خواص روغن دانه کتان برای بدن به همراه ارزش غذایی این ماده

بحث های بسیاری در مورد مزایای روغن دانه کتان وجود دارد. اما بسیاری از افراد هنوز نمی دانند با مصرف این روغن چه خواصی در بدن ایجاد می شود. بنابراین قبل از خرید این روغن، بهتر است حقایقی را در مورد آن بدانید تا بتوانید نوع درست آن را انتخاب کنید.

روغن دانه کتان به نام روغن بزرک یا روغن کتان نیز شناخته می شود و از فشرده شدن دانه های کتان به دست می آید. دانه کتان منبع خوبی از اسیدهای چرب امگا ۳، فیبر و بسیاری از مواد مغذی دیگر است. مواد مغذی موجود در این دانه ها از دیگر دانه های روغنی مانند آفتابگردان و دانه کلزا متفاوت است. این روغن تقویت کننده سلامت بدن است و در انواع مختلفی از غذاها و محصولات مختلف مراقبت از پوست استفاده می شود. این مقاله مجله پیام سلامت را بخوانید تا از مزایای روغن کتان بیشتر اطلاع کسب کنید.

ارزش غذایی روغن دانه کتان

خواص روغن دانه کتان

غنی از امگا ۳

اگر به دنبال افزایش مصرف امگا ۳ هستید، روغن کتان و روغن ماهی دو گزینه فوق العاده برای این کار هستند. اگر گیاهخوار هستید، انتخاب واضح شما برای افزایش سطح اسید چرب در بدنتان، روغن کتان است. اما اگر گیاهخوار نیستید می توانید از روغن ماهی برای این کار استفاده کنید. در هر صورت باید بدانید که روغن کتان، ثروتمندترین و بهترین منبع گیاهی اسیدهای چرب امگا ۳ است.

در واقع این دانه حاوی ۵۰ تا ۶۰ درصد اسیدهای چرب امگا ۳ به شکل اسید آلفا لینولنیک (ALA) است که حتی خواص ضد التهابی بیشتری از روغن ماهی دارد و بیشتر از این ماده از ایجاد بیماری ها جلوگیری می کند. ALA نوعی از اسید چرب امگا ۳ است که در بدن به فرم های فعال امگا ۳، مانند EPA و DHA تبدیل می شود. اکثر متخصصان توصیه می کنند که مردان حداقل ۱۶۰۰ میلی گرم در روز و زنان ۱۱۰۰ میلی گرم در روز از اسیدهای چرب امگا ۳ از نوع ALA استفاده کنند. یک قاشق غذاخوری (۱۴ گرم) روغن دانه کتان حاوی ۷،۱۹۶ میلی گرم اسید چرب امگا ۳ است.

اسیدهای چرب امگا ۳ در بسیاری از عملکردهای بدن نقش مهمی ایفا می کنند و از مزایای زیادی از جمله موارد زیر برخوردار هستند:

• کاهش التهاب
• بهبود سلامت قلب
• بهبود سلامت مغز

کمبود امگا ۳ خطر ابتلا به بیماری های زیر را افزایش می دهد:

• افسردگی
• بیماری های قلبی

بنابراین، اگر زیاد ماهی استفاده نمی کنید، روغن کتان می تواند گزینه خوبی برای افزایش مصرف امگا ۳ باشد.

کاهش وزن

برخی مطالعات اولیه بر روی حیوانات نشان داده اند که دانه های کتان می توانند از کاهش وزن حمایت کنند. یک مطالعه حیوانی دیگر که در سال ۲۰۱۲ در Cytokine منتشر شد، دریافت که روغن دانه کتان باعث کاهش میزان سلول چربی در یک موش چاق شده است. این روغن باعث کاهش سلول های چربی که مسئول افزایش خطر ابتلا به چاقی مزمن در شکم هستند، می شود.

یکی دیگر از مطالعاتی که در مجله American College of Nutrition در سال ۲۰۱۰ منتشر شده بود گزارش داد که روغن دانه کتان حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ زیادی است و ممکن است برای مبارزه با چاقی موثر باشد. طبق بررسی سال ۲۰۱۵ منتشر شده در مجله Nutrition، مصرف این روغن نه تنها به کاهش وزن کمک می کند بلکه باعث کاهش شاخص های التهابی نیز می شود. این بدین معنی است که افزودن این روغن به رژیم غذایی نه تنها شامل کاهش وزن می شود، بلکه مزایای دیگری نیز دارد.

اگر چه تحقیقات نشان می دهد که روغن کتان می تواند به کاهش وزن کمک کند اما باید به خاطر داشته باشید که به مقدار متعادل از آن استفاده کنید. زیرا یک قاشق غذاخوری (۱۴ گرم) از این روغن دارای ۱۱۹ کالری است.

درمان یبوست و اسهال

یبوست حالتی است که در آن حرکت مواد غذایی در روده کند می شود و با علائم مختلف مانند نفخ، تجمع گاز، خستگی و کمر درد همراه است. کاهش یبوست و اسهال یکی از مزایای اصلی روغن دانه کتان است. این روغن به عنوان روان کننده در روده بزرگ عمل کرده و به عنوان یک ملین طبیعی از آن استفاده می شود. این خاصیت کمک می کند تا بدن به سرعت از شر مواد زائد خلاص شود.

اخیرا یک مطالعه حیوانی نشان داده است که این روغن به عنوان یک ملین برای بهبود دفع عمل می کند و علاوه بر آن خواص ضد اسهال نیز دارد. یکی دیگر از مطالعات انجام شده ۵۰ بیمار استفاده کننده از همودیالیز را به ۳ دسته تقسیم کرده و به هر دسته به ترتیب روغن زیتون، روغن دانه کتان و روغن معدنی داده شد. پس از چهار هفته، فراوانی حرکات روده و انضباط در دفع مدفوع در هر ۳ گروه بهبود یافت. با این حال، روغن کتان دانه در این فاکتور موثرتر از روغن زیتون و روغن معدنی بود.

بهبود پوست

سطح پایین ALA در بدن موجب خشکی پوست می شود. همانطور که در بالا ذکر شده روغن دانه کتان غنی از ALA است. به همین دلیل از سلامت پوست حمایت می کند. ALA التهاب پوست را کاهش می دهد و سبب بازسازی بافت می شود. اگزما یک بیماری پوستی معمولی و شایع است که موجب می شود پوست خشک و قرمز شود. علت ایجاد این بیماری نیز به پاسخ حساسیتی بدن به مواد غذایی، مواد شیمیایی و سایر مواد مانند صابون و عطر باز می گردد. برای جلوگیری از اگزما، روغن کتان را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. این کار به افزایش خاصیت کشسانی و کاهش قرمزی پوست کمک می کند.

در یک مطالعه کوچک، ۱۳ زن به مدت ۱۲ هفته از این روغن استفاده کردند. در پایان مطالعه، آنها پوست صاف تری را شاهد بوده و هیدراتاسیون پوستشان بهبود یافت. در حالی که حساسیت پوستشان به سایش و زبری نیز کمتر شد. در یک مطالعه دیگر، ۴۵ زن از روغن دانه کتان به مدت ۱۲ هفته استفاده کردند. در پایان مطالعه، قرمزی و زبری پوست آنها کاهش یافت. بنابراین این روغن با کاهش التهاب و افزایش سرعت ترمیم سلول های پوستی، خشکی پوست را کاهش می دهد.

مبارزه با سرطان

برخی از متخصصان روغن کتان را راهی طبیعی برای پیشگیری از سرطان می دانند. مطالعات حتی نشان داده اند که این روغن می تواند از رشد تومورهای پستان جلوگیری کنند. روغن دانه کتان حاوی لیگناها است که از بدن در برابر سرطان هایی که حساس به هورمون هستند محافظت می کند. لیگناها همچنین آنزیمی را که در متابولیسم هورمون دخیل بوده و مانع از رشد سلول های تومور می شود را مسدود می کند.

در یک مطالعه حیوانی، به موش ها به مدت ۴۰ روز، هر روز به مقدار ۰٫۳ میلی لیتر روغن کتان خورانده شد. در پایان مطالعه، رشد سلول های سرطانی و تومور ریه در این حیوانات کاهش یافت. در مطالعه دیگری، روغن کتان از شکل گیری سرطان روده بزرگ در موش ها جلوگیری کرد. علاوه بر این، یک مطالعه آزمایشگاهی با نتایج مشابهی نشان داد که روغن کتان رشد سلول های سرطانی پستان را کاهش می دهد. اگر چه تحقیقات کنونی محدود به مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی است، اما می توانیم اعلام کنیم که دانه کتان می تواند به کاهش رشد سلول های سرطانی کمک کند.

کنترل سطح کلسترول

اکثر مزایای روغن کتان به دلیل وجود اسیدهای چرب امگا ۳ زیاد در این ماده است. از بین روغن های گیاهی، روغن دانه کتان یکی از بهترین منابع غنی از اسید چرب امگا ۳ محسوب می شود. مقدار بالای اسیدهای چرب امگا ۳ در این ماده باعث کاهش LDL (کلسترول بد) و افزایش HDL (کلسترول خوب) می شود. این بدان معنی است که با مصرف آن روی دیواره های شریان ها و رگ های خونی پلاک ایجاد نمی شود. این موضوع باعث کاهش فشار خون و جلوگیری از حمله قلبی و سکته مغزی می شود.

مطالعه ای بر روی ۵۵ بیمار مبتلا به کلسترول بالا انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد که مصرف مکمل این روغن سبب کاهش کلسترول تام و کلسترول LDL پس از هشت هفته می شود. یک مطالعه دیگر ۱۲ ماهه که بر روی افراد مبتلا به بیماری های قلبی انجام شد، مشخص گردید که استفاده از روغن دانه کتان LDL و کلسترول بیماران  را کاهش می دهد.

جلوگیری از بیماری های قلبی

امگا ۳ و امگا ۶ اسیدهای چرب ضروری در روغن دانه کتان هستند. یکی از انواع اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در روغن کتان، اسید آلفا لینولنیک یا ALA است که ممکن است به کاهش خطر ابتلا به کلسترول و بیماری های قلبی کمک کند. یک مطالعه نشان داد که افرادی که از رژیم غذایی غنی از ALA پیروی می کنند، کمتر مبتلا به حمله قلبی کشنده می شوند.

ALA در بدن تبدیل به EPA و DHA می شود. بنابراین مکمل روغن کتان شاخص EPA و DHA را در بدن افزایش می دهد و می تواند از بیماری های قلبی جلوگیری کند. شاخص امگا ۳ بیش از ۸٪، خطر مرگ و میر مرتبط با بیماری های قلبی را ۹۰ درصد کاهش می دهد.

یک مطالعه انجام شده روی ۵۹ نفر، مقایسه ای بین تاثیر دانه کتان و روغن گلرنگ انجام داد. در این مطالعه مشخص شد که مصرف یک قاشق غذاخوری (۱۴ گرم) روغن دانه کتان در حدود ۱۲ هفته به طور معنی داری نسبت به روغن گلرنگ، باعث کاهش سطح فشار خون می شود. فشار خون بالا می تواند به سلامت قلب آسیب برساند. روغن کتان باعث افزایش انعطاف پذیری شریان ها نیز می شود. مزایای این روغن به علت غلظت بالای اسیدهای چرب امگا ۳ در آن است. بنابراین مصرف روغن دانه کتان باعث افزایش ضربان قلب، بهبود سطح کلسترول، کاهش التهاب و کاهش فشار خون می شود.

کاهش التهاب

روغن کتان دارای خاصیت ضد التهابی است. این بدین معنی است که می تواند از انواع مختلف التهاب در بدن از جمله التهاب در پوشش داخلی روده جلوگیری کند. با این حال، یک تجزیه و تحلیل از ۲۰ مطالعات نشان داد که دانه کتان تاثیری بر التهاب ندارد. اما به طور قابل توجهی سطح پروتئین واکنشی C را کاهش می دهد. این پروتئین نشانگر مورد استفاده برای اندازه گیری التهاب در افراد چاق است.

یک مطالعه بر روی حیوانات نشان داد که روغن دانه کتان دارای خواص ضد التهابی قوی است. برخی مطالعات نشان داده اند که اثرات ضد التهابی کتان مانند روغن زیتون است.

سلامت مغز

غذاهای غنی از اسید چرب امگا ۳ برای سلامت مغز بسیار مهم هستند. اسیدهای چرب امگا ۳ که در روغن دانه کتان یافت می شوند برای سلامت مغز مفید هستند. چربی های سالم برای مغز مهم هستند. زیرا ۶۰ درصد مغز از چربی ها تشکیل شده است. انواع چربی موجود در مغز بر روی ساختار و عملکرد آن تاثیر می گذارد. خوردن غذاهای پر از اسید چرب امگا ۳ یک راه عالی برای محافظت از سلامت مغز است.

سلامت مو

مزایای روغن دانه کتان برای مو نیز ناشی از امگا ۳ است. دو راه برای استفاده از روغن کتان جهت تقویت مو وجود دارد. یکی استفاده از دانه های این گیاه در رژیم غذایی و دومی استفاده موضعی از روغن دانه کتان روی موها.

درمان سندرم شوگرن

سندرم شوگرن یک اختلال در سیستم ایمنی است و شایع ترین علائم آن خشکی چشم و خشکی دهان است. در این سندروم، لایه های بیرونی چشم، فاقد روغن کافی هستند. همین موضوع باعث خشک شدن چشم می شود. مطالعات متعدد نشان داده اند که مصرف خوراکی روغن کتان می تواند برای درمان بیماران مبتلا به سندرم شوگرن موثر باشد. نتایج نشان داده است که مصرف کپسول روغن دانه کتان باعث کاهش التهاب در سطح چشم و بهبود علائم خشکی چشم می شود.

اثرات جانبی ناشی از مصرف روغن دانه کتان

مصرف بیشتر از دو قاشق غذا خوری از این روغن در روز می تواند اسهال ایجاد کند. اگر داروهای خاص زیر را مصرف می کنید، باید از مصرف روغن کتان و دیگر مکمل های اسید چرب امگا اجتناب کنید، یا قبل از مصرف آن، با پزشک خود مشورت کنید.

• داروهای رقیق کننده خون، زیرا امگا ۳ می تواند اثر این داروها را افزایش دهد.
• داروهای کاهش دهنده قند خون، زیرا اسید چرب امگا ۳ موجود در روغن کتان می تواند میزان قند خون ناشتا را افزایش دهد.
• افرادی که به این روغن آلرژی دارند نباید از آن استفاده کنند.