تب دانگ بیماری است که از طریق پشه منتقل شده و در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان شیوع دارد. این بیماری باعث بروز علائم خفیفی مانند تب بالا، التهاب پوست و درد مفاصل و عضلات می شود. شکل شدید تب دانگ، تب هموراژیک دنگی نیز نامیده می شود و می تواند باعث خونریزی شدید، افت ناگهانی فشار خون (شوک) و مرگ شود.
هر ساله میلیون ها مورد از این بیماری در جنوب شرقی آسیا کشف می شود. تب دانگ در جنوب شرقی آسیا و جزایر غربی اقیانوس آرام رایج است. اما این بیماری به سرعت در امریکا لاتین و جزائر کارائیب نیز در حال گسترش می باشد.
محققان در حال حاضر برای کشف واکسن تب دانگ در حال پژوهش هستند. اما در حال حاضر به دلیل این که واکسن این بیماری هنوز کشف نشده است، پیشگیری از بیماری می تواند موثرترین راه باشد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد نشانه ها، علل، عوامل خطر، روش های تشخیص و درمان و روش های پیشگیری از تب دانگ صحبت خواهیم کرد.
علائم تب دانگ
بسیاری از افراد، به ویژه کودکان و نوجوانان، ممکن است هیچ علامت یا نشانه را در طول ابتلا به تب دانگ خفیف تجربه نکنند. در واقع شکل خفیف این بیماری علامت خاصی ندارد. اما اگر قرار باشد که علائم بروز کند، معمولا بعد از ۱۰ روز که در معرض نیش پشه آلوده قرار گرفته اید خود ار نمایان می کنند. یعنی دوره کمون تب دانگ، (دوره بین قرار گرفتن در معرض آلودگی و بروز علائم) ۱۰ روز می باشد.
مهمترین علائم و نشانه های این بیماری نیز عبارتند از:
- تب بالای ۴۱ درجه سانتی گراد
- سردرد
- درد عضله، استخوان و مفاصل
- درد پشت چشم
شما همچنین ممکن است تجربه علائم زیر را نیز داشته باشید:
- بثورات پوستی گسترده
- تهوع و استفراغ
- به ندرت، خونریزی جزئی از لثه و بینی
اکثر افراد مبتلا در عرض یک هفته یا کمی بیشتر بهبود می یابند. در برخی موارد، علائم بدتر شوند و می تواند حتی کشنده باشد. در این شرایط رگ های خونی آسیب دیده و اغلب، خون از آن نشت می کند. ممکن است تعداد سلول های تشکیل دهنده لخته (پلاکت) در جریان خون افت کند. در این شرایط بیمار علائم زیر را دارد:
- خونریزی از بینی و دهان
- درد شدید شکم
- استفراغ مداوم
- خونریزی در زیر پوست، که ممکن است مانند کبودی به نظر برسد
- ایجاد مشکلاتی در ریه، کبد و قلب
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر به تازگی به مناطقی که تب دانگ در آن شیوع دارد سفر کرده ایم و به یک باره دچار تب شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید. کشورهای آسیای جنوب شرقی و جزایر غربی اقیانوس آرام جزء مناطقی هستند که این بیماری در آن جا شایع است.
علت ابتلا به این بیماری چیست؟
عامل اصلی ابتلا به این بیماری، گزیده شدن توسط پشه است. زمانی که پشه شخص آلوده را نیش می زند، ویروس این بیماری روی نیش او باقی می ماند. دفعه بعدی که پشه شخص سالمی را نیش بزند قادر است ویروس را به او منتقل کند. این ویروس از طریق ورود نیش به بدن، وارد جریان خون می شود. این بیماری ۴ ویروس اصلی دارد.
اگر شما توسط یکی از ویروس های این بیماری آلوده شده باشید، به آن ایمن خواهید شد. اما نسبت به ۳ ویروس دیگر هنوز بدنتان ایمنی ندارد. بنابراین خطر ابتلا به تب دانگی شدید، که به عنوان تب خونریزی دهنده دنگی نیز شناخته می شود، در واقع زمانی که بدن برای بار دوم، سوم یا چهارم آلوده می شود افزایش پیدا خواهد کرد.
عوامل خطر و عوارض ابتلا به تب دانگی
عوامل که شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تب دانگ و یا فرم شدیدتر بیماری قرار می دهند عبارتند از:
- زندگی یا سفر به مناطق گرمسیری: در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری خطر ابتلا به قرار گرفتن در معرض ویروسی که باعث تب دانگ می شود افزایش پیدا خواهد کرد. به خصوص در مناطقی مانند آسیای جنوب شرقی، جزایر غربی اقیانوس آرام، امریکا لاتین و کارائیب شیوع بیماری زیاد است.
- عفونت قبلی با ابتلا به یکی از ویروس های تب دانگ در گذشته: عفونت قبلی یا آلوده شدن با یکی از انواع ویروس تب دانگی، در صورتی که مجددا آلوده شوید، خطر بروز علائم شدید را افزایش می دهد.
اگر به نوع شدید این بیماری مبتلا شوید، ریه ها، کبد یا قلب آسیب می بینند. فشار خون می تواند کاهش یافته و به سطوح خطرناک برسد. در این شرایط خطر شوک و مرگ نیز افزایش پیدا می کند.
روش های تشخیص
تشخیص تب دانگ می تواند مشکل باشد. چون علائم و نشانه های آن به راحتی با علائم بیماری های دیگر مانند مالاریا، لپتوسپیروز و تب تیفوئید اشتباه گرفته می شود. اما برای تشخیص پزشک احتمالا در مورد سفرهایی که اخیرا داشته اید از شما سوال خواهد پرسید. بهتر است زمان دقیق سفر و اطلاعات جزئی آن را نیز در اختیار پزشک قرار دهید.
تست های آزمایشگاهی خاصی نیز وجود دارد که می تواند نشانه های ویروس دنگی را تشخیص دهد. اما نتایج آزمون معمولا دیر آماده شده و برای کمک به تصمیم گیری در مورد درمان کاربردی ندارد.
درمان تب دانگ
هیچ درمان خاصی برای تب دانگ وجود ندارد. اما عموما توصیه های زیر برای بیماران تجویز می شود:
- نوشیدن مقدار زیادی مایعات برای جلوگیری از کم آبی بدن که ناشی از استفراغ و تب بالا است.
- مصرف استامینوفن برای کاهش درد و تب
- اجتناب از مصرف داروهای ضد درد که می تواند عوارض خونریزی را افزایش دهند. این داروها عبارتند از آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم
اگر تب دانگی شدید باشد، ممکن است بیمار به موارد زیر نیاز داشته باشد:
- بستری شدن در بیمارستان
- تزریق مایعات داخل وریدی (IV) و الکترولیت های جایگزین
- نظارت بر فشار خون
- انتقال خون در صورت خونریزی شدید
پیشگیری از تب دانگ
دانشمندان در حال پژوهش بر روی شش واکسن تب دانگ هستند. اما هنوز هیچ کدام از آن ها تجاری نشده و در دسترس نمی باشد. بهترین نتایجی که از این نوع واکسن ها به دست آمده به سال ۲۰۱۴ باز می گردد. بر اساس نتایج حاصل از یک مطالعه در فاز III در جولای سال ۲۰۱۴ مشخص گردید که این واکسن می تواند در بیش از نیمی از موارد، از ابتلا به بیماری جلوگیری کند.
از طرفی افرادی که این واکسن ها را تزریق کرده بودند، نسبت به کسانی که واکسن نزده بودند، در زمان ابتلا، علائم خفیف تری را از خود بروز داده اند. از طرفی دانشمندان معتقدند که درست است که این واکسن هنوز کارایی ۱۰۰ درصد ندارد اما ضرری هم ندارد.
با وجود این تحقیقات و این امکانات، بهترین راه برای شما که قصد سفر به کشورهای ذکر شده را دارید جلوگیری از نیش پشه است. اگر در این مناطق زندگی می کنید یا قصد سفر به آن جا را دارید، این نکات می تواند به کاهش خطر ابتلا به نیش پشه به شما کمک کند:
- سعی کنید که بیشتر در فضاهای سر بسته باشید. پشه های منتقل کننده این بیماری بیشتر در اوایل صبح، غروب و اواخر شب فعال هستند.
- لباس های محافظ بپوشید. پوشیدن پیراهن آستین بلند، شلوار بلند، جوراب و کفش می تواند از بدن شما کاملا محافظت کند.
- از دافع پشه استفاده کنید. برای پوست بهتر است که از یک دافع حاوی حداقل غلظت DEET ده درصد استفاده کنید.
- زیستگاه پشه را کاهش دهید. به این ترتیب سعی کنید زباله ها را زود به زود از منزل خارج کنید و چاله های کوچک آب که معمولا به دلیل تردد اتومیبل و از جای لاستیک ایجاد می شوند را تخریب کنید. این مکان ها بهترین زیستگاه برای پشه ها هستند.