سندرم سوزش زبان که به نام هایی مانند سندرم سوزش دهان، گلوسودینیا یا دیاستازیا دهانی نیز شناخته می شود، بیماری است که بدون ایجاد علائم و علت پزشکی مشخصی، موجب احساس سوزش روی زبان می شود. این سوزش ممکن است مزمن یا حاد باشد. در هر صورت سندرم سوزش زبان بیماری آزاد دهنده ای است. با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا روش های درمان سندرم سوزش زبان را بشناسید.
علت ایجاد این سندرم را می توان به دو دسته اولیه و ثانویه طبقه بندی کرد. علت اصلی سندرم سوزش زبان را می توان به مشکلات چشایی و حسی عصبی مرتبط دانست. علل ثانویه نیز عبارتند از:
- بیماری های زمینه ای مانند خشکی و برفک دهان
- زبان جغرافیایی
- کمبود مواد مغذی
- استفاده نادرست از پروتزها
- واکنش آلرژیک به مواد غذایی
- بیماری ریفلاکس معده (GERD)
- مصرف برخی از داروهای خاص
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- اختلالات غدد درون ریز
- عوامل روحی، مانند اضطراب، افسردگی یا استرس
افراد دیابتی و زنانی که به مرحله پس از یائسگی وارد شده اند نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به این سندرم قرار دارند.
به غیر از احساس سوزش زبان، علائم دیگر این بیماری عبارتند از:
- احساس طعم فلز یا تلخی
- احساس خشکی دهان با وجود طبیعی بودن میزان تولید بزاق
- تشنگی
- کاهش حس چشایی
- ظاهر شدن ناگهانی قرمزی روی زبان
این علائم ممکن است به صورت ناگهانی ظاهر شوند و یا به تدریج به مرور زمان رشد کنند.
هنگامی که این مشکل شدید است، می تواند غذا خوردن را مشکل کرده و بی خوابی، افسردگی و اضطراب ایجاد کند. در این حالت می توانید از برخی از راه حل های خانگی ساده برای کاهش شدت علائم و جلوگیری از عوارض این سندرم استفاده کنید.
روش های خانگی درمان سندرم سوزش زبان
آب سرد
هر زمان که احساس سوزش کردید مقداری آب خنک بنوشید. این کار اثر خفیفی بر روی اعصاب زبان خواهد داشت. یادتان نرود که تحریک شدن این اعصاب باعث احساس سوزش و درد می شود.
علاوه بر این، خوردن آب سرد کمک می کند تا احساس خشکی دهان کم شود. این حس می تواند علائم سندرم را تشدید کند. اگر آب سرد در دسترس ندارید مقداری یخ خورد را در دهان بچرخانید.
آلفا لیپوئیک اسید
آلفا لیپوئیک اسید (ALA) یک روش مؤثر برای درمان سندرم سوزش زبان است. این ماده یک آنتی اکسیدان قوی است که از بدن در برابر رادیکال های آزاد محافظت می کند. آلفا لیپوئیک اسید حتی به بازسازی عملکرد سلول های عصبی آسیب دیده کمک می کند و مانع آسیب بیشتر می شود.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۲ در Journal of Oral Pathology and Medicine منتشر شده از ALA به عنوان یک روش مؤثر برای درمان سندرم سوزش زبان حمایت می کند. این مطالعه دوسوکور کنترل شده از این درمان به مدت دو ماه برای ۶۰ بیمار مبتلا به سندرم سوزش زیان استفاده کرد. در این مطالعه، درمان با ALA علائم را به طور قابل توجهی بهبود داد. طریق استفاده از این ماده به شرح زیر است:
- به مدت ۲۰ روز هر روز ۶۰۰ میلی گرم ALA مصرف کنید.
- سپس به مدت ۱۰ روز و هر روز ۲۰۰ میلی گرم مصرف کنید.
البته اگر داروی خاصی مصرف می کنید، قبل از مصرف آلفا لیپوئیک اسید با پزشک مشورت کنید.
ویتامین B
کمبود ویتامین B می تواند بر روی بافت دهان و زبان تأثیر بگذارد و منجر به سوزش زبان شود. یک مطالعه که در سال ۲۰۰۶ در مجله Periodontology منتشر شده گزارش داد که پایین بودن سطح سرمی ویتامین B12 می تواند منجر به سوزش زبان شود.
با افزایش مصرف ویتامین های گروه B، می توانید به طور موثر علائم این سندرم را درمان کنید. از منابع طبیعی این ماده مغذی در رژیم غذایی خود استفاده کنید. برخی از منابع عالی غنی از ویتامین ب عبارتند از:
- نان
- غلات و دانه های کامل
- گندم
- تخم مرغ
- شیر
- پنیر
- ماست
- ماهی سالمون
- جو
- سبوس
- آووکادو
- موز
- گوشت بوقلمون
- جگر
می توانید از مکمل ویتامین B نیز به صورت روزانه استفاده کنید. برای اطلاع از دوز مناسب مصرف این مکمل، با پزشک مشورت کنید.
جوش شیرین
نوشیدنی حاوی جوش شیرین نیز یک روش موثر دیگر برای درمان سندرم سوزش زبان است. این ماده محیط دهان را خنثی کرده و سطح pH آن را متعادل می کند. جوش شیرین حتی می تواند به مبارزه با عفونت دهانی و رشد بیش از حد مخمر در دهان کمک کند. این خواص نیز به کاهش نشانه ها و جلوگیری از عوارض بیشتر منجر می شوند.
- ۱ تا ۲ قاشق چای خوری جوش شیرین را در یک لیوان آب گرم مخلوط کنید.
- چند بار در روز آن را بنوشید.
روش دیگر
- مقداری جوش شیرین روی خمیر دندانتان بریزید و دهان خود را با آن بشویید.
- البته این روش را به صورت منظم استفاده نکنید. زیرا جوش شیرین ممکن است به مینای دندان آسیب برساند.
عسل
عسل یکی دیگر از درمان های طبیعی است که می تواند احساس سوزش را خنثی کند و حتی به مبارزه با عفونت کمک کند. عسل درد و التهاب را نیز کم می کند.
- عسل خام را به طور مستقیم روی زبان بمالید.
- اجازه دهید چند دقیقه بماند.
- سپس آن را با آب سرد بشوید.
- این کار را چند بار در روز انجام دهید.
روش دیگر
- ۱ قاشق غذا خوری عسل و ½ قاشق چای خوری زردچوبه را به شکل خمیر درآورید.
- این خمیر را روی زبان بمالید.
- اجازه دهید حداقل ۵ دقیقه بماند و سپس آن را با آب سرد شستشو دهید.
- این کار را ۲ تا ۳ بار در روز انجام دهید.
اسطوخودوس
اسطوخودوس یکی دیگر از داروهای موثر برای درمان سندرم سوزش زبان است. این ماده به ضد عفونی کردن دهان کمک کرده و احساس سوزش را خنثی می کند. خواص ضد التهابی این گیاه موجب کاهش درد و التهاب می شود.
- قبل از خواب، کمی روغن اسطوخودوس یا اسانس آن را روی زبان بمالید.
- صبح روز بعد دهان خود را با آب سرد شستشو دهید، سپس دندان هایتان را مثل همیشه مسواک بزنید.
- این کار را هر روز انجام دهید.
آلوئه ورا
ژل آلوئه ورا یک درمان آرام بخش برای سندرم سوزش زبان است. این ماده از بافت های حساس دهان محافظت کرده و به درمان خشکی دهان، که علت احتمالی سوزش زبان است کمک می کند.
- یک برگ آلوئه ورا را کاملا شسته و آن را باز کنید.
- ژل داخلش را بیرون بیاورید.
- این ژل را روی زبان بمالید.
- ۱۵ تا ۲۰ دقیقه صبر کنید، سپس دهان خود را با آب سرد شستشو دهید.
- ۲ یا ۳ بار در روز این کار را تکرار کنید.
روش دیگری این است که دهان خود را با آب آلوئه ورا چند بار در روز بشویید.
نعنا
نعنا نیز باعث کاهش احساس سوزش دهان می شود. این گیاه خنک کننده دارای خاصیت ضد باکتری است که مانع از رشد باکتری ها در دهان می شود و از بروز مشکلات مرتبط با عفونت جلوگیری می کند.
- چند عدد برگ تازه نعنا خرد شده را به یک پارچ آب گرم اضافه کنید.
- درب ظرف را بگذارید و اجازه دهید تا ۱ ساعت دم بکشد.
- سپس آن را صاف کنید.
- ۳ بار در روز و هر بار ۱ لیوان از این نوشیدنی را استفاده کنید.
روش دیگر
- یک فنجان چای نعنا را به مدت ۳۰ دقیقه درون فریزر بگذارید تا خنک شود.
- چند بار در روز این چای سرد شده را بخورید.
- مصرف آدامس با طعم نعنا یا موهیتو نیز برایتان مفید است.
فلفل هندی
فلفل کایین، غدد بزاق را تحریک می کند و می تواند به درمان نشانه های مرتبط با سندرم سوزش زبان کمک کند. کپسایسین ترکیب اصلی در این ادویه است که توانایی درمان موقت سوزش زبان را دارد.
تحقیقات سال ۲۰۰۴ که نتایج آن در Journal of Oral Pathology and Medicine منتشر شده گزارش داد که استفاده از کپسایسین به صورت سیستمیک برای درمان کوتاه مدت سندرم سوزش دهان موثر است. با این حال، به علت ایجاد عوارض جانبی جدی گوارشی، استفاده بلند مدت از آن توصیه نمی شود.
اخیرا، یک مطالعه که در سال ۲۰۱۲ در مجله اسپانیایی Medicina منتشر شده است نشان می دهد که مصرف خوراکی کپسایسین برای کنترل درد نوروپاتیک می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
- ½ قاشق چای خوری فلفل کایین را در یک لیوان آب گرم مخلوط کنید.
- از آن چند بار در روز برای شستشو دهان استفاده کنید.
- می توانید از کپسول کپسایسین، پس از مشورت با پزشک نیز استفاده کنید.
نکته: فلفل کایین و یا مکمل خوراکی کپسایسین ممکن است در برخی موارد باعث سوزش شدید شود.
گلیسرین
گلیسیرین نیز می تواند احساس سوزش زبان را کاهش داده و منطقه آسیب دیده را تسکین دهد. این ماده خشکی دهان را که یکی از دلایل ایجاد سندرم سوزش زبان است، کم می کند. گلیسیرین حتی زبان را به خوبی مرطوب نگه می دارد. رطوبت مناسب زبان برای بهبودی سریع سوزش ضروری است.
برای مصرف خوراکی، توصیه می شود از گلیسیرین گیاهی استفاده کنید.
- زبان خود را با گلیسیرین گیاهی بشویید.
- اجازه دهید این ماده کمی روی زبان بماند.
- سپس دهان خود را با آب سرد شستشو دهید.
- چند بار در روز این کار را تکرار کنید.
حتی می توانید از دهانشویه ای که بر پایه گلیسیرین تهیه شده است برای درمان سندرم سوزش زبان استفاده کنید.
نکات اضافی برای درمان سندرم سوزش زبان
- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید.
- از خمیر دندان فاقد بو و عطر استفاده کنید.
- از مصرف غذاهای اسیدی و مایعاتی مانند گوجه فرنگی، آب پرتقال، نوشابه های گازدار و قهوه اجتناب کنید.
- از مصرف الکل و محصولات تهیه شده با الکل اجتناب کنید. زیرا ممکن است پوشش دهان تحریک شود.
- از مصرف انواع دخانیات اجتناب کنید.
- غذاهای گرم و تند استفاده نکنید.
- از غذاهای فرآوری شده و بسته بندی شده استفاده نکنید. زیرا نگهدارنده های موجود در آنها می توانند مشکل را بدتر کنند.
- استرس خود را کم کنید. زیرا استرس می تواند وضعیت شما را بدتر کند.
- بعد از مشورت با پزشک از محافظ زبان استفاده کنید.