ساگو یک نوع نشاسته استخراج شده از پالم نخل های گرمسیری مانند Metroxylon Sagu است. این ماده چند منظوره یکی از منابع اصلی تامین کربوهیدرات ها در برخی از نقاط جهان است.
ساگو حاوی آنتی اکسیدان ها و نشاسته مقاوم است و به خاطر خواص زیادی، از جمله بهبود عوامل خطر ابتلا به بیماری قلبی و افزایش عملکرد ورزشی بدن، محبوییت زیادی پیدا کرده است. در این مقاله مجله پیام سلامت مرور کلی بر روی ارزش غذایی، مزایا و نحوه استفاده از این ماده داریم.
ساگو چیست؟
ساگو نوعی نشاسته است که از هسته ساقه های نوعی نخل استخراج می شود. نشاسته ها کربوهیدرات های پیچیده ای هستند که از مولکول های گلوکز به هم متصل شده تشکیل می شوند. گلوکز یک نوع قند است که بدن شما به عنوان منبع انرژی از آن استفاده می کند.
ساگو عمدتا از درخت Metroxylon sako یا sago palm که بومی بسیاری از نقاط جهان از جمله اندونزی، مالزی، فیلیپین و پاپوآ گینه نو است، استخراج می شود.
ساقه نخل ساگو، به سرعت رشد می کند و می تواند انواع مختلفی از خاک را تحمل کند. نخل های ۲۲۰ الی ۱،۷۶۰ پوندی بین ۱۰۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم نشاسته دارند.
ساگو یک ماده غذایی پر مصرف در مناطق اندونزی، مالزی و پاپوآ گینه نو است. این ماده زیاد مغذی نیست اما غنی از کربوهیدرات ها می باشد. کربوهیدرات ها منبع مهمی برای تامین انرژی بدن هستند. ساگو به طور طبیعی بدون گلوتن بوده و جایگزین خوبی برای آرد و غلات گندم برای افرادی است که در رژیم غذاییشان محدودیت دارند.
ارزش غذایی ساگو
این نشاسته تقریبا خالص، یک نوع کربوهیدارت است. به همین دلیل فقط مقدار کمی پروتئین، چربی و فیبر داشته و از نظر ویتامین ها و مواد معدنی تقریبا کمبود دارد.
در زیر به ارزش غذایی هر ۳٫۵ پوند (۱۰۰ گرم) ساگو اشاره می کنیم:
- کالری: ۳۳۲
- پروتئین: کمتر از ۱ گرم
- چربی: کمتر از ۱ گرم
- کربوهیدرات: ۸۳ گرم
- فیبر: کمتر از ۱ گرم
- روی: ۱۱٪ از نیاز روزانه بدن (RDI)
به غیر از روی، سایر ویتامین ها و مواد معدنی موجود در این ماده تقریبا ناچیز است. این موضوع باعث می شود که ساگو از لحاظ ارزش غذایی نسبت به بسیاری از انواع آردها مثل آرد گندم یا گندم سیاه که عموما حاوی مواد مغذی بیشتری از قبیل پروتئین و ویتامین های گروه B هستند، در سطح پایین تری قرار بگیرد.
اما خبر خوب این است که این آرد فاقد گلوتن است، و جایگزین مناسبی برای آرد جهت مصرف افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا کسانی است که رژیم های خاصی را دنبال می کنند.
خواص این ماده
مصرف این ماده ممکن است به مزایای زیر برای بدن مرتبط باشد.
حاوی آنتی اکسیدان ها است
آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که مولکول های بالقوه مضر (رادیکال های آزاد) را خنثی می کنند. هنگامی که سطح رادیکال های آزاد در بدن شما زیاد می شود، ممکن است آسیب سلولی ایجاد شده و بیماری هایی مانند سرطان و بیماری های قلبی رخ دهند.
مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که ساگو غنی از پلی فنول هایی مانند تانن ها و فلاونوئیدها است. این مواد ترکیبات گیاهی هستند که به عنوان آنتی اکسیدان ها در بدن شما عمل می کنند.
تحقیقات مرتبط با رژیم های غذایی غنی از پلی فنل ها نشان می دهند که مصرف این مواد موجب بهبود عملکرد سیستم ایمنی، کاهش التهاب و کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی می شود.
در یک مطالعه حیوانی که بر روی موش های تغذیه کننده از این ماده انجام شد مشخص گردید که در بدن این موش ها در مقایسه با موش هایی که ساگو استفاده نکرده بودند، نشانه های کمتری از آسیب رادیکال های آزاد مشاهده شد. سطح آنتی اکسیدان ها در بدن این حیوانات بالاتر بود و خطر ابتلا به آترواسکلروز (بیماری ای که به علت تجمع کلسترول، شریان ها تنگ می شود) در آن ها کاهش پیدا کرد.
منبع خوبی از نشاسته مقاوم است
ساگو تقریبا ۷٫۵٪ نشاسته مقاوم دارد. نشاسته مقاوم نوعی نشاسته ای است که در دستگاه گوارش شما بی حرکت می شود.
نشاسته مقاوم از ایجاد سرطان روده جلوگیری کرده و باکتری سالم روده را تغذیه می کند. این باکتری ها نشاسته مقاوم را تجزیه کرده و ترکیباتی مانند اسید های چرب دارای زنجیره کوتاه (SCFA) را تولید می کند.
مطالعات متعدد ارتباط مصرف نشاسته مقاوم و SCFA را با خواصی مانند کاهش سطح قند خون، کاهش اشتها و بهبود روند هضم، مرتبط می دانند.
در یک مطالعه ی حیوانی که در آن ساگو به عنوان یک پربیوتیک مورد استفاده قرار گرفت مشخص شد که این ماده باکتری های سالم روده را تغذیه می کند. در این تحقیق ساگو سطح SCFA را در روده افزایش داده و مقاومت به انسولین را کاهش داد. مقاومت به انسولین یکی از عوامل خطر ابتلا به دیابت است.
البته برای درک بهتر تاثیر بالقوه نشاسته مقاوم بر روی کنترل قند خون به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.
می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهد
افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیرید از جمله عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی هستند.
در یک مطالعه، محققان نشان دادند که موش هایی که ساگو مصرف می کنند، سطح کلسترول و تری گلیسیرید پایین تری نسبت به موش هایی دارند که این نشاسته را مصرف نمی کنند.
این خاصیت با آمیلوز بالا در ساگو ارتباط دارد. آمیلوز نوعی نشاسته با زنجیرهای طولانی و قاعده گلوکزی است که هضم آن طول می کشد. همانطور که زنجیرهای این نوع نشاسته به آرامی شکسته می شوند، قند نیز به آرامی وارد جریان خون می شود. این روند ممکن است میزان کلسترول و تری گلیسیرید شما را بهبود بخشد.
در واقع مطالعات انسانی و حیوانی نشان داده اند که رژیم های غذایی حاوی آمیلوز، میزان کلسترول، قند خون و چربی خون را بهبود می دهد.
می تواند عملکرد ورزشی بدن را افزایش دهد
مطالعات متعددی، اثرات ساگو را بر روی عملکرد ورزشی بدن تحلیل کرده اند.
مطالعه ای که بر روی ۸ دوچرخه سوار انجام شد نشان داد که مصرف نوشیدنی های حاوی ساگو و پروتئین سویا در طی تمرینات؛ باعث کاهش ۳۷ درصدی خستگی و افزایش ۸۴ درصدی استقامت بدن در مقایسه با پلاسبو می شود.
مطالعه دیگری که بر روی ۸ دوچرخه سوار انجام شد نشان داد که مصرف فرنی تهیه شده از ساگو؛ پس از ۱۵ دقیقه، عملکرد بدن را در مقایسه با افرادی که پلاسبو مصرف کرده بودند، ۴ درصد افزایش داد.
با این وجود، یک مطالعه نشان داد که مصرف نوشیدنی تهیه شده از ساگو قبل از دوچرخه سواری، در شرایط مرطوب، عملکرد بدن را بهبود نمی بخشد.
تحقیقات نشان داده اند که مصرف کربوهیدرات قبل یا در طول ورزش کردن ممکن است فعالیت استقامتی را طولانی تر کند، در حالی که مصرف کربوهیدرات ها بعد از ورزش کردن ممکن است توانایی بدن برای ریکاوری را افزایش دهد.
نحوه استفاده از این ماده
ساگو یک ماده اصلی برای تهیه غذا در آسیای جنوب شرقی و بسیاری از نقاط دیگر جهان است. این ماده را اغلب با آب گرم مخلوط می کنند تا یک توده چسب مانند ایجاد شود. این ماده خمیری معمولا به عنوان یک منبع کربوهیدراتی با ماهی و سبزیجات خورده می شود.
برای تهیه نان، بیسکویت و کراکر نیز می توان از این ماده استفاده کرد. در محصولات تجاری از این ماده به دلیل چسبناک بودن، به عنوان قوام دهنده استفاده می شود
جنبه های منفی مصرف این ماده
ساگو در مقایسه با بسیاری از منابع دیگر کربوهیدراتی مانند برنج قهوه ای، کینوا، جو، گندم سیاه و گندم کامل، از لحاظ پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی، در سطح پایین تری قرار دارد. به همین دلیل اگر چه فاقد گلوتن است، اما جزء کربوهیدرات های مغذی محسوب نمی شود. از دیگر مواد غذایی کربوهیدراتی که فاقد گلوتن هم می باشند می تواند به موارد زیر اشاره کرد:
- سیب زمینی شیرین
- خمیر تخم کدو تنبل
- سیب زمینی
علاوه بر این، اگرچه ساگو در برخی از سوپرمارکت های ارائه دهنده محصولات غذایی فروخته می شود و مصرف آن ضرری برای بدن ندارد، اما نخل ساگو سمی است.
مصرف ساگو قبل از پردازش می تواند باعث استفراغ، آسیب کبدی و حتی مرگ شود. با این حال، نشاسته مشتق شده از نخل ساگو برای جلوگیری از تجمع سموم در بدن مفید است.
نکته پایانی
ساگو یک نوع نشاسته است که معمولا از نخلی به نام Metroxylon Sagu استخراج می شود.
این ماده به طور عمده از کربوهیدرات ها تشکیل شده و پروتئین، چربی، فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی کمی دارد. با این حال این آرد فاقد گلوتن است و مناسب کسانی که رژیم های غذایی محدود دارند.
علاوه بر این، محتوای آنتی اکسیدانی و نشاسته مقاوم در این ماده با خواص زیادی از جمله کاهش کلسترول و بهبود عملکرد ورزشی بدن ارتباط دارد.
منابع:
- Starch from the Sago (Metroxylon sagu) Palm Tree—Properties, Prospects, and Challenges as a New Industrial Source for Food and Other Uses
- Pre-Exercise Nutrition: The Role of Macronutrients, Modified Starches and Supplements on Metabolism and Endurance Performance
- Physiologic and performance effects of sago supplementation before and during cycling in a warm-humid environment
- Is Hyperglycemia a Cardiovascular Risk Factor
- Comparisons of effects of raw and gelatinized sago and tapioca starches on serum and liver lipid concentrations in rats
- Prebiotics from acorn and sago prevent high-fat-diet-induced insulin resistance via microbiome-gut-brain axis modulation
- Health properties of resistant starch
- Polyphenols, Inflammation, and Cardiovascular Disease
- Chronic inflammation and oxidative stress as a major cause of age-related diseases and cancer
- Life and Livelihood in Sago-Growing Areas
- Combination of sago and soy-protein supplementation during endurance cycling exercise and subsequent high-intensity endurance capacity