زخم و درد زبان معمولا به دلیل چیزی قابل مشاهده ایجاد می شود. اگر چه ممکن است علل نامشهودی نیز وجود داشته باشد که باعث ایجاد زخم و درد زبان شود. این نوع علل حتما باید توسط پزشک بررسی شوند. پس اگر چیزی رو زبان مشاهده نمی کنید و درد مداوم شما بر اثر گاز گرفتن یا سوختن زبان نیست، حتما به پزشک مراجعه کنید. در این حالت ممکن است مشکل زمینه ای وجود داشته باشد و نیاز به بررسی سریع باشد.
در این پست مجله پیام سلامت به تشریح برخی از علل شایع و علل غیر معمول زخم و درد زبان اشاره خواهیم کرد. بنابراین چیزی که شما در این مطلب می خوانید شامل موارد زیر است:
- بیماری زبان جغرافیایی
- برفک دهان
- زخم های ناشی از آفت
- عوامل کمتر شایع زخم و درد زبان
علل شایع زخم و درد زبان
بیماری زبان جغرافیایی
زبان جغرافیایی، بیماری است که در آن سطح صاف زبان تبدیل به تکه های قرمز با حاشیه سفید می شود. این تکه های شبیه به مرزهای جغرافیایی هستند. به همین دلیل به این بیماری، بیماری زبان جغرافیایی گفته می شود. اندازه این لکه ها متفاوت است و ممکن است در نقاط مختلف زبان، به فاصله چند روز و یا حتی چند ماه ایجاد شوند.
برخی از افراد در هنگام مصرف نوشیدنی ها و غذاها، در این تکه ها احساس حساسیت و درد دارند. برخی از افراد در طول زمان بهبود پیدا می کنند. ولی برخی تا پایان عمر با این بیماری همراه هستند. علت بیماری زبان جغرافیایی مشخص نیست و هیچ درمان خاصی نیز برای آن وجود ندارد. اما با مصرف مسکن می توانید درد آن را کمتر کنید. ضمن این که باید بدانید چه غذاهایی درد شما را بدتر می کنند. عموما غذاهای تند و اسیدی زخم و درد زبان ناشی از بیماری زبان جغرافیایی را بدتر می کنند. پس از خوردن این غذاهای اجتناب کنید.
برفک دهان
برفک دهان یک عفونت ناشی از یک نوع قارچ به نام کاندیدا است. این قارچ باعث می شود تکه های سفید رنگی در دهان ایجاد شوند. با وجود این لکه ها ممکن است حس چشایی کم شده و بوی نامطبوع از دهان استنشاق شود. برفک دهان با خوردن و آشامیدن، درد ایجاد می کند.
التهاب زبان لوزی ماد بیماری است که در صورت وجود برفک دهان می تواند زبان را تحت تاثیر قرار دهد. این امر باعث ایجاد توده قرمز و صاف در وسط قسمت بالای زبان می شود و درد نیز دارد. احتمال ابتلا به برفک دهان با موارد زیر بیشتر می شود:
- مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک
- مصرف دارو کورتیکواسترویید استنشاقی برای آسم
- نصب نادرست دندان مصنوعی
- عدم رعایت بهداشت دهان
- ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت
- خشکی دهان
- قرار گرفتن در معرض دود
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف در نتیجه استفاده از شیمی درمانی یا رادیوتراپی برای درمان سرطان
برفک دهان با داروهای ضد قارچ که اغلب در قالب ژل یا مایع هستند، درمان می شود. این داروها باید به طور مستقیم داخل دهان ریخته شوند. دوره استفاده از این داروها ۷ تا ۱۴ روز است.
زخم های آفت دهان
زخم های آفت گرد و یا بیضی شکل هستند و می توانند در هر نقطه از دهان رخ دهند. اما وقوع آن ها در فک پایین و زبان شایع تر است. زخم های دهان گاهی اوقات توسط آسیب به دهان مانند گاز گرفتن زبان و یا خوردن چیزی سفت و تیز ایجاد می شوند.
گاهی نیز تکرار استرس و اضطراب عامل آفت است. خوردن غذاهای خاص، سیگار کشیدن، و یا تغییرات هورمونی نیز موجب ایجاد آفت می شوند. (برخی از زنان زخم های دهان را در طول دوره قاعدگی تجربه می کنند.) اغلب زخم های دهان در عرض یک یا دو هفته بدون درمان التیام می یابند. در این مدت با مصرف مسکن و اجتناب از هر چیزی که آن را بدتر می کند، مانند خوردن غذاهای تند می توانید درد را مدیریت کنید.
عوامل کمتر شایع زخم و درد زبان
به میزان کمتر، زخم و درد زبان ممکن است توسط موارد زیر ایجاد شود:
- عفونت ویروسی: مانند عفونتی که باعث درد دست، پا و دهان شده یا تبخال ایجاد می کند.
- کمبود ویتامین و کم خونی: زخم زبان گاهی اوقات نشانه ای از کم خونی فقر آهن و کمبود ویتامین B12 یا کم خونی کمبود فولات است.
- سندرم سوزش دهان: یک درد سوزشی در نوک زبان است که اغلب بر روی افراد مبتلا به افسردگی تاثیر می گذارد.
- نورالژی glossopharyngeal: درد شدید مکرر زبان که به علت تحریک اعصاب ایجاد می شود.
- لیکن پلان: یک بیماری پوستی طولانی مدت است که باعث بثورات خارش دار می شود. این بیماری موجب ایجاد تکه هایی با الگوی بند دار سفید و دردناک بر روی زبان می شود.
- بیماری بهجت: یک بیماری نادر است که باعث التهاب عروق خونی شده و می تواند به زخم های دردناک دهان منجر شود.
- پمفیگوس ولگاریس: یک بیماری نادر و جدی است که باعث تاول های دردناک بر روی پوست، داخل دهان، بینی، گلو، مقعد و اندام تناسلی می شود.
- داروها: زخم های دهان گاهی عارضه جانبی داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) و بتا بلوکرها است. دهان شویه های خاص نیز می توانند زخم و درد زبان ایجاد کنند.
- التهاب زبان مولر: یک نوع التهاب زبان است.
- سرطان زبان: این مورد بسیار نادر است.