تومور ویلمز یک نوع سرطان نادر در کلیه است که عمدتا بر روی کودکان تاثیر می گذارد. این سرطان به عنوان نفروبالستوما نیز شناخته می شود. این تومور شایع ترین سرطان کلیه در کودکان است. تومور ویلمز اغلب کودکان ۳ تا ۴ ساله را تحت تاثیر قرار می دهد و شیوع آن بعد از ۵ سالگی بسیار کمتر می شود.
این تومور اغلب تنها در یک کلیه اتفاق می افتد. هر چند گاهی اوقات در هر دو کلیه همزمان نیز یافت می شود.
در طول سال ها، پیشرفت در تشخیص و درمان این تومور در کودکان مبتلا به این بیماری بسیار بهبود یافته است. با درمان مناسب، آینده کودکان مبتلا به تومور ویلمس بسیار خوب است.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت اطلاعات تکمیلی اعم از علائم، علل، عوامل خطر، مراحل، تشخیص و روش های درمان تومور ویلمز را ارائه کرده ایم.
علائم تومور ویلمز
علائم و نشانه های تومور ویلمس به طور گسترده ای متفاوت است. به طوری که برخی از کودکان علائم واضحی از خود نشان نمی دهند. اما بیشتر کودکان مبتلا به تومور ویلمز یک یا چند مورد از این نشانه ها و علائم را تجربه می کنند:
- توده شکمی که قابل احساس کردن است
- تورم شکم
- درد شکم
علائم و نشانه های دیگر ممکن عبارتند از:
- تب
- وجود خون در ادرار
- تهوع یا استفراغ یا هر دو
- یبوست
- کاهش اشتها
- تنگی نفس
- فشار خون بالا
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که علائم یا نشانه هایی را دارید که باعث نگرانی شما می شوند، با پزشک مشورت کنید. تومور ویلمس نادر است. بنابراین احتمال بیشتری وجود دارد که چیزی دیگری باعث ایجاد علائم شده باشد. اما مهم است که هر گونه نگرانی را در این زمینه بررسی کنیم.
علل ایجاد تومور ویلمز
مشخص نیست که علت تومور ویلمز چیست. اما در موارد نادر، وراثت ممکن است در این بین نقش داشته باشد.
سرطان زمانی شروع می شود که خطایی در DNA سلول ایجاد می شود. خطاهای اجازه می دهند که سلول ها رشد و تقسیم غیر قابل کنترل داشته و قبل از این که دیگر سلول ها بمیرند، سلول های جدید رشد می کند. سلول های جمع شده تومور را تشکیل می دهند. در تومور ویلمز، این روند در سلول های کلیه اتفاق می افتد.
در موارد نادر، اشتباهات در DNA که منجر به تومور ویلمس می شوند، از والدین به کودک منتقل می شود. در اغلب موارد، هیچ ارتباط شناخته شده ای بین والدین و فرزندان، که ممکن است به سرطان منجر شود وجود ندارد.
عوامل خطر تومور ویلمز
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به تومور ویلمز را افزایش دهند عبارتند از:
نژاد آفریقایی-آمریکایی: در ایالات متحده، شانس ابتلا به تومور ویلمس در کودکان آفریقایی-آمریکایی نسبت به کودکان نژادهای دیگر یشتر است. کودکان آسیای-آمریکایی نسبت به کودکان نژادهای دیگر با خطر بیشتری رو به رو هستند.
سابقه خانوادگی: اگر فردی در خانواده فرزند شما این تومور را داشته باشد، فرزند شما خطر ابتلا به بیماری را دارد.
تومور ویلمس بیشتر در کودکان مبتلا به اختلالات خاص یا سندرم هایی که در هنگام تولد رخ می دهند از جمله موارد زیر مشاهده می شود:
- آنیریدیا: تشکیل آنیریدیا در عنبیه که قسمت رنگی چشم است.
- همی هایپرتروفی: همی هایپرتروفی به معنای این است که یک طرف بدن یا بخشی از بدن به طور قابل توجهی بزرگتر از طرف دیگر است.
تومور ویلمز می تواند به عنوان بخشی از سندرم های نادر زیر نیز رخ دهد:
سندرم WAGR: این سندرم شامل تومور ویلمز، آنیریدیا، اختلالات سیستم تناسلی و سیستم ادراری و اختلالات عقلی (که قبلا “عقب ماندگی ذهنی” نامیده می شود) است.
سندرم Denys-Drash: این سندرم شامل تومور ویلمز، بیماری کلیوی و شبه نرمادگی مردانه است، که در آن پسر متولد شده بیضه دارد، اما ممکن است خصوصیات زنانه از خود نشان دهد.
سندرم Beckwith-Wiedemann: کودکان مبتلا به این سندرم به طور قابل توجهی بزرگتر از حد متوسط (ماکروزومی) هستند. علائم دیگر ممکن است شامل اندام های شکمی باشد. زبان بزرگ (ماکرو گلسسیا)، اندام های داخلی بزرگ و اختلالات گوش نیز از دیگر علائم این بیماری است. خطر ابتلا به تومورها، از جمله نوعی سرطان کبد به نام هپاتوبلاستوما نیز وجود دارد.
تشخیص تومور ویلمز
برای تشخیص تومور ویلمز، پزشک از روش های زیر استفاده می کند:
- معاینه فیزیکی: که در آن دکتر به دنبال علائم احتمالی تومور ویلمز می گردد.
- آزمایش خون و ادرار: این تست های آزمایشگاهی قادر به تشخیص تومور ویلمز نیستند، اما می توانند کارکرد کلیه ها را نشان دهند و مشکلات کلیوی خاص و کاهش تعداد گلبول های خون را تشخیص دهند.
- آزمایشات تصویربرداری: تست هایی که تصاویر کلیه را نشان می دهند به پزشک کمک می کنند تا اطمینان حاصل کند که کودک شما دارای تومور کلیه است یا خیر. آزمایش های تصویربرداری ممکن است شامل سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) باشد.
مراحل تومور ویلمز
هنگامی که پزشک تومور را تشخیص می دهد، برای تعیین میزان (مرحله) سرطان دست به کار می شود. پزشک ممکن است از رادیوگرافی قفسه سینه یا سی تی اسکن و اسکن استخوان برای تعیین اینکه آیا سرطان فراتر از کلیه گسترش یافته است یا خیر استفاده کند.
تشخیص مراحل مختلف تومور به تعیین گزینه های درمانی کمک می کند. در ایالات متحده، رهنمودهای حاصل از تحقیقات National Wilms Tumor Study of the Children’s Oncology Group نشان می دهد که این تومور شامل پنج مرحله زیر می شود:
- مرحله I: سرطان تنها در یک کلیه یافت می شود، کاملا در داخل کلیه قرار دارد و می تواند به طور کامل با عمل جراحی برداشته شود.
- مرحله II: سرطان به بافت ها و ساختارهای فراتر از کلیه آسیب دیده مانند چربی یا عروق خونی نزدیک سرایت کرده اما هنوز هم می تواند با عمل جراحی کاملا برطرف شود.
- مرحله III: سرطان در خارج از ناحیه کلیه به غدد لنفاوی مجاور یا سایر ساختارهای داخل شکم گسترش یافته است، تومور ممکن است در داخل شکم قبل یا بعد از عمل جاری شده، یا ممکن است با عمل
جراحی کاملا حذف نشود.
- مرحله IV: سرطان در خارج از کلیه به ساختارهای دور، مانند ریه، کبد، استخوان یا مغز گسترش یافته است.
- مرحله V: سلول های سرطانی در هر دو کلیه (تومورهای دو طرفه) یافت می شوند.
روش های درمان تومور ویلمز
درمان تومور ویلمس معمولا شامل جراحی و شیمی درمانی و گاهی پرتودرمانی می شود. درمان در مراحل مختلف سرطان متفاوت است. از آنجا که این نوع سرطان نادر است، پزشک کودک شما ممکن است توصیه کند که در مرکز سرطان کودکان که تجربه درمان این نوع سرطان را دارد، به دنبال درمان باشید.
جراحی برای برداشتن کلیه یا بخشی از آن
درمان تومور ویلمز ممکن است با عمل جراحی انجام شود تا در طی آن کلیه یا بخشی از کلیه (نفرکتومی) برداشته شود. جراحی برای تأیید تشخیص نیز استفاده می شود. در این روش مقداری از بافت در طی عمل جراحی برداشته می شود و به آزمایشگاه فرستاده شده تا مشخص شود سرطان چیست و نوع تومور چه می باشد.
جراحی تومور ویلمز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
برداشتن قسمتی از کلیه: نفرکتومی جزئی شامل برداشتن تومور و بخش کوچکی از بافت کلیه و اطراف آن است. اگر سرطان بسیار کوچک باشد یا اگر فرزند شما تنها یک کلیه داشته باشد ممکن است از نفرکتومی جزئی استفاده شود.
برداشتن کلیه آسیب دیده و بافت اطراف آن: پزشکان بافت کلیه و بافت اطراف آن، از جمله بخشی از حالب و گاهی غده آدرنال را بر می دارند. غدد لنفاوی اطراف نیز حذف می شوند. کلیه باقی مانده می تواند ظرفیت خود را افزایش داده و کار فیلتر کردن خون را انجام دهد.
حذف تمام یا بخشی از هر دو کلیه: اگر سرطان کلیه ها را تحت تاثیر قرار داده باشد، جراح سرطان را از هر دو کلیه جدا می کند. در تعداد کمی از موارد، این عمل ممکن است به معنی برداشتن هر دو کلیه باشد. در این صورت کودک نیاز به دیالیز کلیه دارد. اگر پیوند کلیه انجام شود، فرزند شما دیگر نیازی به دیالیز نخواهد داشت.
شیمی درمانی
در شیمی درمانی از داروهای قوی برای از بین بردن سلول های سرطانی در سراسر بدن استفاده می شود. درمان تومور ویلمز معمولا شامل ترکیبی از داروهایی است که از طریق ورید برای کشتن سلول های سرطانی تزریق می شود.
این که چه عوارض جانبی ممکن است برای کودک شما ایجاد شود به این که چه داروهایی را مصرف می کند بستگی دارد. عوارض جانبی رایج شیمی درمانی عبارتند از:
- تهوع
- استفراغ
- کاهش اشتها
- ریزش مو
- افزایش خطر عفونت
از پزشک در مورد این که چه عوارض جانبی ممکن است در طول درمان اتفاق بیافتد و چه عوارض احتمالی طولانی مدتی وجود دارد، سوال بپرسید.
شیمی درمانی ممکن است قبل از عمل برای کاهش حجم تومورها استفاده شود و باعث شود که تومور راحت تر از بین برود. گاهی نیز ممکن است پس از جراحی برای کشتن سلول سرطانی که ممکن است در بدن باقی مانده باشد استفاده می شود. شیمی درمانی همچنین ممکن است برای کودکان که سرطان های بسیار پیشرفته دارند به طور کامل با جراحی انجام شود.
برای کودکان مبتلا به سرطان در هر دو کلیه، شیمی درمانی قبل از عمل انجام می شود. این کار ممکن است احتمال این که جراحان بتوانند حداقل عملکرد یکی از کلیه را حفظ کنند را افزایش می دهد.
پرتو درمانی
بسته به مرحله تومور، پرتودرمانی توصیه می شود. پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پر انرژی، سلول های سرطانی را می کشد.
در طول پرتودرمانی، کودک به دقت روی یک میز قرار می گیرد و یک ماشین بزرگ در اطراف بدنش حرکت می کند. عوارض جانبی احتمالی آن عبارتند از:
- تهوع
- اسهال
- خستگی
- تحریک شدن پوست مانند آفتاب سوختگی
فقط چند مرکز در ایالات متحده، مانند کلینیک مایو، درمان پرتو پروتون را ارائه می دهند. این پرتو درمانی، پرتو درمانی دقیق هدفمندی است که سرطان را در حین جلوگیری از آسیب به بافت سالم از بین می برد.
بعد از جراحی می توان از رادیوتراپی برای کشتن سلول سرطانی که در طی عمل جراحی برداشته نشده اند استفاده کرد. همچنین ممکن است گزینه ای خوبی برای کنترل سرطان باشد که به جاهای دیگر بدن گسترش یافته است.