تعداد افراد مبتلا به دیابت با سرعت زیادی رو به افزایش است. از طرفی دیابت نوع ۲ شایع ترین شکل این بیماری است. اما این به آن معنی نیست که جلوگیری از آن غیر ممکن است. شما می توانید برای جلوگیری از دیابت نوع ۲ از اقدامات خاصی که در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت مطرح می کنیم استفاده کنید.
سازمان بهداشت جهانی تخمین می زند که ۹۰ درصد از بیماران دیابتی در سراسر جهان دیابت نوع ۲ دارند.
در ایالات متحده، دیابت هفتمین عامل اصلی مرگ و میر در سال ۲۰۱۵ بود. طبق گزارش انجمن دیابت آمریکا، ۳۰٫۳ میلیون بزرگسال آمریکایی یا ۹٫۴ درصد از جمعیت این کشور در سال ۲۰۱۵ دیابت داشتند. از این تعداد، ۲۳٫۱ میلیون نفر بیماریشان تشخیص داده شده و ۷٫۲ میلیون نفر آن ها هنوز نمی دانند که دیابت دارند.
علاوه بر این، ۸۴٫۱ میلیون آمریکایی ۱۸ ساله و بزرگتر، در سال ۲۰۱۵، پیش دیابت داشته اند. پیش دیابت بیماری است که سطح گلوکز خون را بالاتر از حد نرمال می کند. اما این مقدار افزایش برای تشخیص دیابت کافی نیست. افراد مبتلا به پیش دیابت در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.
دیابت
به طور کلی دیابت باعث افزایش سطح قند خون می شود. پانکراس در بدن مسئول تولید هورمونی به نام انسولین می باشد. این هورمون به سلول ها کمک می کند تا گلوکز موجود در مواد غذایی را به انرژی تبدیل کنند. در دیابت نوع ۲، بدن انسولین را تولید می کند، اما سلول ها قادر به استفاده از آن نیستند. این اختلال به عنوان مقاومت به انسولین نیز شناخته می شود.
در مراحل ابتدایی بیماری، لوزالمعده بیشتر کار می کند تا انسولین بیشتری را تولید کرده و گلوکز را وارد سلول ها کند. اما با گذشت زمان، این افزایش حجم کار می تواند به سلول های پانکراس آسیب برساند. در نهایت پانکراس ممکن است دیگر قادر به تولید انسولین نباشد.
در هر دو مورد، یعنی این که بدن شما به اندازه کافی انسولین تولید نمی کند یا بدن در استفاده از این هورمون ناکارآمد است، گلوکز در جریان خون افزایش می یابد. این افزایش به دیابت نوع ۲ منجر می شود.
تا به امروز، کارشناسان مطمئن نیستند که چه چیزی دقیقا محرک این سری از رویدادها در بدن است. با این حال، ترکیبی از عوامل زیر می تواند دیابت نوع ۲ را به وجود آورد:
- ژن ها
- وزن اضافی بدن
- سندرم متابولیک
- تجمع بیش از حد گلوکز در کبد
- ارتباط بد بین سلول ها
- نارسایی سلول های بتا
علائم و نشانه های دیابت
دیابت نوع ۲ باعث ایجاد علائم مختلفی می شود که به آرامی رشد می کنند. در ابتدا علائم معمولا خفیف هستند. بنابراین اکثر افراد آنها را نادیده می گیرند. اما توجه به علائم اولیه برای جلوگیری از دیابت نوع ۲ ضروری است.
- افزایش گرسنگی
- کمبود انرژی و احساس خستگی ثابت
- کاهش یا افزایش وزن ناگهانی
- تشنگی بیش از حد
- تکرر ادرار
- خشکی دهان
- خارش پوست
- تاری دید
همانطور که بیماری پیشرفت می کند و سطح قند خون برای مدت طولانی بالا می ماند، ممکن است نشانه های زیر نیز ایجاد شود:
- عفونت های مخمر دوره ای
- کاهش روند بهبود زخم
- ایجاد لکه های تیره روی پوست
- درد پا
- احساس بی حسی در اندام ها (نوروپاتی)
عوارض جانبی ناشی از دیابت
دیابت نوع ۲ درمان نشده می تواند منجر به عوارض متعددی شود که بعضی از آنها حتی می توانند خطرناک باشند. برخی از عوارض بالقوه این بیماری عبارتند از:
- بیماری قلبی
- آسیب عصبی (نوروپاتی)
- آسیب کلیوی (نفروپاتی)
- آسیب دیدگی چشم
- آسیب دیدگی پاها
- آسیب های شنوایی
- مشکلات پوستی
- بیماری آلزایمر
عوامل خطر
از آن جا که شیوع این بیماری رو به رشد است، باید از عوامل خطر آن مطلع باشید. عوامل خطر خاصی وجود دارد که شما نمی توانید آن ها را کنترل کنید. با این حال، بسیاری از عوامل ریشه در سبک زندگی دارند و می توانند به شما در جلوگیری از دیابت نوع ۲ کمک کنند.
برخی از عوامل خطرساز که نمی توانید آن ها را کنترل کنید عبارتند از:
- سن: ۴۵ ساله یا بالاتر
- جنسیت: مردان نسبت به زنان ریسک بالاتری دارند.
- خانواده: داشتن والدین، خواهر یا برادر دارای دیابت
- قومیت: افرادی که متعلق به گروه های خاص قومی مانند آفریقایی-آمریکایی، بومی آلاسکا، بومیان آمریکایی، آسیایی-آمریکایی، اسپانیایی یا آمریکای لاتین یا اقیانوس آرام-آمریکایی هستند، در معرض خطر بیشتری هستند.
برخی از عوامل خطر مرتبط با سلامت و سابقه پزشکی شما عبارتند از:
- پیش دیابت
- بیماری قلبی و عروقی
- فشار خون بالا
- پایین بودن سطح لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا کلسترول خوب)
- افزایش سطح تری گلیسیرید
- اضافه وزن
- به دنیا آمدن با وزن بیش از ۹ پوند
- ابتلا به دیابت حاملگی در دوران بارداری
- ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- آکانتوز نیگریکانس
- افسردگی
برخی از عوامل خطر ساز که ممکن است قادر به تغییر آن باشید نیز عبارتند از:
- وزن اضافی بدن، به خصوص چربی دور شکم
- بی تحرکی
- خوردن غذای بدون ارزش غذایی
- استرس بیش از حد
- سیگار کشیدن و یا قرار گرفتن در معرض دود دست دون سیگار
روش های جلوگیری از دیابت نوع ۲
اکنون که عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را می شناسید، می توانید اقداماتی را برای جلوگیری از دیابت نوع ۲ انجام دهید. در اینجا نکات کلیدی برای جلوگیری از ایجاد دیابت نوع ۲ را مطرح می کنیم.
خوردن غذاهای سالم حاوی فیبر زیاد
خوردن غذاهای سالم یکی از مهمترین اقداماتی است که می توانید برای کاهش خطر و جلوگیری از دیابت نوع ۲ انجام دهید. شما باید یک رژیم غذایی غنی از فیبر داشته باشید. غذاهای دارای فیبر زیاد شامل میوه ها، سبزیجات، لوبیا، غلات و آجیل هستند.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۷ در Archives of Internal Medicine منتشر شده است گزارش می دهد که زنان سیاه پوست آمریکایی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ می توانند خطر ابتلا به این بیماری را با رعایت رژیم غذایی غنی از فیبر و چربی های سالم، دانه های جامد و پروتئین کاهش دهند. با این حال، به نفع آن ها است که رژیم غذایی خود را با ورزش منظم ۳۰ دقیقه ای در روز همراه کنند.
برای کاهش خطر ابتلا به دیابت باید به نکات زیر در تغذیه خود دقت کنید:
- میوه ها و سبزیجات بیشتر و گوشت و مرغ کمتری استفاده کنید.
- چربی های اشباع نشده سالم را انتخاب کنید.
- از ادویه جات و ترشی جات و گیاهان تازه، به جای چربی اشباع نشده یا نمک برای طعم دار کردن غذاها استفاده کنید.
- سعی کنید وعده های غذایی خود را در یک زمان مشخص در طول روز مصرف کنید.
این تنها چیزهایی نیستند که شما باید آن ها را رعایت کنید. بلکه باید میزان وعده های غذایی خود را نیز در نظر بگیرید. خوردن ۵ یا ۶ وعده غذایی کوچک به جای ۲ وعده غذایی حجیم راه منطقی برای جلوگیری از دیابت نوع ۲ است.
از دست دادن وزن اضافی
چاقی یکی از عوامل خطر برای ابتلا به دیابت نوع ۲ است. بنابراین، اگر اضافه وزن دارید و می خواهید خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهید، باید تلاش کنید که وزن اضافی خود را از دست بدهید. لازم نیست که وزن زیادی را برای بهبود سلامت خود از دست بدهید. حتی از دست دادن ۱۰ تا ۱۵ پوند وزن می تواند تفاوت زیادی در بدن شما ایجاد کند.
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ در Diabetology & Metabolic Syndrome منتشر شده نشان داد که شاخص توده بدنی (BMI) به شدت و به طور مستقل با افزایش خطر دیابت نوع ۲ همراه است. ارتباط BMI با دیابت، در افرادی که دارای BMI بالاتری هستند نسبت به کسانی که BMI کمی دارند، قوی تر است.
حفظ وزن نیز خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا و کلسترول ناسالم را کاهش می دهد.
برای حفظ وزن تغییرات کوچک زیرا در خوردن و عادت های ورزشی خود ایجاد کنید:
- مصرف کالری و چربی را کم کنید.
- در بیشتر روزهای هفته ورزش کنید.
- از پله ها به جای آسانسور استفاده کنید.
- هر روز صبحانه سالم بخورید.
- آب و نوشابه مصرفی خود را با آب میوه تازه جایگزین کنید.
فعالیت بدنی
فعال بودن یک راه عالی برای حفظ سلامت کلی و همچنین کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در سال های آینده زندگی است. ورزش منظم به بدن شما کمک می کند تا حساسیت بیشتری نسبت به انسولین داشته باشد و گلوکز و سطح قند خون را به طور موثرتری کنترل کند.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۶در BMJ منتشر شده گزارش می دهد که افرادی که از لحاظ بدنی به طور متوسط ۱۵۰ دقیقه در هفته فعال هستند، ۲۶ درصد کمتر از افرادی که غیر فعال هستند، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را تجربه می کنند. افزایش سطح فعالیت بدنی با کاهش خطر بیشتری همراه است.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۶ در World Journal of Diabetes منتشر شده، اثربخشی قدم زدن را در جلوگیری از دیابت نوع ۲ و کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و یا مرگ و میر نشان می دهد.
ورزش منظم به حفظ وزن بدن، که یکی دیگر از عوامل خطر ابتلا به دیابت است کمک می کند. اگر دیابت دارید، این کار خطر ابتلا به عوارض را نیز کاهش می دهد. حتی اگر قبلا هرگز ورزش نکردید، می توانید راه هایی را برای اضافه کردن فعالیت بدنی پیدا کنید. پیاده روی، تمرین خوبی برای افرادی است که در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند. بنابراین حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی شدید در ۵ روز هفته داشته باشید.
ترک سیگار
کسانی که سیگار می کشند بیشتر احتمال دارد دیابت بگیرند. سیگارهایی که بیشتر سیگار می کشید با خطر بالاتری مواجه هستند. سیگار کشیدن ممکن است سبب ایجاد مقاومت در برابر انسولین شود. همچنین باعث کاهش میزان متابولیسم گلوکز شده و ممکن است منجر به شروع دیابت نوع ۲ شود.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۷ در European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation منتشر شد، نشان می دهد سیگار کشیدن یک عامل خطر مستقل و قابل تعدیل برای ابتلا به دیابت است. ترک سیگار در اوایل بیماری می تواند خطر عوارض درازمدت را کاهش دهد.
مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۴ در Diabetes Care منتشر شده گزارش داد که سیگار کشیدن ممکن است به عنوان یک عامل خطر قابل تغییر برای دیابت نوع ۲ در نظر گرفته شود. علاوه بر این، یک مطالعه که در سال ۲۰۱۵ در PLOS ONE منتشر شده نیز نشان می دهد که سیگار کشیدن با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ همراه است.
سیگار کشیدن باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، بیماری کلیوی، زخم های پا و یا قطع عضو که ناشی از ضعف در جریان خون، بیماری چشم و آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی) هستند، می شود.