۱۷ روش ساده و طبیعی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با بیماری ها

ما به طور مداوم در طول روز در معرض ارگانیسم هایی هستیم که روی پوست و غشاهای مخاطی ما وجود دارند و از طریق استنشاق و بلعیدن وارد بدنمان می شوند. این که آیا این ارگانیسم ها منجر به بیماری می شوند یا نه؟ به تمامیت مکانیسم های دفاعی بدن یا سیستم ایمنی بدن بستگی دارد. وقتی سیستم ایمنی بدن به درستی کار کند؛ ما حتی متوجه ورود این موجودات به بدن هم نمی شویم. اما وقتی سیستم ایمنی ضعیف و یا بیش از حد فعالی داریم؛ بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت ها و سایر بیماری ها هستیم. عملکرد کامل سیستم ایمنی، به عوامل متعددی وابسته است. در واقع مسئله تقویت سیستم ایمنی بدن به روش هایی مانند تغییر در شیوه زندگی و استفاده از گیاهان ضد میکروبی و ضد ویروسی بستگی دارد.

امیدواریم با اطلاع از این روش ها بتوانید به سرعت با باکتری ها و ویروس ها مبارزه کرده و از بدن در برابر آسیب محافظت کنید. ما در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد روش های عالی و موثری که منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن می شوند صحبت کنیم.

سیستم ایمنی چیست؟

سیستم ایمنی بدن یک شبکه تعاملی از اندام ها، گلبول های سفید و پروتئین هاست که از بدن در برابر ویروس ها و باکتری ها یا هر ماده خارجی دیگری محافظت می کند.

سیستم ایمنی بدن برای خنثی سازی و از بین بردن عوامل بیماری زا مانند باکتری ها، ویروس ها، انگل ها یا قارچ هایی که وارد بدن می شوند؛ ابتدا آنها را به عنوان مواد مضر به رسمیت شناخته و به کمک سلول های خاصی با آنها مبارزه می کند.

سیستم ایمنی بدن هر روز برای محافظت از ما فعال می شود ولی ما متوجه این فعالیت گسترده نمی شویم. اما وقتی عملکرد سیستم ایمنی بدن به خطر بیفتد؛ آن موقع ما دچار بیماری خواهیم شد. تحقیقات نشان داده اند که عدم فعالیت سیستم ایمنی بدن می تواند منجر به عفونت های شدید و نقص ایمنی شود. این در حالی است که بیش فعالی این سیستم نیز منجر به بیماری های آلرژیک و خود ایمنی می شود.

برای اینکه سیستم دفاعی طبیعی و یکنواختی داشته باشید، سیستم ایمنی بدن باید قادر به ایجاد تمایز بین سلول های “خودی” و “غیر خودی” باشد. تفاوت اصلی بین این مواد عبارتند از:

مواد “غیر خودی” به آنتی ژن هایی گفته می شود که شامل پروتئین های موجود در سطوح باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها هستند. سلول های سیستم ایمنی بدن وجود آنتی ژن ها را تشخیص داده و برای دفاع از خود تلاش می کنند.
مواد “خودی” پروتئین هایی هستند که بر روی سطح سلول های بدن ما وجود دارند.

نکته جالب در مورد سیستم ایمنی بدن این است که این سیستم به طور مداوم در حال سازگاری و یادگیری است تا بدن بتواند با باکتری ها یا ویروس هایی که به مرور زمان تغییر می کنند مبارزه کند.

بخش های مختلف سیستم ایمنی

دو بخش در سیستم ایمنی وجود دارد:

سیستم ایمنی ذاتی که به عنوان یک دفاع عمومی در برابر عوامل بیماری زا عمل می کند.
سیستم ایمنی تطبیقی که پاتوژن های بسیار خاصی را که بدن قبلاً با آنها ارتباط داشته است را هدف قرار می دهد.

این دو بخش سیستم ایمنی بدن در برابر هرگونه واکنش به یک ماده بیماری زا یا ماده مضر، مکمل یکدیگر هستند.

بیماری های سیستم ایمنی

قبل از یادگیری دقیق چگونگی تقویت سیستم ایمنی بدن ابتدا باید با اختلالات ایمنی ناشی از واکنش بیش از حد این سیستم یا حمله خود ایمنی آشنا شوید. اختلالات سیستم ایمنی بدن شامل موارد زیر هستند:

آلرژی و آسم: آلرژی یک واکنش التهابی است که به واسطه واکنش سیستم ایمنی به مواد محیطی معمولاً بی ضرر که به عنوان آلرژن شناخته می شوند؛ رخ می دهد. در این حالت بدن نسبت به آلرژن بیش از حد واکنش نشان می دهد و باعث ایجاد واکنش در سیستم ایمنی و علائم آلرژی می شود. این واکنش می تواند منجر به یک یا چند بیماری آلرژیک مانند آسم، رینیت آلرژیک، درماتیت آتوپیک و آلرژی غذایی شود.

بیماری های نقص ایمنی: بیماری کمبود ایمنی یا نقص ایمنی در مواردی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن یک یا چند قسمت از کارکرد خود را از دست می دهد و خیلی آرام یک واکنش تهدیدآمیز از خود نشان می دهد. بیماری های کمبود ایمنی مانند HIV یا ایدز و نقص ایمنی ناشی از دارو، ناشی از اختلال شدید در سیستم ایمنی بدن هستند و منجر به عفونت هایی می شوند که گاهی اوقات کشنده هستند.

بیماری های خود ایمنی: بیماری های خود ایمنی باعث می شوند سیستم ایمنی بدن در پاسخ به یک محرک ناشناخته، به سلول ها و بافتهای بدن حمله کند. نمونه هایی از بیماری های خود ایمنی عبارتند از:

آرتریت روماتوئید
لوپوس
بیماری التهابی روده
مولتیپل اسکلروزیس
دیابت نوع ۱

روش های تقویت سیستم ایمنی

سیستم ایمنی بدن را می توان به کمک گیاهان، غذاها ، مکمل ها و فاکتورهای سبک زندگی تقویت کرد. در ادامه به تفسیر در مورد هر کدام از این روش ها صحبت می کنیم.

گیاهان

اکیناسه

بسیاری از ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه اکیناسه محرک قدرتمندی برای سیستم ایمنی بدن هستند و می توانند ارزش درمانی قابل توجهی داشته باشند. تحقیقات نشان داده اند که یکی از مهمترین فواید اکیناسه اثرات آن روی عفونت های حاد است.

مطالعه ای که در سال ۲۰۱۲ در Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine منتشر شده نشان داد که اکیناسه حداکثر اثرات را بر روی عفونت های مکرر دارد. هنگامی که شرکت کنندگان از اکیناسه برای جلوگیری از سرماخوردگی استفاده کردند؛ شاهد اثرات پیشگیری کننده بودند.

یک مطالعه که در سال ۲۰۰۳ توسط دانشکده پزشکی دانشگاه ویسکانسین انجام شد نشان داد که اکیناسه فعالیت های مهمی بر روی سیستم ایمنی بدن دارد. محققان پس از بررسی چند ده آزمایش انسانی از جمله تعدادی کارآزمایی تصادفی کور ثابت کردند که اکیناسه فواید زیادی از جمله ایمن سازی بدن، به ویژه در برابر عفونت های حاد دستگاه تنفسی فوقانی دارد.

آقطی

هزاران سال است که بشر از آقطی به عنوان دارو استفاده می کند. حتی بقراط، “پدر علم پزشکی” فهمید که این گیاه برای تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مفید است. او از آقطی به دلیل داشتن فواید متنوعی از جمله توانایی آن در مبارزه با سرماخوردگی، آنفولانزا، آلرژی و التهاب استفاده کرد.

مطالعات متعدد حاکی از آن هستند که این گیاه قدرت تقویت سیستم ایمنی بدن را دارد. خصوصاً اینکه ثابت شده است که این ماده به درمان علائم سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می کند.

یک مطالعه منتشر شده در ژورنال بین المللی تحقیقات پزشکی نشان داد وقتی این گیاه در طول ۴۸ ساعت اول شروع علائم استفاده شود؛ مدت زمان آنفولانزا کاهش پیدا می کند. با استفاده از این دارو علائم آنفولانزا به طور متوسط چهار روز زودتر برطرف می شوند.

ریشه گون

گون گیاهی است که سابقه بسیار طولانی در طب سنتی دارد و به عنوان ماده تقویت کننده سیستم ایمنی و مبارز کننده با بیماری ها استفاده می شود. ریشه این گیاه هزاران سال است که به عنوان یک آداپتوروژن در طب سنتی چین مورد استفاده قرار می گیرد.

یک بررسی جدید که در ژورنال آمریکایی طب چینی منتشر شده است نشان داد که درمان های مبتنی بر گون، بهبود قابل توجهی را در مسمومیت ناشی از داروهایی مانند سرکوب کننده های سیستم ایمنی و شیمی درمانی از خود نشان داد.

محققان به این نتیجه رسیدند که عصاره گون بر روی سیستم ایمنی بدن تأثیر مثبتی دارد و از بدن در برابر التهاب دستگاه گوارش و سرطان محافظت می کند.

جینسینگ

گیاه جینسینگ می تواند به شما در تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با عفونت ها کمک کند. از ریشه، ساقه و برگ های جینسنگ می توان برای حفظ هموستاز ایمنی و افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری ها یا عفونت استفاده کرد.

جینسینگ با تنظیم سلول های ایمنی از جمله ماکروفاژها، سلول های کشنده طبیعی، سلول های دندریتیک، سلول های T و سلول های B عملکرد سیستم ایمنی شما را بهبود می بخشد. همچنین ثابت شده که این ماده دارای ترکیبات ضد میکروبی است و به عنوان یک مکانیسم دفاعی در برابر عفونت های باکتریایی و ویروسی عمل می کند.

یک مطالعه منتشر شده در ژورنال آمریکایی طب چینی نشان داد که خوردن عصاره جینسنگ پاسخ آنتی بادی ها را در بدن القا می کند. آنتی بادی ها به آنتی ژن هایی مانند سموم یا ویروس ها متصل می شوند و از آسیب رساندن و تماس آنها با سلول های طبیعی بدن جلوگیری می کنند.

پس جینسنگ می تواند در تولید آنتی بادی ها نقش داشته باشد و به این ترتیب به بدن کمک کند تا با میکروارگانیسم های تهاجمی یا آنتی ژن های بیماری زا مبارزه کند.

خوراکی ها

آب قلم یا آبگوشت

آبگوشت با تقویت سلامت روده و کاهش التهاب ناشی از سندرم روده چکه کن، از عملکرد سیستم ایمنی پشتیبانی می کند. کلاژن و اسیدهای آمینه (پرولین، گلوتامین و آرژینین) موجود در آب قلم به مهر و موم کردن روزنه های روده کمک کرده و از یکپارچگی آن حمایت می کند.

ما می دانیم که سلامت روده نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد. بنابراین آبگوشت یک ماده غذایی عالی تقویت کننده سیستم ایمنی بدن محسوب می شود.

زنجبیل

طب آیورودا بر توانایی زنجبیل برای تقویت سیستم ایمنی بدن تاکید کرده است. اعتقاد بر این است که زنجبیل به دلیل اثر گرم کننده ای که بر روی بدن دارد؛ در تجزیه سموم در اندام ها موثر است. تمیز کردن سیستم لنفاوی (شبکه از بافت ها و اندام هایی است که به خلاص شدن بدن از شر سموم، ضایعات و سایر مواد ناخواسته کمک می کند) نیز از دیگر خواص زنجبیل است.

ریشه زنجبیل و اسانس زنجبیل می توانند طیف گسترده ای از بیماری ها را با استفاده از تقویت سیستم ایمنی و پاسخ های ضد التهابی درمان کنند. تحقیقات نشان داده اند که زنجبیل پتانسیل ضد میکروبی دارد و به درمان بیماری های عفونی کمک می کند.

برای درمان اختلالات التهابی ناشی از عوامل عفونی مانند ویروس ها، باکتری ها و انگل ها و همچنین عوامل فیزیکی و شیمیایی مانند گرما، اسید و سیگار نیز می توانید از این گیاه استفاده کنید.

چای سبز

مطالعات ارزیابی کننده اثر چای سبز بر روی بدن نشان داده اند که این ماده حاوی خاصیت آنتی اکسیدانی و تقویت کننده سیستم ایمنی بدن است. این ماده به عنوان یک داروی ضد قارچ و آنتی ویروس عمل می کند و ممکن است برای بیماران مبتلا به ضعف در سیستم ایمنی مفید باشد.

با نوشیدن یک فنجان چای سبز مرغوب در روز سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید. آنتی اکسیدان ها و اسیدهای آمینه موجود در این چای به بدن شما برای مقابله با میکروب ها کمک می کنند.

غذاهای حاوی ویتامین C

غذاهای حاوی ویتامین C مانند مرکبات و فلفل قرمز، با ارائه خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی به بدن، سلامت سیستم ایمنی را بهبود می بخشند. مطالعات نشان داده اند که مصرف کافی ویتامین C (همراه با روی) ممکن است به کاهش علائم عفونت های تنفسی و کوتاه کردن مدت زمان بیماری هایی مانند سرماخوردگی و برونشیت کمک کند.

مواد غذایی حاوی ویتامین C که برای تقویت سیستم ایمنی مفیدند عبارتند از:

مرکباتی مانند پرتقال، لیمو و گریپ فروت
توت سیاه
گواوا
فلفل دلمه ای سبز و قرمز
آناناس
انبه
جعفری

غذاهای حاوی بتا کاروتن

بتاکاروتن دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قدرتمندی است و می تواند در کاهش التهاب و مقابله با استرس اکسیداتیو موثر باشد. به جای مصرف مکمل بتاکاروتن محققان پیشنهاد کرده اند که از غذاهای سرشار از کاروتنوئید استفاده کنید.

غنی ترین منابع حاوی بتاکاروتن میوه های زرد، نارنجی و قرمز و سبزیجات برگ دار است. اضافه کردن این غذاها به رژیم غذایی می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند:

آب هویج
کدو تنبل
سیب زمینی شیرین
فلفل دلمه ای قرمز
زردآلو
اسفناج
کلارد

مکمل ها

پروبیوتیک

از آنجا که نشتی روده علت اصلی حساسیت غذایی، بیماری های خود ایمنی و عدم تعادل در سیستم ایمنی یا ضعف این سیستم است؛ مصرف غذاهای پروبیوتیکی و مکمل های حاوی این باکتری ها برای بدن بسیار مفید است. پروبیوتیک ها باکتری های مفیدی هستند که به شما در هضم مواد مغذی کمک کرده؛ روده بزرگ را تقویت کرده و از سیستم ایمنی بدن حمایت می کنند.

تحقیقات منتشر شده در Critical Reviews in Food Science and Nutrition نشان داده اند که ارگانیسم های پروبیوتیکی ممکن است پاسخ های مختلف سیتوکین را القا کنند. مصرف مکمل پروبیوتیک می تواند با بهبود سیستم ایمنی مخاطی روده و افزایش تعداد سلول های ایمنیوگلوبولین و سلول های تولید کننده سایتوکاین در روده از بروز بیماری های ناشی از ضعف در سیستم ایمنی در دوران کودکی جلوگیری کند.

ویتامین دی

ویتامین D می تواند پاسخ های ذاتی سیستم ایمنی را تعدیل کند. بنابرانی کمبود ویتامین D با افزایش بیماری های خود ایمنی و همچنین افزایش حساسیت به عفونت ها همراه است.

تحقیقات ثابت کرده اند که ویتامین D برای حفظ تحمل و تقویت سیستم ایمنی مفید است. چندین مطالعه مقطعی انجام شده است که همگی نشان داده اند کاهش سطح ویتامین D در بدن، با افزایش شانس ابتلا به عفونت مرتبط است.

یک مطالعه انجام شده در بیمارستان عمومی ماساچوست که شامل ۱۹۰۰۰ شرکت کننده بود نشان داد که افراد مبتلا به کمبود ویتامین D، حتی پس از تنظیم متغیرهایی مانند فصل، سن، جنسیت، توده بدنی و نژاد، شانس بیشتری برای ابتلا به عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی دارند. بعضی اوقات جبران کمبودهای تغذیه ای موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می شود.

روی

مکمل روی جز مکمل هایی است که برای مبارزه با سرماخوردگی و بیماری های دیگر استفاده می شوند. این مکمل ممکن است به کاهش علائم مربوط به سرماخوردگی و کوتاه شدن مدت زمان سرماخوردگی کمک کند.

تحقیقات ارزیابی کننده، اثر بخشی روی را را بر روی این بیماری ها بررسی کرده اند و نشان داده اند که این ماده معدنی می تواند در یک فرآیند مولکولی دخیل باشد که باعث از بین رفتن باکتری ها در معابر بینی می شود.

تغییر سبک زندگی

ورزش کردن

ترکیب فعالیت بدنی با عوامل بالا برای تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مفید است. یک مطالعه انسانی که در سال ۲۰۱۸ در Aging Cell منتشر شده نشان داد که فعالیت بدنی و ورزش کردن باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن در افراد مسن ۵۵ تا ۷۹ ساله می شود.

کاهش استرس

مطالعات ثابت کرده اند که استرس مزمن می تواند پاسخ های ایمنی و محافظت کننده در بدن را مهار کرده و پاسخ های ایمنی آسیب زننده را تشدید کند. پس برای ارتقاء سلامت و بهبود عملکرد این سیستم باید سطح استرس خود را به حداقل برسانید. این کار ممکن است کمی دشوار باشد. به خصوص طی این چند هفته که بیشتر افراد نگران بیمار شدن و ابتلا به کرونا هستند.

خواب کافی

وقتی خواب کافی ندارید؛ سیستم ایمنی بدنتان قادر به عملکرد صحیح نخواهد بود. در حقیقت تحقیقات انجام شده بر روی آسیب پذیری بزرگسالان محروم از خواب نشان داد افرادی که کمتر از شش ساعت در شب می خوابند؛ بیشتر از چهار برابر افراد بالغ که بیش از هفت ساعت می خوابند؛ دچار سرماخوردگی می شوند. برای کاهش احتمال ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا، حتماً هر شب حداقل هفت ساعت بخوابید.

کاهش مصرف مشروبات الکلی

مصرف زیاد الکل قطعاً می تواند بر روی عملکرد سیستم ایمنی تأثیر بگذارد. به همین دلیل برای مقابله با عفونت ها و ارتقاء سلامت سیستم ایمنی بدن باید مصرف مشروبات الکل را کاهش دهید.

الکل بر روی سلامت روده تأثیر منفی می گذارد؛ عملکرد سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهد و شما را در معرض عوامل بیماری زا مضر قرار می دهد. برای تقویت سیستم ایمنی بدن مصرف الکل را کنار بگذارید.

انجام اقدامات محافظت کننده

هنگامی که اپیدمی هایی مانند کرونا در جامعه شیوع پیدا می کند؛ انجام اقدامات محافظت کننده مانند موارد زیر بسیار مهم است:

شستشوی مکرر دست، حداقل به مدت ۲۰ ثانیه
اجتناب از لمس کردن صورت
ماندن در خانه و استراحت کردن
پوشاندن دهان و بینی با دستمال هنگام سرفه یا عطسه