصرف کنید و حتما در حد اعتدال از آن بنوشید.

منابع:

  1. Polyphenols in foods are more complex than often thought
  2. Tannins: current knowledge of food sources, intake, bioavailability and biological effects
  3. Saliva tannin interactions
  4. Steep your genes in health: drink tea
  5. New insights into the mechanisms of polyphenols beyond antioxidant properties; lessons from the green tea polyphenol, epigallocatechin 3-gallate
  6. Antioxidative properties of black tea
  7. Ellagitannins in Cancer Chemoprevention and Therapy
  8. The Impact of Tannin Consumption on Iron Bioavailability and Status: A Narrative Review
  9. Putative Roles of Plant-Derived Tannins in Neurodegenerative and Neuropsychiatry Disorders: An Updated Review