توکسوپلاسموز مادرزادی بیماری است که در آن، جنین آلوده به توکسوپلاسما گوندی می شود. توکسوپلاسما گوندی یک انگل تک یاخته است که از مادر به نوزاد منتقل می شود. این انگل می تواند باعث سقط جنین یا تولد نوزاد مرده شود. توکسوپلاسموز مادرزادی همچنین می تواند مشکلات جدی و پیشرفته بینایی، شنوایی، حرکتی، شناختی و دیگر مشکلات موثر بر روی رشد نوزاد را ایجاد کند.
در ایالات متحده در هر سال بین ۴۰۰ تا ۴۰۰۰ مورد توکسوپلاسموز مادرزادی تشخیص داده می شود. با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با نشانه ها، عوارض، عوامل خطر، علل، روش های تشخیص و درمان این بیماری بیشتر آشنا شوید.
علائم و عوارض توکسوپلاسموز مادرزادی
بیشتر نوزادان آلوده در هنگام تولد، از نظر جسمی سالم هستند. آنها اغلب نشانه های خود را تا چند ماه، چند سال یا حتی چند دهه بعد، در زندگی خود بروز می دهند.
نوزادان مبتلا به توکسوپلاسموز مادرزادی شدید معمولا در هنگام تولد، در طی شش ماه اول زندگی، علائمی را از خود نشان می دهند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زایمان زودرس. حدود نیمی از نوزادان مبتلا به این بیماری به صورت زودرس متولد می شوند.
- وزن غیر طبیعی و کم
- آسیب های چشمی
- زردی به معنی زرد شدن پوست و سفیدی چشم
- اسهال
- استفراغ
- کم خونی
- مشکلات تغذیه ای
- تورم غدد لنفاوی
- بزرگ شدن طحال و کبد
- ماکروسفالی به معنی بزرگ شدن غیر طبیعی سر
- میکروسفالی به معنی کوچک شدن غیر طبیعی سر
- بثورات پوستی
- مشکلات بینایی
- کاهش قدرت شنوایی
- تاخیر در رشد و مهارت های حرکتی
- هیدروسفالی به معنی تجمع مایع در جمجمه
- کلسیفیکس داخل جمجمه، که شواهدی از آسیب مغزی ناشی از انگل را نشان می دهد
- تشنج
- عقب ماندگی ذهنی خفیف تا شدید
چه عواملی خطر ابتلای نوزاد متولد نشده را به این بیماری افزایش می دهد؟
اگر شما در طول سه ماهه اول بارداری خود با انگل آلوده شوید، احتمال ابتلا به توکسوپلاسموز مادرزادی در نوزادتان به میزان ۱۵ تا ۲۰ درصد وجود دارد. اما اگر در طول سه ماهه سوم آلوده شوید، طبق برآوردهایی که پزشکان بیمارستان کودکان بوستون منتشر کرده اند، کودک شما بالغ بر ۶۰ درصد احتمال ابتلا به این بیماری را دارد.
چه عواملی باعث توکسوپلاسموز مادرزادی می شود؟
شما می توانید انگل T. gondii را به روش های مختلفی زیر دریافت کنید:
- با خوردن گوشت نپخته یا نیم پز
- از محصولاتی که به طور کامل شسته نشده اند
- با مصرف آب آشامیدنی که با انگل ها یا تخم های آنها آلوده هستند هرچند که وجود و انتقال انگل ها از آب به بدن در ایالات متحده نادر است.
- با دست زدن به خاک آلوده با مدفوع گربه و سپس دست زدن به دهان خود
اگر در دوران بارداری با انگل آلوده شوید، می توانید آن را در دوران بارداری یا در طی زایمان به نوزاد خود منتقل کنید.
آیا گربه می تواند این بیماری را به انسان منتقل کند؟
طبق نظر برخی از کارشناسان، حتی اگر گربه خانگی شما انگل داشته باشد، باز هم می توانید با رعایت برخی از نکات آن را در خانه نگه دارید. با توجه به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، خطر انتقال انگل از گربه به انسان بسیار کم است. با این حال، باید در کل دوره بارداری خود، تمیز کردن محل زندگی گربه خانگی خود را به شخص دیگری بسپارید و از دست زدن به فضولاتش به شدت اجتناب کنید.
توکسوپلاسموز مادرزادی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک ممکن است آزمایش خون را برای تشخیص انگل در بدن تجویز کند. اگر تست انگل در بدنتان مثبت بود، ممکن است به آزمایشات اضافی در دوران بارداری نیاز داشته باشید تا تعیین کنید که آیا نوزاد شما نیز آلوده است یا خیر. این آزمایش ها عبارتند از:
- سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری های جنینی مانند هیدروسفالی
- واکنش زنجیره ای پلیمراز یا PCR، که یک نوع آزمایش مایع آمنیوتیک است. اگرچه این آزمایش ممکن است نتایج مثبت یا منفی کاذب ایجاد کند.
- آزمایش خون جنین
اگر کودک شما علائم توکسوپلاسموز مادرزادی را پس از تولد از خود نشان می دهد، ممکن است یک یا چند آزمایش زیر برای تایید تشخیص انجام شود:
- آزمایش آنتی بادی بر روی خون بند ناف
- آزمایش آنتی بادی بر روی مایع مغزی نخاعی نوزاد
- آزمایش خون
- معاینه چشم
- آزمایشات عصبی
- CT اسکن یا MRI از مغز کودک
توکسوپلاسموز مادرزادی چگونه درمان می شود؟
بعضی از انواع داروهایی که معمولا برای درمان توکسوپلاسموز مادرزادی استفاده می شوند عبارتند از:
داروهایی که در حین بارداری تجویز می شوند
- اسپیرامایسین یا رووا مویسین، برای جلوگیری از انتقال انگل از شما به جنین
- پیریمتیامین یا داروپیم و سولفادیازین نیز در صورتی که تأیید شود که جنین شما با انگل آلوده شده است، ممکن است پس از سه ماهه اول به مادر داده شود.
- اسید فولیک برای محافظت از مغز استخوان در شما و جنین. این عارضه ناشی از مصرف پیریمتیامین و سولفادیازین است.
- پیریمتامین، سولفادیازین و اسید فولیک که معمولا باید به مدت یک سال استفاده شود.
- اگر بینایی کودک تهدید شده است یا اگر کودک دارای پروتئین بالا در مایع نخاعی است، مصرف استروئیدها توصیه می شود.
داروهایی که برای مصرف نوزاد پس از تولد تجویز می شوند
- علاوه بر دارو، پزشک ممکن است روش های درمانی دیگری را بر اساس علائم کودک تجویز کند.
چه چیزی در انتظار نوزاد آلوده به این انگل است؟
چشم انداز دراز مدت کودک شما بستگی به شدت علائم او دارد. عفونت انگلی که به جای اوایل بارداری، در اواخر این دوران رخ می دهد، به طور کلی باعث ایجاد مشکلات جدی تر در سلامت جنین می شود. اگر این عفونت در اوایل بارداری رخ داده و سریع تشخیص داده شود، مصرف دارو می تواند قبل از اینکه انگل به جنین آسیب برساند، بیماری را درمان کند. تا ۸۰ درصد نوزادانی که مبتلا به توکسوپلاسموز مادرزادی هستند، ناتوانی های بصری و یادگیری را در زندگی خود تجربه خواهند کرد. بعضی از نوزادان ممکن است قدرت بینایی خود را از دست بدهند و ضایعاتی موثر بر روی چشم را حتی در ۳۰ سال اول زندگی خود تجربه کنند.
روش های جلوگیری از توکسوپلاسموز مادرزادی چیست؟
اگر بارداری هستید و نگران ابتلا نوزاد خود به این بیماری هستید، می توانید شانس ابتلای نوزاد خود را با رعایت نکات زیر به حداقل برسانید:
- غذا را کاملا طبخ کرده و سپس استفاده کنید.
- تمام میوه ها و سبزیجات را بشویید و قبل از مصرف پوست بکنید.
- دست های خود را زیاد بشویید.
- تخته ای که برای برش گوشت از آن استفاده می کنید را برای برش میوه ها یا سبزیجات استفاده نکنید.
- برای جلوگیری از تماس با خاک که ممکن است شامل مدفوع گربه باشد، در هنگام باغبانی دستکش بپوشید یابه طور کلی در دروان بارداری باغبانی نکنید.
- تمیز کردن محل زندگی گربه خانگی خود را به شخص دیگری بسپارید.
دنبال کردن این دستورالعمل های ساده کمک خواهد کرد که از ورود انگل هایی که سبب بروز توکسوپلاسموز می شوند به بدن خود جلوگیری کنید.