روش جلوگیری از بارداری اضطراری یک شکل از جلوگیری است که بعد از رابطه جنسی و ریختن مایع منی داخل واژن انجام می شود. به این روش، روش “جلوگیری در صبح روز بعد از مقاربت” نیز گفته می شود. جلوگیری از بارداری اضطراری زمانی استفاده می شود که رابطه جنسی محافظت نشده بوده و یا تصور می کنید که روش های دیگر جلوگیری شما ناموفق بوده است. به یاد داشته باشید که این روش در برابر بیماری های مقاربتی و عفونت از بدن محافظت نمی کند. روش جلوگیری از بارداری اضطراری را می توان بلافاصله پس از مقاربت و تا پنج روز بعد از رابطه جنسی ( در برخی موارد تا سه روز بعد) استفاده کرد.
تمام روش های جلوگیری از بارداری اضطراری احتمال بارداری را بسیار کم می کنند اما برای استفاده منظم و به عنوان روش جلوگیری از بارداری همیشگی مانند قرص های ضد بارداری و یا کاندوم، قابل استفاده و موثر نیستند.
جلوگیری از بارداری اضطراری تقریبا برای بیشتر افراد ایمن است اما ممکن است برای برخی، اشکال مختلف آن واکنش های جانبی به همراه داشته باشد.
در حال حاضر دو روش جلوگیری از بارداری اضطراری وجود دارد. پیشگیری از بارداری اضطراری هورمونی و IUD مسی.
روش های جلوگیری از بارداری اضطراری
قرص های هورمونی
مزایا
پروژسترون تنها روش جلوگیری از بارداری اضطراری است که بدون نسخه پزشک قابل دسترس است.
معایب
از روش جلوگیری از بارداری اضطراری IUD مسی کمتر موثر است.
روش جلوگیری از بارداری اضطراری هورمونی که اغلب “قرص صبح روز بعد” نامیده می شود، شناخته شده ترین فرم پیشگیری از بارداری اضطراری است. با توجه به برنامه ریزی والدین، این قرص ها خطر بارداری را تا ۹۵ درصد کاهش می دهند.
گزینه های جلوگیری از بارداری اضطراری هورمونی عبارتند از:
- طرح B یک مرحله ای: این قرص ها باید ظرف ۷۲ ساعت از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شود.
- انتخاب بعدی: در این روش دو قرص همزمان در اسرع وقت و ظرف ۷۲ ساعت از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شده، و دو قرص دیگر باید ۱۲ ساعت بعد از قرص های اول مصرف شود.
- الا: یک تک قرص خوراکی است که باید ظرف پنج روز از مقاربت مصرف شود.
برای استفاده از روش طرح B یک مرحله ای و انتخاب بعدی باید از قرص لوونورژسترول (پروژسترون تنها) استفاده شود و برای روش الا قرص ulipristal acetate در بازار موجود است.
برای روش دوم یعنی انتخاب بعدی می توانید از قرص LD نیز استفاده کنید. ظرف ۷۲ ساعت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده خود، ۴ عدد قرص LD را به صورت همزمان و ۱۲ ساعت پس از آن ۴ قرص دیگر را مصرف کنید. اگر از قرص HD استفاده می کنید در ۷۲ ساعت اول ۲ قرص و ۱۲ ساعت بعد از آن ۲ قرص دیگر استفاده کنید. تمامی این داروها را می توانید بدون تجویز پزشک از داروخانه تهیه کنید.
از آنجا که حاملگی بلافاصله بعد از رابطه جنسی رخ نمی دهد، قرص پیشگیری از بارداری اضطراری هورمونی هنوز زمان زیادی برای جلوگیری از بارداری دارد. قرص پیشگیری از بارداری اضطراری با جلوگیری از رها کردن تخمک توسط تخمدان احتمال بارداری را کاهش می دهد. به یاد داشته باشید که این روش ها سقط جنین انجام نمی دهند بلکه از لقاح جلوگیری می کنند.
این شیوه، روش امنی برای جلوگیری از بارداری است اما ممکن است با برخی از داروها تداخل ایجاد کنند. پس اگر از داروی خاصی استفاده می کنید، از پزشک خود در مورد استفاده از آن ها سوال کنید.
عوارض جانبی
عوارض جانبی شایع روش هورمونی پیشگیری از بارداری اضطراری عبارتند از:
- حالت تهوع
- درد شکم
- خونریزی غیر منتظره و یا لکه بینی
- خستگی
- سردرد
- سرگیجه
- استفراغ
- حساسیت به لمس پستان
اگر شما در عرض دو ساعت پس از مصرف قرص های پیشگیری از بارداری اضطراری هورمونی استفراغ کردید، باید با پزشک مشورت کنید. ممکن است دوز دارو برایتان مناسب نباشد.
اگر بعد از استفاده از این روش، دوره بعدی پریودتان سبک تر و یا سنگین تر از حالت عادی شد به این معنی است که بدن می خواهد به حالت اولیه باز گردد. اما اگر پریود ۳ هفته به تاخیر افتاد بهتر است از بیبی چک استفاده کنید.
روش IUD مسی
مزایا
موثر تر از قرص های پیشگیری از بارداری اضطراری هورمونی است.
معایب
برای استفاده از آن باید به پزشک مراجعه کنید.
IUD مسی اگر ظرف پنج روز بعد از رابطه جنسی محافظت نشده استفاده شود، می تواند به عنوان روش جلوگیری از بارداری اضطراری به کار برده شود. این نوع از IUD باید توسط پزشک کار گذاشته شود. گذاشتن IUD اضطراری، خطر بارداری را به میزان ۹۹ درصد کاهش می دهد.
این مهم است که توجه داشته باشید که IUD های مسی بلافاصله به عنوان پیشگیری از بارداری اضطراری موثر هستند. آنها همچنین می توانند تا ۱۰ سال در بدن ماندگار بوده و بسیار موثر به جلوگیری از بارداری بپردازند. اما انواع دیگر IUD ها را نمی توان به عنوان روش جلوگیری از بارداری اضطراری استفاده کرد.
IUD های مسی با آزاد کردن مس در رحم و لوله های فالوپ، که به عنوان یک اسپرم کش عمل می کند، کار می کنند. این دستگاه ها ممکن است زمانی که برای پیشگیری از بارداری اضطراری استفاده می شود، از لانه گزینی نیز جلوگیری کند هر چند این ثابت نشده است.
عوارض جانبی
شایع ترین عوارض جانبی گذاشتن IUD مسی عبارتند از:
- درد هنگام کار گذاشتن
- گرفتگی
- لکه بینی و دوره های خونریزی سنگین تر
- سرگیجه
از آنجا که برخی از زنان احساس سرگیجه یا احساس ناراحتی بلافاصله پس از گذاشتن دستگاه دارند، سعی کنید برای این کار به درمانگاه و کلینیک نزدیک محلتان مراجعه کنید.
با IUD مسی، خطر کمی برای ابتلا به بیماری التهابی لگن وجود دارد.
استفاده از IUD مسی برای زنانی که در حال حاضری عفونت لگن دارند و یا به راحتی عفونت می گیرند توصیه نمی شود. از آن جا که این روش نسبت به روش قرص های هورمونی هزینه بیشتری دارد، بسیاری از زنان ترجیح می دهند از قرص برای جلوگیری اورژانسی از بارداری استفاده کنند.
تمام اشکال پیشگیری از بارداری اضطراری به طور قابل توجهی می توانند خطر بارداری را کاهش دهند، اما نیاز است از آن ها به سرعت بعد از نزدیکی استفاده شود. روش هورمونی جلوگیری از بارداری اضطراری باید هر چه سریع تر استفاده شود. این قرص ها هر چه سریعتر استفاده شوند، خطر بارداری را کمتر خواهند کرد.
اگر روش جلوگیری از بارداری اضطراری عمل نکرد و شما باردار شدید، پزشک باید حاملگی خارج رحمی را بررسی کند. در این حالت خطر حاملگی نابجا افزایش پیدا می کند. این نوع حاملگی، خارج از رحم انجام شده و می تواند خطرناک باشد. علائم حاملگی نابجا شامل درد شدید در یک یا هر دو طرف قسمت تحتانی شکم، لکه بینی و سرگیجه است.
رابطه جنسی بعد از استفاده از این روش ها
بعد از استفاده از این دو روش چه مدت باید برای داشتن رابطه جنسی صبر کرد؟ آیا می توان بلافاصله نزدیکی کرد؟
اگر از قرص برای جلوگیری استفاده می کنید، می توانید بلافاصله بعد از مصرف قرص، رابطه جنسی داشته باشید. فقط باید دقت کنید که قرص هایی که برای رابطه جنسی محافظت نشده قبلی خود استفاده کرده اید، نمی تواند برای رابطه جنسی بعدی عمل کند. پس در نزدیکی های بعدی حتما از کاندوم استفاده کنید. در مورد دستگاه IUD مسی هم باید با پزشک مشورت کنید. احتمالا از شما خواسته می شود که برای جلوگیری از تشکیل عفونت، ۱ تا ۲ روز بعد از کار گذاشتن دستگاه از داشتن رابطه جنسی، خودداری کنید.