آشنایی با رژیم غذایی مایعات شفاف

رژیم غذایی مایعات شفاف رژیمی متشکل از مایعات کاملاً شفاف است. این مایعات عبارتند از:

آب
آبگوشت
برخی از آب میوه ها بدون پالپ
ژلاتین ساده

در کل مایعاتی که در این رژیم استفاده می شوند باید کاملا شفاف باشند. در رژیم غذایی مایعات شفاف مصرف هر نوع ماده غذایی که در دمای اتاق مایع یا تا حدودی مایع است، مجاز می باشد. در این رژیم نمی توانید غذاهای جامد بخورید.

رژیم غذایی مایعات شفاف

پزشکان معمولا قبل از انجام برخی از اقدامات پزشکی که بر روی دستگاه گوارش انجام می شود مانند کولونوسکوپی، استفاده از این رژیم را تجویز می کنند. گاهی برای درمان برخی از ناراحتی های گوارشی مانند بیماری کرون، دیورتیکولیت و اسهال استفاده از این رژیم غذایی توصیه می شود. رژیم غذایی مایعات شفاف ممکن است بعد از انجام برخی از جراحی ها نیز مورد استفاده قرار بگیرد. این امر به این دلیل است که مایعات شفاف به راحتی هضم می شوند و به پاکسازی روده و دستگاه گوارش کمک می کنند.

در این نوع برنامه غذایی، هدف این است که بدن را هیدراته کنید و در عین حال ویتامین ها و مواد معدنی کافی برای تامین انرژی را در اختیار بخش های مختلف قرار دهید. این رژیم برای استراحت دادن به معده و روده نیز مفید است.

مایعاتی که مجاز به مصرف آنها هستید عبارتند از:

آبگوشت شفاف (بدون چربی)
نوشابه های گازدار مانند اسپریت، پپسی و کوکا کولا
سوپ های شفاف
قهوه بدون شیر یا خامه
آبنبات های سفت (لیمویی یا نعناعی)
عسل
آبمیوه بدون پالپ (سیب و زغال اخته سفید)
لیموناد بدون پالپ
ژلاتین ساده
نوشیدنی های ورزشی
آب گوجه فرنگی و یا آب سبزیجات
چای بدون شیر یا خامه
آب

شما باید از مصرف مواد غذایی که در این لیست وجود ندارند خودداری کنید. برای انجام بعضی از آزمایشات مانند کولونوسکوپی نیز پزشکان توصیه می کنند از مصرف مایعات شفاف حاوی رنگ قرمز یا بنفش خودداری کنید.

مواد غذایی غیر مجاز

آب میوه پالپ دار (به عنوان مثال آب پرتقال و آب گریپ فروت)
شهدها
شیر یا شیرهای غیرلبنی مانند شیر نارگیل
بستنی، شربت یا هر نوع دسر دیگری
سوپ خامه ای، سوپ سبزیجات، سوپ نودل یا سوپ برنج
نوشیدنی های الکلی
مکمل های غذایی که محتویاتشان مشخص نیست
شکلات یا سایر آبنبات های مات

منوی نمونه

در اینجا به یک منوی نمونه یک روزه برای رعایت این رژیم اشاره می کنیم:

صبحانه

۱ کاسه ژلاتین آب شده
۱ لیوان آب میوه بدون پالپ
۱ فنجان قهوه یا چای بدون لبنیات
شکر یا عسل

میان وعده

۱ لیوان آب میوه بدون پالپ
۱ کاسه ژلاتین آب شده

ناهار

۱ لیوان آب میوه بدون پالپ
۱ لیوان آب
۱ فنجان آبگوشت
۱ کاسه ژلاتین آب شده

میان وعده

۱ لیوان آب میوه بدون پالپ
۱ فنجان قهوه یا چای بدون لبنیات یا نوشابه
شکر یا عسل

شام

۱ لیوان آب میوه بدون پالپ یا آب
۱ فنجان آبگوشت
۱ کاسه ژلاتین آب شده
۱ فنجان قهوه یا چای بدون لبنیات
شکر یا عسل

نکاتی که باید قبل از شروع رژیم غذایی مایعات شفاف بدانید

اگر پزشک قبل از کولونوسکوپی این رژیم را برایتان تجویز کرده است، حتما از مصرف مایعات شفاف قرمز یا بنفش رنگ خودداری کنید. این مایعات می توانند در تصویربرداری اختلال ایجاد کنند. در صورت لزوم پزشک این موضوع را به شما اطلاع می دهد.

اگر دیابت دارید با پزشک خود مشورت کنید. در این شرایط رژیم غذایی شما باید حدود ۲۰۰ گرم کربوهیدرات داشته باشد که به طور یکسان در طول روز پخش شده است. به این ترتیب می توانید قند خون خود را کنترل کنید. قند خون خود را با دقت و چند بار در روز اندازه گیری کرده و زمانی که دچار افت قند خون شدید در اسرع وقت از غذاهای جامد استفاده کنید.

به یاد داشته باشید که رژیم غذایی مایعات کالری کمی دارد اما حاوی برخی از مواد مغذی است. بنابراین نباید بیش از چند روز از آن استفاده شود. همیشه در حین رعایت این رژیم یا هر برنامه غذایی دیگری، دستورالعمل های پزشک خود را رها نکنید.

معمولاً هیچ محدودیتی در مورد تعداد وعده هایی که می توانید در روز مصرف کنید وجود ندارد. مگر اینکه پزشک این موضوع را رد کرده باشد. حداقل باید سعی کنید در هر ساعت یا دو بار و هر بار ۸ گرم از مایعات ذکر شده را بنوشید تا بدن در حالت آبرسانی باقی بماند.

فواید این برنامه غذایی

رعایت این رژیم بسیار آسان است، مشکلات دستگاه گوارش را کاهش می دهد و هیچ گونه عوارضی برای روده ندارد. اگرچه از نظر کالری کمبود داشته و بیشتر حاوی مواد مغذی است، اما هنوز هم می تواند مقداری گلوکز و الکترولیت را برای بدن تأمین کند. بنابراین رعایت این رژیم بدن را هیدراته نگه می دارد.

برای استراحت دادن اه معده و روده ها و التیام بیماری هایی که بر روی دستگاه گوارش تأثیر می گذارند استفاده از این رژیم بسیار توصیه می شود. در صورت بروز مشکلات گوارشی، پیروی از رژیم غذایی مایعات شفاف می تواند به جلوگیری از کم آبی بدن کمک کند و استفراغ یا اسهال را به حداقل برساند.

در مورد دیورتیکولیت نیز درصد کمی از بیماران با مصرف مواد غذایی جامد عوارض جدی را تجربه می کنند. بنابراین، توصیه های منتشر شده در Annals of Internal Medicine بیان می کند که در این شرایط باید چند روز از رژیم غذایی مایعات شفاف استفاده کنید.

اگر به بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو مبتلا هستید؛ در صورت شعله ور شدن علائم که همراه با اسهال شدید است، بهتر است برای مدت کوتاهی از فواید این رژیم بهره مند شوید. با این حال دستورالعمل های منتشر شده در Clinical Nutrition توصیه می کنند که در این شرایط بهتر است از مکمل غذایی کامل تر و یا رژیم غذایی کم فیبر استفاده کنید. زیرا برخی معتقدند که سوء تغذیه با بیماری التهابی روده ارتباط دارد.

مدت زمانی که باید این رژیم را رعایت کنید

رژیم غذایی مایعات شفاف از نظر کالری، پروتئین، چربی و بیشتر مواد مغذی شدیدا کمبود دارد. بنابراین این به معنای آن است که حداکثر فقط چند روز می توانید از این رژیم استفاده کنید. متخصصان National Institutes of Health توصیه می کنند که بیش از سه یا چهار روز از این رژیم غذایی استفاده نکنید؛ مگر اینکه پزشک استفاده طولانی مدت را برایتان مجاز کرده باشد.

یادتان نرود که این رژیم غذایی نمی تواند نیازهای بدن را برآورده کند. بنابراین هرگز به مدت طولانی از این رژیم استفاده نکنید. ضمن این که بعد از چند روز، برای بازگشت به برنامه غذایی عادی خود باید ۱ روز از غذاهای ساده ای مانند پوره سیب زمینی استفاده کنید تا بدن آماده پذیرش غذاهای جامد شود.

اگر بیشتر از چند روز نیاز به دنبال کردن این رژیم غذایی دارید، از پزشک بخواهید که برایتان مکمل های اضافی یا ژلاتینی حاوی پروتئین تجویز کند تا کالری و مواد مغذی مورد نیاز بدنتان تامین شود.

عوارض جانبی رژیم غذایی مایعات شفاف

اگرچه رژیم غذایی مایعات می تواند فشار روی دستگاه گوارش را از بین ببرد؛ اما اگر بیش از حد روی آن تاکید کنید ممکن است احساس ضعف و احساس سرگیجه ایجاد شود. بنابراین ضمن رعایت تعادل سعی کنید در طول این چند روز از انجام هرگونه فعالیت شدید خودداری کنید. بعد از ۳ الی ۴ روز باید بتوانید مجددا به روال عادی خود باز گردید و خوردن وعده های غذایی معمولی را از سر بگیرید. اگر دیگر نمی توانید غذاهای عادی بخورید حتما با متخصص تغذیه مشورت کنید.

این برنامه غذایی نسبت به یک رژیم غذایی متعادل که سرشار از پروتئین، غلات کامل، میوه، سبزیجات و سایر مواد غذایی است، حاوی مواد مغذی کمتری است. بنابراین با گذشت زمان ممکن است رعایت این برنامه منجر به سوء تغذیه شود. خصوصاً در افرادی که از نظر غذایی کمبود دارند.

رعایت این برنامه برای گروه های زیر خطرناک است:

افراد مبتلا به کمبود وزن
افراد مبتلا به عدم تعادل تغذیه ای یا الکترولیتی
افراد مبتلا به اختلالات خوردن
افراد مبتلا به اختلالات غدد درون ریز خاص

رژیم غذایی مایعات شفاف گزینه مناسبی برای کاهش وزن نیست. علاوه بر این، کسانی که از این استراتژی برای کاهش وزن استفاده می کنند؛ احتمالاً بعد از بازگشت به برنامه غذایی عادی خود مجددا وزنشان بالا می رود. افرادی که رژیم غذایی مایعات شفاف را برای مدت طولانی دنبال می کنند و یا بدون دلیل پزشکی این کار را انجام می دهند ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

سردرد
نوسانات خلقی
ضعف
ناباروری
درد عضلانی
آسیب دیدگی استخوان
مشکلات قلبی

محدودیت در رژیم غذایی

اگرچه این رژیم بسیار کم کالری است، اما اگر از سودا، آب میوه و سایر غذاها و نوشیدنی های شیرین استفاده کنید، کربوهیدرات وارد شده با بدنتان متعادل تر می شود. همچنین اگر در روز چندین بار آبگوشت بخورید ممکن است سدیم زیادی وارد بدنتان شود. بنابراین اگر رعایت رژیم غذایی کم قند یا کم نمک برایتان ضروری است، ممکن است این موضوع باعث نگرانی شما شود. بنابراین بهتر است حتما تحت نظر پزشک از این رژیم استفاده کنید.

اگر مبتلا به دیابت هستید؛ حتما باید از مایعات شفاف بدون قند استفاده کنید. اگر داروی انسولین استفاده می کنید باید در طول دوره رژیم دوز داروی مصرفی خود را مجددا تغییر دهید. همچنین ایده خوبی است که قند خون خود را به طور مکرر بررسی کنید تا از خطر ابتلا به هایپرگلیسمی یا افت شدید قند خون جلوگیری شود.

اگر دچار دیسفاژی یا مشکل بلع مایعات هستید؛ رعایت این رژیم می تواند خطر خفگی را برای شما به همراه داشته باشد. در این شرایط باید از متخصص تغذیه بخواهید که یک نوع قوام دهنده برایتان تجویز کند که موجب می شود مایعات مصرفی تان غلیظ تر شوند.

یادتان نرود که رژیم غذایی مایعات شفاف با رژیم غذایی مایعات فرق می کند. در رژیم غذایی مایعات شما می توانید هر ماده غذایی که در دمای اتاق مایع است را مصرف کنید. مثلا مصرف شیر، شهد، بستنی آب شده و شربت در این برنامه غذایی مجاز است. به این ترتیب می توان گفت که رژیم مایعات از رژیم مایعات شفاف پر کالری تر است و حاوی کربوهیدرات بیشتری نیز می باشد.