دهیدرواسکوربیک اسید یک ترکیب آلی است و هنگامی رخ می دهد که اسید اسکوربیک اکسید می شود. اکسیداسیون فرآیندی است که از طریق آن ترکیبات پس از قرار گرفتن در معرض هوا، دچار تغییرات شیمیایی می شوند. در مورد ایجاد دهیدرواسکوربیک اسید، هنگامی که هوا وجود دارد، دو اتم هیدروژن از محلول اسید آسکوربیک حذف می شود. ترکیب جدید dehydrogenized شده و به نام دهیدرواسکوربیک اسید یا DHA شناخته می شود. اسید دهیدرواسکوربیک یک ترکیب بسیار مهم برای سلامتی و بدن انسان است. این اسید ممکن است خواص ویتامینی مهمی نداشته باشد، اما وقتی در بدن حمل می شود، می تواند از طریق فرایندی به نام ساده سازی به اسید آسکوربیک تبدیل شود. نام دیگر اسید آسکوربیک ویتامین سی می باشد.
اسکوربیک اسید (فرم ساده شده)
اسید دهیدرواسکوربیک از طریق فرایند ساده سازی شده تغییرات شیمیایی می دهد. وقتی دو اتم هیدروژنی که قبلا از این ترکیب حذف شده است مجددا به ترکیب اضافه می شود، اسکوربیک اسید ایجاد خواهد شد. اسید اسکوربیک یا ویتامین C یکی از ترکیبات ویتامینی بنیادی موجود در تمام بدن است. ویتامین C در جلوگیری از بسیاری از بیماری ها نقش دارد.
این نام، در واقع، نشان دهنده هدف این ماده است. اسید اسکوربیک از واژه های لاتین “a” و “scorbus” می آید. ترجمه این واژه ها به معنی “بدون اسکوربوت” است. اسکوربوت به عنوان یک بیماری ویرانگر ناشی از کمبود ویتامین C شناخته می شود. این بیماری از ۴۰۰ سال پیش که سفرهای دریایی مرسوم بود، شیوع داشت.
عملکرد دهیدرواسکوربیک اسید
اسید اسکوربیک یا ویتامین C یک ویتامین ضروری است که به عنوان یک آنتی اکسیدان در بدن موجودات زنده عمل می کند. آنتی اکسیدان به مولکول هایی که از لحاظ شیمیایی قادر به جلوگیری از اکسیداسیون خود و یا اکسیداسیون مولکول ها مجاور خود هستند، اطلاق می شود. اکسیداسیون به وضوح در فرآیندهای رایج زندگی ما مانند سیاه شدن سیب بعد از گاز زدن، مشهود است.
بعد از گاز زدن سیب، سلول های سیب توسط هوا اطراف اکسید شده و از بین می روند. در نتیجه رنگ این میوه قهوه ای می شود. اما اگر توجه کرده باشید، زمانی که سیب در آب لیمو گذاشته می شود، سرعت قهوه ای شدن آن به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. این موضوع نشان دهنده اثرات ضد اکسیداسیون اسید آسکوربیک است. در حالی که اکسیداسیون یک رویداد طبیعی در زندگی شیمیایی است، اما وقوع بیش از حد آن می تواند فراوانی رادیکال های آزاد را بیشتر کند. رادیکال های آزاد مواد شیمیایی هستند که می توانند واکنش های زنجیره ای خطرناک را در ساختارهای سلولی آغاز کنند.
حیوانات و انسان ها
انسان یکی از معدود موجودات زنده ای است که قادر به تولید اسید آسکوربیک نیست. بنابراین کمبود ویتامین C در بدن باعث ایجاد اکسیداسیون بیش از حد شده و سطوح کشنده ای از رادیکال های آزاد را ایجاد می کند. وجود رادیکال های آزاد در بدن سبب تخریب سلول های زنده می شود. حیوانات هم بدون اسید آسکوربیک نمی توانند زنده بمانند. ویتامین C همچنین نقش مهمی در واکنش های تولید آنزیم دارد و به عنوان کاتالیزور در حداقل هشت نوع از این واکنش ها نقش دارد.
در حیوانات، حضور ویتامین C در فرایند تشکیل کلاژن حیاتی است. اگر این ترکیبات کلاژنی به طور موثر شکل نگیرد، بیماری اسکوربوت اجتناب ناپذیر است. کلاژن برای انجام وظایفی مانند بهبود زخم و لخته شدن خون مورد نیاز است. بدون وجود ویتامین C، و یا اسید اسکوربیک، این فرایندهای طبیعی نمی توانند رخ دهند.
کمبود
سطح کم اسید آسکوربیک در بدن انسان همیشه کشنده است. راه های مختلفی وجود دارد که این کمبود می تواند به کمک آن ها خودش را نشان دهد. واضح ترین نشانه، همانطور که قبلا ذکر شد، بیماری اسکوربوت است. علاوه بر عوارض جانبی ناگهانی، سایر خطرات نیز ممکن است با داشتن رژیم غذایی حاوی ویتامین C کم ایجاد شوند. به عنوان مثال افراد سیگاری که رژیم غذایی آن ها شامل اسید آسکوربیک کافی نیست، در معرض خطر بیشتری برای انواع مختلفی از سرطان ریه قرار دارند.
در مردان، میزان بالایی از ویتامین C با حضور سلول های سرطانی همبستگی منفی دارد. این به این معنی است که میزان ویتامین C در سطح پایدار، خطر ابتلا به سرطان را پایین می آورد. کمبود ویتامین C همچنین خطر ابتلا به بیماری های زیر را نیز افزایش می دهد:
- بیماری های قلبی عروقی
- آترواسکلروز
- بیماری های قلبی ایسکمیک
علاوه بر این، ویتامین C همراه با سایر ترکیبات آنتی اکسیدانی، طول عمر زخم را به طور قابل توجهی کاهش می دهند.
دهیدرواسکوربیک اسید (فرم اکسید شده)
در حالی که دهیدرواسکوربیک اسید هیچ خواصی مانند خواص ویتامینی ندارد، اما همچنان یک ترکیب حیاتی است که به طور مستقیم با تولید و جذب ویتامین C مرتبط است. برخلاف اعتقادات عامه مردم، ویتامین C از خون به طور مستقیم به مغز انسان منتقل نمی شود. گرچه بالاترین غلظت ویتامین C در مغز یافت می شود، اما اسید اسکوربیک در جریان خون نمی تواند وارد مغز شود.
اما دهیدرواسکوربیک اسید به راحتی به خون جذب می شود و در سراسر بدن انسان پخش می شود. بخش اعظمی از ذخایر بزرگ این ویتامین در مغز انسان، از فرم اکسیده شده یعنی دهیدرواسکوربیک اسید تشکیل شده است. DHA به آسانی و با اضافه شدن دو اتم هیدروژن به اسید اسکوربیک تبدیل می شود. بنابراین حمل دهیدرواسکوربیک اسید برای بدن انسان بسیار مفیدتر از حمل ویتامین C است. ویتامین C به آسانی جذب نمی شود و نیاز به انرژی بیشتری برای به حرکت درآوردن دارد.
محل وجود دهیدرواسکوربیک اسید در بدن
دهیدرواسکوربیک اسید از طریق خون انسان منتقل شده و در اطراف میتوکندری ها متمرکز می شود. میتوکندری اندامک هایی هستند که مسئول تولید انرژی سلولی در سراسر بدن می باشند. این اندامک ها “خانه های قدرت” بدن انسان هستند و انرژی لازم را برای عملکرد عادی سلول ها تامین می کنند. میتوکندری ها همچنین مکان هایی برای جمع آوری رادیکال های آزاد و از بین بردن آن ها می باشند.
دهیدرواسکوربیک اسید از طریق فرایند انتقال گلوکز، برای جلوگیری از ایجاد رادیکال های آزاد و آسیب جدی آن ها به میتوکندری های تامین کننده قدرت، از طریق جریان خون به میتوکندری منتقل می شود. سپس در آن جا با اضافه شدن دو اتم هیدروژن به اسید اسکوربیک تبدیل شده تا از غشاء میتوکندری ها در برابر رادیکال های مضر آزاد محافظت کند. بدون انتقال دهیدرواسکوربیک اسید به ارگان های بدن، میتوکندری ها نابود شده و بی فایده می شوند.
میزان مصرف دهیدرواسکوربیک اسید
هر موجود زنده ای برای بقا نیاز به اسید اسکوربیک یا ویتامین C دارد. اکثر موجودات زنده قادر به ایجاد اسید آسکوربیک در بدن می باشند. خزندگان و بعضی از پرندگان قادر به تولید اسید آسکوربیک در یک فرایند شیمیایی هستند که در کلیه های آن ها رخ می دهد. اکثر پستانداران این ترکیب را درون کبد خود تولید می کنند. اما برخی از پستانداران از جمله انسان، به پروتئین تولید کننده طبیعی ویتامین C مجهز نیستند.
بنابراین حضور اسید آسکوربیک در جریان خون آن ها از طریق رژیم غذایی حاصل می شود. پس رژیم غذایی غنی از ویتامین C برای داشتن زندگی سالم ضروری است. بحث های زیادی در مورد توصیه مصرف روزانه اسید آسکوربیک وجود دارد. با این حال، محققان اکثر سازمان های بهداشتی معتقدند که بزرگسالان باید بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم ویتامین C به صورت روزانه مصرف کنند.
در مورد حد بالای مصرف ویتامین C در بین پزشکان هماهنگی بیشتری وجود دارد. بزرگسالان نباید بیش از ۲۰۰۰ میلی گرم ویتامین به صورت روزانه مصرف کنند. انجام این کار ممکن است به شروع اسهال منجر شود. اسهال تلاش طبیعی بدن برای از بین بردن اسید استفاده نشده در سیستم های مختلف است.
خوراکی ها
در حالی که می توان از مکمل ها برای اطمینان از مصرف کافی ویتامین C استفاده کرد، اما خوراکی های زیادی وجود دارند که حاوی مقادیر کافی از اسید آسکوربیک، جهت ارتقای سلامت عمومی بدن هستند. گیاهان و حیواناتی که در بدن خود به طور موثر ویتامین C تولید می کنند، بهترین منابع اسید آسکوربیک هستند. البته، میوه های خانواده مرکبات نیز حاوی مقادیر زیادی اسید آسکوربیک می باشند. اما تعجب آور است که بدانید، سبزیجات متعددی وجود دارد که ویتامین C موجود در آن ها بسیار بیشتر از میوه ها است.
فلفل قرمز، جعفری، جوانه بروسلی و بروکلی دارای بالاترین غلظت طبیعی اسید آسکوربیک در میان گیاهان خوراکی هستند. اگر به طور خاص بخواهید یک منبع را معرفی کنیم، بهترین میوه برای مصرف اسید آسکوربیک، کیوی است. در مقایسه با سایر میوه های کیوی، بالاترین غلظت ویتامین C را دارد.
ویتامین C همچنین می تواند از طریق مصرف محصولات حیوانی نیز تامین شود. در پستانداران، تولید ویتامین C در داخل کبد رخ می دهد. بنابراین، خوردن جگر گوساله، گوشت گاو، یا گوسفند می تواند منبع عالی ویتامین C باشد. سایر منابع حیوانی اسکوربیک اسید عبارتند از:
- تخم ماهی
- جگر مرغ
- مغز گوسفند
- شیر
برای نوزادان، بهترین منبع اسید آسکوربیک، شیر مادر انسان است. این مایع غنی از مواد مغذی است و غلظت بالایی از اسید آسکوربیک را فراهم می کند.
دهیدرواسکوربیک اسید
بیشتر مکمل های ویتامین C فقط شامل اسید اسکوربیک هستند. این به معنی وجود مشکل نیست. زیرا اکسیداسیون و کاهش این ترکیب، آن را قادر می سازد تا برای انتقال آسان و تولید اسید آسکوربیک برای حفاظت از میتوکندری به سرعت تغییر فرم داد و به دهیدرواسکوربیک اسید تبدیل شود. با این حال، مطالعاتی انجام شده است که نشان می دهد خوردن دهیدرواسکوربیک اسید به طور خاص می تواند اثرات مفیدی بر روی سلامتی داشته و اثر این ویتامین را افزایش دهد. زیرا DHA می تواند از طریق حمل کننده ها گلوکز به سرعت به مغز و میتوکندری ها منتقل شود.
اسید اسکوربیک را نمی توان به این طریق حمل کرد. علاوه بر این ادعا شده است که ممکن است مصرف دهیدرواسکوربیک اسید پس از سکته مغزی یا سایر اختلالات عصبی مفید باشد. این اسید می تواند به طور مستقیم از طریق خون وارد مغز شود. بنابراین می تواند خواص آنتی اکسیدانی را به سلول های مغزی آسیب دیده برای جلوگیری از اثرات جانبی بیشتر و یا حتی مرگ برساند.
خطرات مصرف بیش از حد دهیدرواسکوربیک اسید
در حالی که دهیدرواسکوربیک اسید یک محصول تجزیه ای از اسید آسکوربیک (ویتامین C) است و هیچ گونه خطری ندارد اما مصرف بیش از ۲۰۰۰ میلی گرم از ویتامین C می تواند عوارض زیر را داشته باشد:
- اسهال
- سردرد
- حالت تهوع
- سرگیجه
بعضی از اختلالات نادر نیز ناشی از بالا بودن سطح ویتامین C در بدن است. از آنجا که اسید آسکوربیک بدن را در جذب آهن کمک می کند، خطر ابتلا به مسمومیت با آهن در افراد مبتلا به ناهنجاری های جذب آهن و پردازش آن وجود دارد. یک افسانه نیز در این زمینه مطرح است که می گوید ویتامین C بیش از حد می تواند باعث سنگ کلیه شود. پس از تحقیق گسترده، مشخص شد که همبستگی تعیین شده به صورت تصادفی رخ می دهد. بعضی از پزشکان نیز مصرف دقیق اسید آسکوربیک را در سه ماهه اول بارداری توصیه می کنند.
مقدار بیش از حد ویتامین C ممکن است باعث جلوگیری از موفقیت چسبیدن جفت به دیواره رحم شود. این یافته ها هرگز تایید نشده اند. پس حتما ویتامین ها تجویزی خود را طبق نظر پزشک استفاده کنید. به طور کلی، خطر مصرف بیش از حد ویتامین C بسیار پایین است. برای جلوگیری از هر گونه خطر، بزرگسالان باید روزانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم از این ویتامین مصرف کنند.