ترومبوز سینوس کاورنوس به معنی وجود یک لخته خون در سینوس های حفره ای است. این بیماری جدی است و نیاز به بررسی پزشک دارد.
سینوس های حفره ای، فضاهای خالی هستند که در زیر مغز و پشت هر دو کاسه چشم قرار دارند. یک رگ خون بزرگ به نام ورید ژوگولار، خون را از طریق سینوسی های حفره ای به مغز حمل می کند. لخته شدن خون ممکن است زمانی رخ دهد که عفونت در صورت یا جمجمه شکل گرفته و به سینوسی های غشایی گسترش یافته است. لخته خون برای پیشگیری از گسترش عفونت شکل می گیرد. اما این فرایند می تواند اثر معکوس داشته و جریان خون مغز را محدود کند. در نتیجه مغز، چشم ها و اعصاب بین آن ها آسیب می بینند. گاهی اوقات نیز لخته ها بدون عفونت رشد می کنند.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت موضوعات زیر را در مورد ترومبوز سینوس کاورنوس می خوانید:
- نشانه های ایجاد لخته خون در سینوس ها
- علل ایجاد بیماری ترومبوز سینوس کاورنوس
- عوارضی ناشی از ایجاد لخته در حفره های سینوس
- روش های درمان
علائم ترومبوز سینوس کاورنوس
شایعترین علائم این بیماری سردرد است. این نوع سردرد معمولا یک درد شدید در پشت و یا اطراف چشم ایجاد کرده و در طول زمان به طور مداوم بدتر می شود.
علائم معمولا در طی ۵ تا ۱۰ روز پس از ایجاد عفونت در صورت یا جمجمه، مانند سینوزیت یا کورک شروع می شود. این علائم می توانند چندین روز یا حتی هفته ها پس از شروع سردرد ادامه داشته و علائم اضافی به صورت زیر ایجاد کنند.
چشم ها
در اکثر موارد ترومبوز سینوس کاورنوس، چشم ها را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- تورم و انقباض چشم، این عارضه معمولا در یک چشم شروع می شود و در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت به چشم دیگر گسترش می یابد.
- قرمزی چشم
- درد چشم که می تواند شدید باشد.
- مشکلات بینایی، مانند دوبینی یا تاری دید
- دشواری در حرکت دادن چشم
- افتادگی پلک ها
علائم دیگر
سایر علائم ترومبوز سینوسی غشایی عبارتند از:
- تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد
- استفراغ
- تشنج
- تغییر در وضعیت ذهنی، مانند احساس گیجی زیاد
این علائم معمولا زمانی اتفاق می افتد که ترومبوز سینوس کورنوئوس بدون درمان باقی بماند یا عفونت ناشی از این بیماری در سراسر بدن گسترش یابد. اگر این بیماری مدت ها بدون درمان رها شود، بیمار کم کم وضعیت بدخیمی پیدا کرده و در نهایت ممکن است به کما برود.
چه زمانی باید با پزشک مشورت کنیم؟
اگر سردرد مداوم و شدید داشته باشید که قبلا آن را تجربه نکرده اید، باید با پزشک داخلی تماس بگیرید. در حالی که بعید است این نوع سردرد از ترومبوز سینوس غشایی ناشی شود. اما توصیه این است که همیشه سردرد مداوم را پیگیری کنید. در صورتی که علائم چشمی بالا را داشتید باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
علل ابتلا به ترومبوز سینوس کاورنوس
ترومبوز سینوس کاورنوس معمولا توسط یک عفونت باکتریایی که از ناحیه دیگری از صورت یا جمجمه ناشی می شود، ایجاد خواهد شد. حدود ۷ مورد از هر ۱۰ مورد ابتلا به این بیماری، نتیجه عفونت با باکتری استافیلوکوک (استاف) است که می تواند سبب بیماری های زیر نیز شود:
- سینوزیت: عفونت حفره های کوچک پشت گونه ها و پیشانی
- جوش: برآمدگی قرمز و دردناکی که در محل فولیکول های آلوده مو ایجاد می شود (فشار دادن جوش می تواند خطر گسترش عفونت را افزایش دهد)
اکثر افراد قبل از ایجاد ترومبوز سینوس کورنوئوس یکی از این بیماری ها را دارند. با این حال، جوش و سینوزیت بیماری های شایعی هستند و بسیار نادر است که منجر به ترومبوز سینوس غشایی شوند.
لخته خون
در اغلب موارد ترومبوز سینوس کاورنوس، یک لخته خون در سینوس های حفره ای تشکیل می دهد تا که از گسترش باکتری ها در بدن جلوگیری کند. به این حالت ترومبوز گفته می شود. با این وجود، لخته معمولا جریان خون مغز را مسدود می کند و باعث افزایش فشار داخل سینوس ها می شود. آسیب مغزی، چشمی و اعصاب بین آن ها نتیجه این فرایند است.
علاوه بر این، لخته شدن خون در اغلب موارد نمی تواند که از گسترش عفونت جلوگیری کند. اگر این بیماری درمان نشده باقی بماند، عفونت از طریق جریان خون گسترش یافته و باعث مسمومیت خون (سپسیس) می شود.
علل دیگر
به ندرت، لخته خون در سینوس های حفره ای به علل زیر ایجاد می شود:
- آسیب شدید به سر
- عفونت دندان یا لثه (آبسه دندانی)
- عفونت قارچی
- عوامل دیگری که باعث می شوند شما بیشتر در معرض لخته شدن خون باشید. شایع ترین این عوامل حاملگی است.
- شرایطی که موجب التهاب در داخل بدن می شود، مانند لوپوس یا بیماری بهجت
- برخی از انواع دارو، مانند قرص های ضد بارداری (اگر چه این مورد بسیار نادر است)
سینوس های حفره ای
سینوس های حفره ای مجموعه ای از فضاهای خالی هستند که در پایین مغز و پشت کاسه های چشم قرار دارد. رگ های اصلی تشکیل شده در بخشی از شبکه سینوس ها، در نهایت به رگ ژوگولار منتقل می شوند که خون را به مغز حمل می کند.
عوارض ترومبوز سینوس کاورنوس
حدودا از هر ۳ نفر مبتلا به این بیماری ۱ نفر جان خود را از دست می دهد. بسیاری از افرادی که زنده می مانند نیز با مشکلات و عوارضی رو به رو هستند. این بیماری از هر ۱۰ نفر ۱ نفر را به علائم درازمدت از جمله تشنج و سردرد شدید مبتلا می کند.
مشکلات بینایی
مشکلات بینایی یک عارضه نسبتا معمول ناشی از ترومبوز سینوس کاورنوس است. از هر ۶ نفر حدود ۱ نفر علائم معین و دائمی اختلالات بینایی را تجربه می کند. با این حال، کوری دائمی کمتر رایج است. در واقع کوری از هر ۱۶۰ نفر مبتلا در ۱ نفر ایجاد می شود.
لخته شدن خون
یکی دیگر از عوارض این بیماری لخته شدن خون در جاهای دیگر بدن است:
- پاها: ایجاد لخته خون در پاها بیماری به نام ترومبوز ورید عمقی (DVT) ایجاد کرده که از هر ۴۰ نفر مبتلا بر روی ۱ نفر تاثیر می گذارد.
- ریه ها: این بیماری به نام آمبولی ریه شناخته می شود و از هر ۲۰۰ نفر بر روی ۱ نفر تاثیر می گذارد.
- مغز: ایجاد لخته در مغز موجب سکته می شود. از هر ۳۳۰ نفر مبتلا به این بیماری ۱ نفر دچار سکته مغزی می شود.
این بیماری بسیار جدی است و می تواند کشنده باشد.
عفونت
در صورت بروز این بیماری امکان عفونت در سینوس حفره بینی نیز وجود دارد. این بیماری عوارض زیر را دارد:
- مننژیت: عفونت لایه محافظ خارجی مغز است که می تواند علائمی مانند سفتی گردن، سردرگمی روانی و حساسیت به نور ایجاد کند.
- سپسیس یا مسمومیت خون: این عارضه می تواند علائمی مانند لرز، سریع شدن ضربان قلب و تنفس سریع را ایجاد کند.
هر دو این موارد بسیار جدی هستند و می توانند کشنده باشند.
درمان ترومبوز سینوس کاورنوس
ترومبوز سینوس کاورنوز نیاز به درمان در بیمارستان دارد. در اغلب موارد، بیمار باید تحت مراقبت های ویژه درمان شود. عموما درمان این بیماری از طرق زیر است:
آنتی بیوتیک ها
آنتی بیوتیک ها درمان های اصلی برای ترومبوز سینوس کاورنوس هستند. این درمان در اسرع وقت، حتی قبل از اینکه آزمایشات تأیید کنند که عفونت باکتری مسئول این بیماری است یا خیر، شروع می شود. اگر بعدا آزمایش نشان دهد که عفونت باکتریایی باعث ایجاد این بیماری نشده، درمان آنتی بیوتیکی متوقف می شود.
اکثر افراد حداقل یک دوره ۳ تا ۴ هفته ای باید از آنتی بیوتیک ها استفاده کنند تا اطمینان حاصل شود که عفونت از بدن آنها کاملا بیرون رفته است. آنتی بیوتیک ها از طریق قطره داخل وریدی به طور مستقیم به یکی از رگ ها وارد می شود.
از هر ۱۰ نفر، حدود ۱ نفر، عوارض جانبی را هنگام مصرف آنتی بیوتیک ها تجربه می کنند. این عوارض به طور کلی خفیف هستند و شامل موارد زیر می باشند:
- اسهال
- تهوع
- بثورات پوستی
ضد انعقادها
در برخی موارد، بیمار به دارویی به نام هپارین برای کمک به حل شدن لخته و جلوگیری از لخته شدن بیشتر نیاز دارد. هپارین یک داروی ضد انعقاد است و باعث می شود که سلول های خون کمتر چسبنده شود. در مورد استفاده از ضد انعقادها برای درمان ترومبوز سینوس کاورنوز هنوز بحث های زیادی، مانند زمان استفاده و طول دوره درمان وجود دارد. همچنین خطر ابتلا به مشکلات جدی مانند خونریزی بیش از حد نیز وجود دارد.
از آن جا که ترومبوز سینوس کاورنوز بسیار نادر است، شواهد کمی نیز در مورد استفاده از ضد انعقادها برای درمان آن وجود دارد. با این حال، تحقیقات اندک انجام شده نشان می دهد که ضد انعقادها می توانند یک درمان موثر برای برخی افراد باشد، و اکثر پزشکان موافقند که باید از آن در صورت لزوم استفاده شود.
کورتیکواستروئیدها
بیمار ممکن است به داروهای استروئید (کورتیکواستروئیدها) نیاز داشته باشد. کورتیکواستروئیدها می توانند التهاب و تورم را در بدن کاهش دهند. همانند درمان ضد انعقادی، شواهد کمی در مورد اثربخشی کورتیکواستروئیدها در درمان ترومبوز سینوس کورنوئید وجود دارد. با این حال، کورتیکواستروئیدها برای برخی افراد سودمند هستند.
جراحی تخلیه
اگر علائم ترومبوز سینوسی اورژانسی بوده و ناشی از عفونت جوش یا سینوزیت باشد، ممکن است تخلیه لخته خون ضرورت داشته باشد. این کار با استفاده از یک سوزن یا در طول جراحی انجام می شود.
طول دوره درمان
درمان آنتی بیوتیک معمولا چندین هفته طول می کشد تا اطمینان حاصل شود که عفونت از بین رفته است. با این وجود، بهبودی کامل مدت زمان بیشتری نیاز دارد و حتی ممکن است برطرف شدن عفونت چند ماه زمان ببرد.