روش های زیادی برای درمان ناباروری زنان وجود دارد. برخی از گزینه های درمانی به دنبال استفاده از دارو برای بازگرداندن تخمک گذاری هستند. اما بعضی از درمان ها با روش تهاجمی تری بر روی تولید مثل اثر می گذارند. پس از این که مشکل ناباروری مشخص شد، تنها شخصی که می تواند در انتخاب روش های درمان ناباروری زنان به آن ها کمک کند، پزشک متخصص است. برای انتخاب نوع درمان فرد باید از خطرات، منافع، هزینه ها و عوارض جانبی بالقوه آن برای مادر، پدر و کودک اطلاعات کافی داشته باشد. پس اگر به دنبال اطلاعات جامع در مورد روش های درمان ناباروری زنان هستید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
روش های متداول درمان ناباروری زنان
استفاده از داروها برای درمان مشکلات تخمک گذاری
بر اساس گزارش متخصصان کلینیک مایو، بالای ۲۵ درصد از موارد ناباروری در زنان از مشکلات تخمک گذاری ناشی می شود. بنابراین، جای تعجب نیست که دارو درمانی برای بازگرداندن قدرت تخمک گذاری زنان، جز اولین و اصلی ترین درمان ناباروری زنان باشد. خوشبختانه اکثر مشکلات تخمک گذاری با دارو درمان می شوند.
انواع داروها می توانند به تحریک تخمک گذاری کمک کنند. داروهایی که در این زمینه استفاده می شوند، همچنین می توانید برای زنانی که به طور مداوم تخمک گذاری نمی کنند نیز کاربرد داشته باشند. نوع داروهایی که برای درمان مشکلات تخمک گذاری استفاده خواهد شد به علت زمینه ای مشکل بستگی دارد. اما اصولا برای استفاده از این درمان، داروهای زیر تجویز می شوند:
کلومیفن سیترات (کلومید)
کلومیفن سیترات یکی از رایج ترین درمان های مشکلات تخمدان است. این دارو خوراکی و غیر هورمونی بر روی غده هیپوفیز تاثیر می گذارد. کلومیفن سیترات سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون جسم زرد (LH) را افزایش می دهد. اساسا، کلومید مکانیسم های طبیعی هورمون هایی که تخمک گذاری را ترویج می دهند را تحریک می کند. اغلب برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) از این دارو استفاده می شوند. در زنان با تخمک گذاری طبیعی نیز ممکن است کلومیفن سیترات برای افزایش شانس باروری تجویز شود.
هورمون انسان گونادوتروپین جفتی یا HCG
یکی دیگر از درمان های شایع ناباروری استفاده از هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) است. این هورمون باعث تحریک فولیکول های تخمدانی برای انتشار تخمک می شود.
داروهای تجویزی برای مشکلات پرولاکتین
پرولاکتین هورمونی است که باعث تولید شیر می شود. سطح بالا این هورمون می تواند تخمک گذاری را مختل کند. به همین خاطر است که زنان شیرده در شرایط خاص نیازی به استفاده از روش های پیشگیری از بارداری ندارند. برای زنانی که سطح پرولاکتین بدنشان بالا است، بروموکریپتین جهت کنترل این هومورن تجویز می شود. این دارو به نام Parlodel نیز شناخته می شود.
داروهای تجویزی برای درمان سندرم تخمدان
زنان مبتلا به مقاومت به انسولین و سندرم تخمدان پلی کیستیک سطوح بالاتر از حد نرمال از هورمون های مردانه (آندروژن) در بدن دارند. این هورمون می تواند تخمک گذاری را قطع کند. متفورمین (گلوکوفاژ) مقاومت انسولین را کاهش می دهد. پس از کاهش مقاومت به انسولین، سطح آندروژن نیز پایین آمده و تخمک گذاری از سر گرفته می شود.
پزشکان اغلب متفورمین را با FSH یا کلومیفن سیترات تجویز می کنند. ترکیب این داروها کمک می کند تا تخمک گذاری به طور منظم تحریک شود.
خطر چند قلوزائی
تحریک تخمک گذاری می توانید منجر به انتشار بیش از یک تخمک شود. اگر مشکل زنده بودن چند فولیکول همزمان توسط پزشک بررسی نشود، مشکلات بالقوه جدی در انتظار مادر است. زنانی که از تخمدانشان چندین تخمک آزاد می شود، احتمال چند قلو زایی دارند. جنین های متعدد در معرض خطر بالاتری برای موارد زیر می باشند:
- تولد زودرس
- نقص خاصی به هنگام تولد
- وزن کم هنگام تولد
اگر تحت درمان باروری هستید، احتمال پرش بدنتان از روی چرخه قاعدگی وجود دارد. در واقع احتمال این که یک دوره را از دست بدهید هست. با این حال اگر در هر چرخه بیش از ۲ یا ۳ فولیکول آزاد می کنید باید با پزشک مشورت کنید.
جراحی ناباروری
اگر لوله های فالوپ مسدود شده و یا آسیب دیده باشند می توانند مشکلات ناباروری ایجاد کنند. دلایلی که ممکن است لوله های فالوپ را مسدود کنند عبارتند از:
- بیماری التهابی لگن
- حاملگی خارج رحمی قبلی (حاملگی که در خارج از رحم رخ می دهد)
- بستن لوله های رحمی (جراحی عقیم سازی زنان)
- هیدروسالپنکس (پر شدن لوله از مایع)
این مشکلات اغلب می توانند با عمل جراحی اصلاح شوند و انسداد رفع شود. گاهی اوقات نیز لوله فالوپ آسیب دیده کلا برداشته می شود. این کار می تواند لقاح آزمایشگاهی (IVF) را آسان تر کند.
این نوع جراحی می توانند در شرایط زیر نیز استفاده شوند:
- برداشتن بافت اضافی در زنان مبتلا به آندومتریوز
- حذف چسبندگی های لگن
- درمان فیبروئیدهای
- اختلالات رحم
- معکوس کردن بستن لوله های رحمی
روش های کمک باروری (ART)
تکنولوژی کمکی تولید مثلی (ART) یک گروه از روش های مورد استفاده برای کمک به زوج های نابارور است. برای این درمان، تخمک از تخمدان زن برداشته شده و با اسپرم ترکیب و جنین ایجاد می شود. جنین زنده پس از لقاح برای لانه گزینی به رحم مادر منتقل می شوند. انواع مختلفی از تکنولوژی کمکی تولید مثلی برای زوج های مختلف وجود دارد. در مقایسه با دارو درمانی، این روش گران تر است. و در بسیاری از موارد، بیش از یک درمان مورد نیاز است.
استفاده از گامت اهدا کننده
همه زوجین قادر نیستند که با گامت های خود باردار شوند. برخی از افراد برای باردار شدن به این شیوه نیز مشکل دارند. آنها ممکن است برای استفاده از این روش، یکی از موارد زیر را انتخاب کنند:
- اهدای تخمک
- اهدای اسپرم
- اعطا جنین
استفاده از گامت های کمک کننده و جنین می توانید شانس حامله شدن را بهبود بخشد. با این حال، برخی از زوج ها نگرانی های عاطفی در مورد روند این درمان دارند. بسیاری از پزشکان مشاوره را برای والدینی که قصد استفاده از گامت اهدا کننده را دارند، توصیه می کنند.
انواع ART
لقاح آزمایشگاهی (IVF)
IVF توصیف لقاحی است که در خارج از بدن رخ می دهد. این روش اغلب برای زنانی که لوله های فالوپشان مسدود است و یا مردانی که اسپرم کمی دارند، استفاده می شود. پزشکان قبل از برداشتن تخمک، بدن زن را به القای تخمک گذاری، جهت تولید تخمک های متعدد، وادار می کنند. تخمک های بالغ با اسپرم مرد در آزمایشگاه ترکیب می شوند. چند روز بعد، می توان جنین بارور را در رحم زن کاشت.
علاوه بر این اگر چند لقاح انجام شده باشد، دیگر جنین ها می توانند برای چرخه های بعدی منجمد شوند و بعدا از آن ها استفاده شود. کاشت جنین به روش IVF خطر بارداری چند قلویی را افزایش می دهد. حاملگی چند قلویی دوره بارداری را سخت تر کرده و خطراتی مانند تولد زودرس نوزادان را به همراه دارد.
روش ZIFT
ZIFT نیز به نوعی انتقال جنین به لوله های رحمی است. این یک نوعی IVF استاندارد است. اما به جای انتقال تخم بارور شده به رحم، آنها را به لوله های فالوپ منتقل می کنند. سپس این تخمک بارور، خودش برای لانه گزینی به رحم می رود. این روش معمولا در موقعیت های استفاده می شود که زوج پس یک سال کامل تلاش برای بارداری و تلاش های متعدد برای تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI) شکست خورده اند.
روش GIFT
این روش، نوع کمتر شایع ART است. در این روش اسپرم و تخمک گرفته شده به لوله فالوپ ریخته می شود. در این روش باید لوله های فالوپ سالم باشد که بارداری انجام شود.
تزریق اسپرم به داخل (ICSI)
این روش نیز یکی از روش های ART است که برای درمان ناباروری مردان استفاده می شود. این یک شکل از IVF است. ICSI می تواند به باروری زمانی که اسپرم کمی وجود دارد و یا اسپرم کیفیت پایینی دارد، کمک کند. در ICSI یک اسپرم به یک تخمک بالغ تزریق می شود. سپس تخمک بارور شده به رحم یا لوله فالوپ منتقل می شود.
تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI)
در این روش، اسپرم آماده به رحم زن تزریق می شود. دور زدن دهانه رحم در این روش شانس لقاح و لانه گزینی را افزایش می دهد.
این نوع از روش به طور کلی ART در نظر گرفته نمی شود. دلیل این است که به دستکاری تخمک نیاز ندارد. با این حال، برخی از زنان قبل از IUI نیاز به تحریک تخمک گذاری دارند. این کار شانس موفقیت را افزایش می دهد.
IUI یک شکل از تلقیح مصنوعی است. تلقیح مصنوعی نیز می تواند از طریق واژن انجام شود. با این حال، این روش به ندرت برای زنان با مشکلات باروری انجام می شود. IUI از تلقیح واژن شانس حاملگی را افزایش می دهد.