معمولا در رگ های خون بزرگسالان سالم یعنی افرادی که سابقه آسیب قلبی، کلیوی یا آسیب جدی ریوی ندارند؛ مقداری پروتئین تروپونین یافت می شود. با این وجود وقتی شخصی دچار حمله قلبی یا آسیب های دیگری که به عضلات قلب صدمه می زنند می شود؛ سطح تروپونین خونش به سرعت بالا می رود.
پزشکان هم اکنون می توانند سطح تروپونین در خون را طی چند ساعت پس از ظهور علائم این بیماری، به منظور غربالگری مشکلات جدی، اندازه بگیرند. آزمایش تروپونین نسبت به آزمایشاتی که در گذشته برای تشخیص سکته قلبی انجام می شد، حساس تر است و سریع تر نیز عمل می کند. این بدان معناست که بیماران در معرض خطر ایست قلبی و میوکاردیت (التهاب و آسیب عضله قلب) می توانند بلافاصله پس از دریافت نتایج این آزمایش از مراقبت های پزشکی لازم بهره مند شده و گاهی اوقات حتی جانشان نیز در امان بماند.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت بیشتر در مورد تروپونین و روش متعادل کردن این ماده در بدن صحبت می کنیم.
تروپونین چیست؟
تروپونین‌ها گروهی از پروتئین هایی را توصیف می کنند که معمولاً فقط در عضله قلب و عضلات اسکلتی یافت می شوند. این پروتئین ها در صورت آسیب دیدن قلب به جریان خون نشت می کنند.
تروپونین‌ها به تنظیم انقباضات عضلانی و عملکرد فیبرهای عضلانی اسکلتی و قلبی کمک می کنند. وقتی سلول های قلب آسیب دیده و به اندازه کافی اکسیژن و مواد مغذی دریافت نمی کنند؛ تروپونین‌ها وارد جریان خون می شوند. هرچه ماهیچه های قلب آسیب بیشتری دیده باشند، تروپونین بیشتری در خون نشت می کند.
مطابق با گزارش انستیتوی ملی بهداشت در آمریکا، گاهی اوقات تروپونین با نام های دیگری مانند موارد زیر نیز شناخته می شود:
- تروپونین قلبی I یا (cTnI)
- cTnT
- cTN
بیشتر آزمایشاتی که برای تشخیص بیماری های قلبی تجویز می شوند بر سه نوع اصلی پروتئین تروپونین تمرکز دارند. تروپونین C ، T و I. نقش تروپونین C شروع انقباضات با اتصال کلسیم و همکاری با تروپونین I برای کوتاه تر کردن فیبرهای عضلانی است. نوع T این پروتئین وظیفه اتصال به فیبرهای عضلانی بزرگتر را بر عهده دارد.
میزان تروپونین عادی در بدن چقدر است؟
سطح تروپونین در خون زمانی اندازه گیری می شود که قلب آسیب دیده است و یا حمله قلبی (انفارکتوس حاد میوکارد) رخ داده است. نتیجه این تست بر اساس واحد نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL) ارائه می شود. دامنه طبیعی این ماده در خون بین ۰ تا ۰٫۴ نانوگرم در میلی لیتر است.
افزایش سطح این ماده در خون به نشانه چیست؟
افزایش سطح تروپونین در خون می تواند نشانه این باشد که شخص اخیراً دچار حمله قلبی شده است. مقدار این ماده زمان قطع خون به عضله قلب و میزان آسیب بافتی را نشان می دهد
سطح بالا این پروتئین در خون همچنین می تواند علت درد قفسه سینه که به نام آنژین نیز شناخته می شود را توضیح دهد. آنژین یکی از عوامل خطر برای ابتلا به حمله قلبی است. اگر بیماری با درد قفسه سینه به اورژانس مراجعه کند و میزان تروپونین در خونش در حال افزایش باشد، یعنی باید بلافاصله مداخلات پزشکی برای او انجام شود.
هر عددی بالاتر از حد طبیعی (۰ تا ۰٫۴ نانوگرم در میلی لیتر) نشان دهنده سطح تروپونین بالا در خون است. با این حال هرچه این میزان بالاتر باشد، احتمال وقوع حمله قلبی نیز بیشتر است.
چه سطحی نشانگر حمله قلبی است؟
عدد ۰٫۴ در جواب آزمایش ممکن است لزوماً نشانه وقوع حمله قلبی نباشد. اما عدد ۱۰ یا بیشتر نشانگر بسیار خوبی از ابتلا به حمله قلبی است.
کاهش سطح این ماده در خون به نشانه چیست؟
معمولا مقدار این ماده در خون بسیار کم است. در واقع آنقدر کم است که نمی توان آن را تشخیص داد. بنابراین سطح پایین این پروتئین در خون نگرانی ندارد.
علل بالا رفتن تروپونین در خون چیست؟
علل بالا رفتن تروپونین می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اخیراً دچار سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد یا مرگ ماهیچه های قلبی) شده اید. این سکته ممکن است به دلیل نارسایی احتقانی قلب، سندرم حاد عروق کرونر (ACS) یا بیماری های عروق کرونر باشد.
- بیماری کلیوی یا نارسایی کلیه
- تشکیل یک لخته خون در ریه ها (آمبولی ریوی)
- عفونت شدید مانند سپسیس
- فیبریلاسیون دهلیزی
- میوکاردیت
- احتقان میوکارد
- پریکاردیت (التهاب کیسه ای که در اطراف قلب وجود دارد)
- اندوکاردیت (عفونت دریچه های قلب)
- ورزش شدید ( در این شرایط تروپونین موقتی افزایش پیدا می کند و به طور کلی مضر نیست)
روش های متعادل نگه داشتن این ماده در بدن
اگر فقط مقدار کمی تروپونین در خون یافت شود، این بدان معناست که صدماتی چزئی به قلب وارد شده است. اما در صورت افزایش شدید این ماده در خون ممکن است دلیل دیگری به غیر از حمله قلبی یا ایست قلبی وجود داشته باشد. در این حالت ممکن است درمان لازم نباشد. اگرچه تصمیم در مورد درمان به فرد بستگی دارد.
برای کاهش سطح تروپونین لازم است که علت اصلی افزایش سطح این ماده در خون را درمان کنید. همچنین توصیه می شود برای بهبود سلامت سیستم قلبی و عروقی، برای کاهش فشار خون یا کلسترول، اقدامی انجام دهید.
برخی تحقیقات نشان داده اند که مصرف استاتین می تواند سطح این ماده را کاهش دهد. یک مطالعه منتشر شده در ژورنال Circulation نشان داد افرادی که سطح بالایی از تروپونین را در خون دارند و استاتین مصرف می کنند، در مقایسه با کسانی که میزان تروپونین آنها بدون تغییر مانده یا افزایش پیدا می کند، ۵ برابر کمتر در معرض خطر ابتلا به حمله قلبی و یا مرگ ناشی از بیماری انسدادی قلبی هستند.
از استاتین ها برای جلوگیری از بیماری عروق کرونر در افرادی که در معرض ایست قلبی قرار دارند استفاده می شود. محققان درگیر در مطالعه ذکر شده در بالا توضیح دادند که کاهش تروپونین می تواند نشان دهد که درمان مؤثر است. در حالی که هرگونه افزایش در تروپونین خون می تواند باعث تغییر در استراتژی درمانی شود.
بسته به آنچه آزمایش های دیگر نشان می دهند، ممکن است بیمار به سایر داروها و درمان ها نیز نیاز داشته باشد. این درمان عبارتند از:
- دارو برای جلوگیری از لخته شدن و کنترل سایر عوامل خطر
- درج استنت برای باز کردن رگ خونی مسدود شده
- آنژیوپلاستی عروق کرونر برای باز کردن انسداد
- رساندن خون به قلب به کمک جراحی
- فرسایش برای از بین بردن سلولهای آسیب دیده
اتفاقی که در طول آزمایش می افتد
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از آزمایش تروپونین با حساسیت بالا را در سال ۲۰۱۷ در ایالات متحده مجاز اعلام نمود. این آزمایش برای شناسایی سریع و به موقع آسیب های قلبی و سندرم های حاد کرونر استفاده می شود.
در طی سه تا شش ساعت پس از آسیب قلبی، میزان تروپونین های خاصی مانند I و T افزایش پیدا می کنند. البته چند ساعت طول می کشد تا سطح این پروتئین ها پس از شروع مرگ سلول های قلبی افزایش یابد. بنابراین اگر پزشکان مشکوک شوند ممکن است آزمایش را تکرار کنند. ممکن است در صورت بروز حمله قلبی، تروپونین به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز بالا بماند.
عملکرد تروپونین I چیست؟
تروپونین I و T نشانگرهای مهمی برای پزشکان محسوب می شوند. این فاکتورها آسیب قلبی را نشان می دهند. بنابراین معمولاً در آزمایشات پس از حمله قلبی میزان آنها در خون اندازه گیری می شود.
معمولا در آزمایشات یا سطح تروپونین I یا سطح تروپونین T اندازه گیری می شود و هر دو مورد آزمایش قرار نمی گیرند. زیرا اندازه گیری سطح هر یک از آنها اطلاعات یکسانی را به پزشک ارائه می دهد. بعضی اوقات پزشکان از سایر نشانگرهای زیستی مانند آزمایش CK-MB یا میوگلوبین نیز برای تأیید آسیب های قلبی استفاده می کنند.
آزمایش تروپونین بر روی نمونه خونی که از ورید بازو گرفته می شود انجام خواهد شد.
چه زمانی باید سطح تروپونین اندازه گرفته شود؟
این آزمایش معمولاً طی ۲۴ ساعت پس از آسیب قلبی انجام می شود و ممکن است برای نظارت بر روی نحوه تغییر میزان این پروتئین در خون، چندین بار تکرار شود.
در صورت بروز علائم حمله قلبی یا درد قفسه سینه، اغلب سطح این ماده در خون بیمار مورد آزمایش قرار می گیرد. علائمی که می توانند منجر به تجویز این آزمایش شوند عبارتند از:
- درد قفسه سینه (آنژین)
- مشکلات تنفسی
- درد بازوها (معمولاً یک بازو)، کمر، فک یا گردن
- حالت تهوع و گاهی استفراغ
- خستگی
- سرگیجه
- افزایش تعریق
پزشکان معمولاً سطح تروپونین را با مشاهده نحوه افت این ماده در خون، طی چند ساعت بعد از گزارش دردهای قفسه سینه و علائم دیگر، تفسیر می کنند. اگر سطح این پروتئین در عرض ۱۲ ساعت پس از شروع علائم کاسته شود، این احتمال وجود دارد که علائم در اثر حمله قلبی ایجاد نشده باشند. اما اگر سطح تروپونین خون در طی چند روز پس از شروع علائم بالا باشد؛ احتمالا بیمار دچار حمله قلبی شده است.
در این شرایط آزمایشات دیگری مانند سایر آزمایشات قلبی، معاینه فیزیکی، بررسی تاریخچه بالینی و ECG نیز برای تشخیص انجام خواهد شد.