حتما شما هم بعد از خوردن بادمجان احساس سوزش و خارش را بر روی زبان و اطراف دهان احساس کرده اید. این علائم، احساسی است که از آن به نام حساسیت به بادمجان یاد می کنند. اما بر خلاف باور عموم مردم، آلرژی به بادمجان نادر است. بادمجان یک عضو از خانواده تاجریزی (بادنجانیان) است.
درست است که همه ما از این ماده به عنوان سبزیجات یاد می کنیم. اما در طبقه بندی های ارائه شده بادمجان میوه است نه سبزیجات. بادمجان معمولا به عنوان جایگزین گوشت در غذاهای گیاهی، مانند همبرگر بادمجان استفاده می شود. این در حالی است که در ایران نیز در دستور تهیه غذاهای بسیاری از جمله کشک بادمجان، میرزا قاسمی، خورش بادمجان، ته چین بادمجان و … از این میوه استفاده می شود.
علائم حساسیت به بادمجان مشابه سایر آلرژی های غذایی است. بیشتر آلرژی های غذایی در دوران کودکی ایجاد می شوند. اما گاهی نیز ممکن است فرد در کودکی بدون هیچ مشکلی از یک ماده غذایی استفاده کرده اما در بزرگسالی با مصرف آن علائم حساسیت را داشته باشد. تخمین ها نشان می دهد که حدود ۶ درصد از کودکان و ۴ درصد از بزرگسالان حداقل یک نوع حساسیت غذایی را دارند. البته متخصصان معتقدند که به طور کلی آمار افراد مبتلا به حساسیت در دهه ها گذشته رو به افزایش است. آن ها ادعا می کنند که محیط و به کارگیری برخی از مواد اولیه از جمله پلاستیک در زندگی روزمره عامل شیوع حساسیت است.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ما را همراهی کنید تا ضمن آشنایی با علائم حساسیت به بادمجان از غذاهایی که با وجود این حساسیت باید از مصرف آن ها اجتناب کنید نیز مطلع شوید.
علائم حساسیت به بادمجان
علائم آلرژی به بادمجان معمولا شبیه به سایر آلرژی های غذایی است. این علائم عبارتند از:
- کهیر
- خارش لب، زبان یا گلو
- سرفه
- گرفتگی و درد شکم
- استفراغ
- اسهال
در بیشتر موارد، افرادی که آلرژی به بادمجان دارند علائم خود را در عرض چند دقیقه پس از خوردن میوه تجربه می کنند. گاهی نیز ممکن است برای ظهور علائم به چند ساعت زمان نیاز باشد. در موارد شدید، آلرژی به بادمجان ممکن است منجر به آنافیلاکسی شود. آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک بالقوه کشنده است که خطر مرگ را به همراه دارد.
علائم آنافیلاکسی عبارتند از:
- تنگی نفس
- خستگی
- اشکال در تنفس
- تورم گلو
- تورم زبان
- مشکل در بلعیدن
- تورم صورت
- سرگیجه
- نبض ضعیف
- شوک
- احساس ضعف
- حالت تهوع
- استفراغ
- بثورات پوستی
آنافیلاکسی به ندرت با آلرژی به بادمجان رخ می دهد، اما وقوع آن ممکن است. در صورت شروع علائم آنافیلاکسی، خود را سریع به پزشک برسانید. اگر اپی نفرین دارید، آن را تزریق کنید. این دارو تا زمانی که خودتان را به پزشک برسانید می تواند علائم را کم کند.
اگر دچار واکنش آلرژیک به بادمجان هستید، چه کاری باید انجام دهید؟
اگر معمولا پس از خوردن بادمجان واکنش آلرژیک جزئی را شاهد هستید مصرف یک آنتی هیستامین ساده مانند دیفن هیدرامین (بنادریل) می تواند علائم را کم کند. اما در صورتی که اولین بار است پس از خوردن بادمجان علائم دارید، حتما این موضوع را با پزشک مطرح کنید. زیرا همان طور که در بالا ذکر کردیم ممکن است سال های سال ماده غذایی را بدون حساسیت مصرف کنید. اما به یک باره دچار آلرژی به آن شوید.
برای تایید حساسیت به بادمجان معمولا تست حساسیت پوستی یا آزمایش خون انجام می شود. اگر بعد از تست پوست، علائم ظاهر شود یا در آزمایش خون آنتی بادی مشاهده شود، حساسیت شما تایید خواهد شد.
اگر علائم آنافیلاکسی را دارید، به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید. در اغلب موارد علائم آنافیلاکسی در عرض چند دقیقه پس از قرار گرفتن در معرض آلرژن ایجاد می شوند. آنافیلاکسی در صورت عدم درمان، می تواند کشنده باشد.
اقدامات احتیاطی در صورت وجود آنافیلاکسی
اگر فردی در نزدیکی شما آنافیلاکسی داشت باید اقدامات زیر را انجام دهید:
- با اورژانس تماس بگیرید.
- بررسی کنید که آیا سرنگ تزریق اپی نفرین همراه خود دارد یا خیر. در صورت نیاز به دارو آن را تزریق کنید.
- آرامش خود را حفظ کنید.
- تا جای ممکن لباس های او را کم کنید تا بتواند راحت تر نفس بکشد.
- به او کمک کنید تا روی پشت خود دراز بکشد.
- پاها او را حدود ۳۰ سانتی متر بالا تر از بدن نگه دارید و آن را با ژاکت یا پتو بپوشانید.
- اگر بیمار شروع به استفراغ کرد، سعی کنید به او کمک کنید.
- مراقب باشید که سر خود را بلند نکند، به ویژه اگر دچار تنگی نفس شده است.
- برای انجام CPR، آماده باشید.
- از خوراندن دارو به بیمار اجتناب کنید. مگر این که اپی نفرین در جیب او پیدا کنید. ضمن این که از خوراندن هر گونه غذا یا نوشیدنی مثل آب نیز به او خودداری کنید.
در صورتی که حساسیت به بادمجان دارید از مصرف غذاهای زیر اجتناب کنید
اگر تصور می کنید که آلرژی به بادمجان دارید، به پزشک متخصص آلرژی مراجعه کنید. او می تواند تأیید کند که آیا شما واقعا واکنش حساسیتی نسبت به بادمجان دارید یا اینکه علائم شما به علت بیماری دیگری ایجاد شده است. اگر پزشک حساسیت به بادمجان را تأیید کند، باید تمام علائم آلرژن را از رژیم غذایی خود حذف کنید. این کار به جلوگیری از واکنش های آلرژیک در آینده کمک می کند.
افراد مبتلا به آلرژی بادمجان همچنین باید از تماس با دیگر گیاهان در تیره گیاهی بادنجانیان خودداری کنند. کل گیاهان موجود در این تیره نیز ممکن است در این افراد واکنش آلرژیک ایجاد کنند.
گیاهان موجود در تیره بادنجانیان عبارتند از:
- گوجه فرنگی
- توماتیلو
- سیب زمینی سفید
- فلفل و چیلی
- ادویه جات مختلف مانند فلفل قرمز، پاپریکا، کایین و پودر چیلی
- پپینا
- تاماریلو
- توت گوجی
- عروسک پشت پرده یا کاکنج که ترکیبی از طعم توت فرنگی، گیلاس،کیوی و آناناس دارد
سالیسیلات، یک ماده شیمیایی طبیعی است که در بادمجان یافت می شود. این ماده نیز می تواند مسئول ایجاد علائم حساسیت به بادمجان باشد. بنابراین مصرف میوه ها و سبزیجات زیر که این ماده شیمیایی در آن ها یافت می شود برای افراد حساس به بادمجان، توصیه نمی شود:
- سیب
- آووکادو
- بلوبری
- تمشک
- انگور
- گریپ فروت
- آلو
- گل کلم
- خیار
- قارچ
- اسفناج
- کدو سبز
- کلم بروکلی
برای برخی افراد، این غذاها ممکن است پاسخ آلرژیک مشابه را تحریک کنند. بنابراین بهتر است از مصرف آن ها اجتناب کنید. سالیسیلات یکی از مواد اصلی در تهیه داروی آسپرین (اکوتروین) است. بنابراین اگر به بادمجان حساسیت دارید از این دارو فقط پس از مشورت با پزشک استفاده کنید. پزشک ممکن است به جای آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن را توصیه کند.
توصیه می شود که همیشه برچسب روی مواد غذایی را بخوانید و اگر در رستوران غذا سفارش می دهید در مورد عدم وجود بادمجان در غذا مطمئن شوید. یادتان باشد که حساسیت گاهی کشنده می شود.
جایگزین ها
همان طور که در بالا گفته شد سیب زمینی سفید جز تیره بادنجانیان است. پس کسانی که حساسیت به بادمجان دارند باید به جای سیب زمینی سفید از سیب زمینی شیرین استفاده کنند. ضمن این که به جای فلفل قرمز می توانند از فلفل سیاه یا سفید استفاده کنند. مصرف سبزیجات ریشه ای، تربچه، کدو سبز، کرفس، کدو زرد یا قارچ پورتوبلو نیز برای این افراد بلامانع است.